Holanda: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
SVG |
AXRL (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 36:
| KODI ISO = NL
}}
'''Holanda''' (ose ''Hollanda''/''Hollandia'', emri i plotë ''Mbretëria e Holandës'' ose ''Mbretëria e Hollandës''/''Mbretëria e Hollandisë'', më saktë '''Vendet e Ulëta''', emri i plotë ''Mbretëria e Vendeve të Ulëta''; [[Gjuha holandeze|holandisht]] ''Nederland'', emri i plotë ''Koninkrijk der Nederlanden'') është shtet parlamentar nën mbretërinë konstitucionale dhe ndodhet në pjesën perëndimore të [[Evropë]]s me disa ishuj në Karaibe.
Holanda është një vend gjeografikisht i ulët, me rreth 25 për qind të sipërfaqes së saj dhe 21 % e popullsisë së saj ndodhet nën nivelin e detit, dhe 50 % e tokës së saj ndodhet më pak se një metër mbi nivelin e detit. Sipërfaqe e konsiderueshme e tokës është fituar nga deti nëpërmjet pritave. Pjesa më e madhe e Holandës është e formuar nga grykëderdhja e tre lumenjve të rëndësishëm evropiane, të cilat së bashku me degët e tyre formojnë deltën Rhein-Meuse-Scheldt. Pjesa më e madhe e vendit është shumë e sheshtë, me përjashtim të zonës kodrinore në skajin juglindor dhe disa vargjeve kodrash në pjesën qendrore.
Holanda ishte një nga vendet e para që ka
Termi "Holandë" në disa gjuhë të huaja ka disa kuptime, shpesh ndodh që në gjuhët e tjera nën këtë emër nënkuptojnë shtete në rajonin e [[Beneluksi]]t dhe pjesë të Mbretërisë Holandeze.
== Historia ==
Line 53 ⟶ 52:
[[Skeda:Koningin Beatrix in Vries.jpg|thumb|Ish [[Mbretëresha Beatrix e Hollandës]], që abdikoi më 30 prill 2013.]]
[[Skeda:Den Haag Binnenhof.jpg|thumb|Parlamenti]]
Hollanda ka qenë një monarki kushtetuese që nga viti 1815 dhe një demokraci parlamentare që nga viti 1848. Politika holandeze dhe qeverisja janë karakterizuar nga një përpjekje për të arritur konsensus të gjerë mbi çështje të rëndësishme, brenda komunitetit politik dhe shoqërisë në tërësi. Në vitin 2010, ''The Economist'' e renditi e Holandën si vendi 10-të më demokratik në botë.▼
▲
Mbreti eshte kreu i shtetit, aktualisht Willem Alexander. Kushtetutmërisht, pozita e mbretit ka kompetenca të kufizuara. Mbreti mund të ushtrojë ndikim gjatë formimit të një kabineti të ri, ku ai shërben si arbitër neutral midis partive politike. Përveç kësaj, mbreti ka të drejtë të informohet dhe konsultohet. Në varësi të personalitetit dhe cilësive të mbretit dhe ministrave, mbreti mund të ketë ndikim përtej fuqisë së dhënë nga kushtetuta.▼
▲Mbreti
Në praktikë, pushteti ekzekutiv është i formuar nga "ministerraad", këshilli vendimor i kabinetit holandez. Kabineti përbëhet zakonisht nga 13 deri në 16 ministra dhe një numër i ndryshëm i sekretarëve të shtetit. Një deri në tre ministra janë ministra pa portofol. Kreu i qeverisë është kryeministri i Holandës, i cili shpesh është lider i partisë më të madhe të koalicionit. Në fakt, kështu ka qenë vazhdimisht që nga viti 1973. Kryeministri është "i pari ndër të barabartët", që do të thotë se ai nuk ka kompetenca të veçanta përtej atyre të ministrave të tjerë. Kryeministri aktual është Mark Rutte.
Rreshti 63:
Sindikatat dhe organizatat e punëdhënësve konsultohen paraprakisht në bërjen politikave në fushat financiare, ekonomike dhe sociale. Ata takohen rregullisht me qeverinë në Këshillin Social-Ekonomik. Ky organ këshillon qeverinë dhe këshilla e tij nuk mund të shmangen me lehtësi.
Rreshti 88:
== Gjeografia ==
{{Kryesor|Gjeografia e Holandës}}
Sipërfaqja e përgjithshme e Holandës është 131
Vija bregdetare e Holandës është 451 km e gjatë ndërsa kufiri tokësor është 1,027 km.
Rreshti 94:
Klima e Holandës është e butë me verë të freskët deri të ftohtë dhe dimër të butë.
Relievi i
== Ekonomia ==
{{Kryesor|Ekonomia e Holandës}}
Kur analizojmë ekonominë e Holandës në tërësi bie në sy raporti specifik i elementeve natyrore, i zhvillimit shoqëror dhe i prodhimtarisë së saj që rrallë kund ekziston në botë. Derisa sipërfaqet e kufizuara të tokave punuese, por në m♪7nyrë intenzive të punuara i japin përparësi bujqësisë, mungesa e pasurive natyrore e bën të varur nga jashtë. Numri i madh i popullsisë në një territor të vogël ia ka imponuar nevojën e përhershme që sa më shumë sipërfaqe të tokave t’i
== Demografia ==
Rreshti 106:
Me 484 banorë për kilometër katrorë, Holanda është një ndër shtetet me dendësinë më të madhe në botë,(krahas: [[Kina|Kinës]] 135, [[Monako]]s 16.923) <ref>''Der Fischer Ëeltalmanach 2006. Zahlen, Daten, Fakten''. Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt am Main 2005, ISBN 3-596-72006-0; S. 334,117,126,321,325</ref>.Në qershor të vitit 2006.numri i banorëve të Holandës ka qenë 16.336.000, e që gjysma e popullsisë jeton në perëndim të vendit.
Sipas statistikave Holandezët janë popull që dallohen për nga gjatësia, me gjatësi mesatare 1
|publisher=Centraal Bureau voor de Statistiek|title=Reported health and lifestyle|accessdate=2007-08-28}}</ref>
Holandezët përbëjnë 80,6 % të popullatës më së tepërmi ka të ardhur nga Gjermania (2,4 %) dhe Belgjika (0,7 %),mandej nga ish kolonitë : Indonezia (2,4 %) dhe Surinami (2 %), ma vonë nga Maroko (2 %) dhe Turqia (2,2%).
[[Gjuha Holandeze]] është gjuhë zyrtare, edhe pse nuk është e rregulluar me ligj. Në provincën e Frizisë shfrytëzohet edhe gjuha e frizisë.
Holandezët tradicionalisht dallohen për njohjen e gjuhëve të huaja. Rreth 85 % e popullsisë flasin [[Gjuha angleze|gjuhën angleze]], 55–60 % flasin [[Gjuha gjermane|gjuhën
Sa i përket strukturës fetare Holandezët janë :
* 30 % [[Kisha Katolike Romake|katolik]]
* 20 % [[protestant]]
| |||