Oliver Cromwell: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
vNo edit summary
Rreshti 3:
[[File:Oliver Cromwell by Samuel Cooper.jpg|thumb|Oliver Cromwell|270px]]
 
Kishte lindur ne nje familje te shtreses se mesme feudale ne angliAngli si i ri ishte involvuar ne politik po i pa njohur per publikun deri ne vitin 1628 kur ne moshen 29 vjecare hyri ne Parlamentin Anglez ne vitin 1630 u konvertua nga [[Katolike]] ne protestan dhe ju bashkua grupit te protestanteve qe quheshin [[Puritan]] ai u zgjodh deputet ne parlamenitin Anglez duke perfqesuar fillimisht [[Cambrige]] dhe [[Hutingdonn]]-nit ku ne kete detyre qendroi vetem nje vit dhe me vone ne Parlamentin e Madhe ne [[Anglia|Angli]] ku qendroi nga viti [[1640]]-[[1642]] kur vendi ishte ne prage te luftes civile angleze<ref>http://www.britannia.com/history/monarchs/mon48.html</ref>
 
Ai hyri ne Luften Civile Angleze duke qene ne anen e parlametaristeve qe quheshin ndryshe [[Roundhead]] (sq:'''Kokë rrumbullakët''') ai u njoh me nofkën '''Korraca e Vjetër''' ai u be shpejt komandanti kryesore i kalorsise se trupava te pralametaristeve kundra monakisteve (rojalist) ai modeloi beri nje model te ri ushtrie sa ishte Komandant dhe Gjeneral suprem i ushtrise britanike<ref>http://www.historyonthenet.com/civil_war/oliver_cromwell.htm</ref>
 
Ai udhehoqi forcat parlamentariste drej fitores se luftes civile dhe ishte nje nenshkruesit e udherit per vdekjen (ekzekutimin) e mbretiti [[Charles I]] Ai mori komanden e gjithë ushtrise britanike duke udhehequr nje fushate kunder forcave rojaliste irlandezeIrlandeze dhe katolike duke rimarrerimarr nen kontroll [[Irlanda|Irlandën]] dhe ne kete periudhe Oliveri morri shume kompetenca dhe shkroi disa ligje te cilat disa zbatohen edhe sot. Pas disa komploteve ne Irlande ai miratoi edhe nje... se ligj penal kundra fisnikrise katolike dhe ne disa raste ju'a konfiskoi pasurine dhe tokat po ashtu ne vitet 1650-1651 udhehoqi nje fushate kunder ushtrise jakobine Skoceze<ref>http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/cromwell_oliver.shtml</ref>.
 
Me [[20 Prill]] [[1653]] pas disa meritave te medha ai morri kompetenca dhe pushtet si Lord Suprem dhe hodhi poshte Paralmetin Rump duke themelur nje tjeter parlament ne Angli por i cili ishte jete-shkurter qe quhej [[Barebone Parliament]],Ai me vone me [[25 Dhjetor]] [[1653]] themeloi [[ProtoratiProtektorati i Oliver Cromwellit]] dhe emroi veten Lord Protector ky titull kishte kuptimin Zoti mbrojtes i [[Anglia|Anglisë]],[[Skotlanda|Skocisë]],[[Wales|Uellsit]]<ref>Libri Historia e Institucioneve Juridike dhe Shteterore faqe 277 autoret Dr.Sc.[[Hilmi Ismaili]] dhe Dr.Sc.[[Fatmir Sejdiu]]</ref>,[[Irlanda|Irlandës]] Ai udhehiqte nje politike agresive te jashtme dhe efikase ai deshi qe Angline ta bente Republike pur nuk ja arriti dhe me pas me daten [[3 Shtator]] [[1658]] vdiq nga natyra në moshen 59 vjeçare dhe u varros në [[Westminster Abbey]] të [[Londra|Londrës]], Por ne vitin [[1660]] pasi Rojalistet u rikthyen ne pushtet trupin e vdekur te Oliverit e nxorren nga varri dhe ia prene koken ne shenje hakmarrje sepse duke qene gjalle ata nuk kishin mundur ta mposhtinin dhe ti a prsinin koken.
 
Oliver Cromwell eshte nje nga figurat me diskutueshme te [[Britania e Madhe|Britanis së Madhe]] i konsideruar si nje diktator agresiv per disa popuj keshtu eshte vlersuar nga historiani [[David Sharp]],nje diktator ushtarak i konsideruar nga [[Wisnton Churchil]] disa autore si [[Thomas Carlyle]] e konsiderojn si hero dhe revolucionar dhe krahsohn me [[Leon Trocky|Leon Trockin]],Ne vitin 2002 ishte i zgjedhur si nje nga dhjete personalitet me te shquara te gjitha kohrave ne [[Britani]] por sipas katolikeve irlandez,skocez dhe disave autorve kishtar eshte konsideruar si diktor gjenocidal duke u kritikuar ashper duke dhe se keto shtete vuajten shume ne kohen kur sundoi Oliveri<ref>http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/cromwell_oliver.shtml</ref>.