Illyricum Sacrum: Dallime mes rishikimesh

[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
v Robot: Automated text replacement (- jane + janë )
v Robot: Automated text replacement (-Per +Për )
Rreshti 15:
 
Me kete vepër Farlati behet nje nga personalitetet me te medha te ilirologjise. Ai është me i madhi, perfaqesuesi me dinjitoz qe njohim deri me sot. Nuk ka ilirolog tjeter qe mund te konkurroje me te për periudhen antike, deri ne Mesjete. Me dokumente dhe fakte ai argumenton prejardhjen tone shume e shume kohe para se te vinin sllavet ne Ballkan. Ai davarit mjegullat shekullore e sakteson kohen ilire, helene, romake dhe bizantine. Ai dhe vetem ai, paraqet themelet e nderlikuara mbi te cilat u ngrit shteti ilir dhe jeta e paraardhesve tane. PerPër te kryer studime te tilla nuk është e lehte. Duhet shume kohe, shume dije, dokumente e deshmi qe mund t'i gjesh pas nje hulumtimi te gjate e ne vende te ndryshme. Burimet e informacionit janë gati te paarritshme. Por edhe kur i gjen, nuk është e lehte t'i deshifrosh. Mendoni se c'pune kolosale i është dashur Farlatit për te ndertuar pa asnje te mete mozaikun e ilireve qe jetonin ne faqen perendimore te Ballkanit. Nese historiografise sone i heqim Farlatin, atehere prejardhja jone do te ishte e dyshimte, e manget, e cunguar. Te dhena për kete periudhe kane paraqitur edhe studiues te tjere, por roli dhe saktesia e Farlatit janë te padiskutueshme. Te gjithe ata qe duan te flasin për iliret dhe historine e shqiptareve, patjeter duhet te mbështëten e te citojne Daniele Farlatin. Ai është institucion. Ai perfaqeson banken me te madhe te te dhenave për Ilirine.
 
 
Sot për sot, ne Shqiperi gjenden tri vellime te Daniele Farlatit, nje vellim qe ndodhet ne AQSH, nje vellim ne Biblioteken Kombetare dhe nje vellim qe gjendet ne Shkoder. Vellimet e tjera nuk i kemi. Ato gjenden ne Vatikan, ne Venedik, ne Kroaci, ne Muzeun e Vjenes etj. Edhe ne keto vende, kopjet e Illyricum Sacrum janë te rralla. Me nje nisme te marre nga shtepia botuese ARBI ne Prishtine, ashtu sic u veprua me "Acta et Diplomata res Albanie mediae a etatis ilustrantia" te Shuflait, pritet te veprohet edhe me nente vellimet e Farlatit e Coletit për "Illyricum Sacrum". PerPër kete korpus qe i kalon te 5500 faqet do te ndihmoje Ministria e Kultures se Kroacise dhe Ministria e Kultures se Kosoves. Natyrisht, Ministria e Kultures se Unionit Serbi - Mali i Zi as qe mendohet te ndihmojje. Po keshtu, edhe Ministria e Kultures se Maqedonise pasi ne kete vepër flitet për Shkupin ilirik te banuar nga shqiptaret. Ndihme nuk mund te jape as Ministria e Kultures se Greqise, sepse ne Illyricum Sacrum flitet për nje te treten e Greqise te banuar nga iliro-shqiptaret.
 
Rreshti 47:
 
Nga Volumi i pare deri tek i nenti janë dashur 150 vjet pune e palodhur për te krijuar kete korpus, qe flet jo vetem për prejardhjen e shqiptareve, por edhe për historine e ilireve qe jetonin ne pjesen perendimore te Ballkanit. Autor i vetem për shtate volumet e para te ketij korpusi është Daniele Farlati. Pas vdekjes se tij, Jakobo Koleti, perfundoi volumin e tete e te nente te "Illyricum Sacrum". Formati i faqeve te ketij korpusi është sa ai i revistave te sotme, 38 X 25 cm. PerPër botimin e ri nga Arbi Ltd, Prishtine, nje ndihmese te madhe ka dhene Drejtoria e Pergjithsme e Arkivave te Shqiperise. Sipas drejtorit Sinani, DPA ka krijuar te gjitha lehtesite e komunikimit me te gjitha institucionet qe ka marreveshje dypaleshe e qe zoterojne te nente vellimet origjinale te Illyricum Sacrum. Pikerisht keto kopje do te sherbejne si matrice e paster për botimin fototipik. Drejtoria e Pergjithshme e Arkivave te Shqiperise ka ndihmuar gjithashtu ne perpunimin e lendes, duke shfrytezuar ne menyre te frytshme marreveshjet dypaleshe. Ajo ka afruar dhe ka nxitur bashkepunetoret e saj me te ngushte jashte Shqiperise për kerkime ne bibliotekat dhe arkivat e Vatikanit, Venedikut, Firences, Zagrebit, Dubrovnikut, Cetinjes etj., etj. Tani Drejtoria e Pergjithshme e Arkivave te Shqiperise po nxit institucionet shqiptare për t'u bere pale ne botimin e kesaj vepre monumentale.
 
 
Te paret dhe te fundit qe duhet te ndihmonin për botimin luksoz e voluminoz te Illyricum Sacrum është Ministria e Kultures se Shqiperise. Botimi luksoz me format origjinal dhe lidhje speciale, me harta, skica e ilustrime origjinale ka nje kosto te larte. PerPër te qene bashkebotues duhet te japesh. Pas ketij financimi Shqiperia ka te drejte te marre edhe kopjet e domosdoshme, jo nje e dy, por aq sa do te derdhe buxhet. Ne te kundert, shtepia botuese, duke ruajtur etiken dhe protokollin, do t'i dergoje Tiranes zyrtare, ndoshta nje ose dy kopje, e shumta tri, asnje me shume. Tri kopje janë fare pak edhe për nje institucion te vetem, sic është Biblioteka Kombetare. Asnje historian shqiptar, nuk i ka pare deri me sot te nente vellimet e "Illyricum Sacrum". Ata mund te kene pare e mund te kene lexuar nje vellim, ate qe gjendet ne Biblioteken Kombetare, por asnjehere nuk i kane pare te nente vellimet e Farlatit. Ky është rasti me i mire qe jo vetem historianet, por edhe studiuesit, shkollaret, akademiket e te tjere t'i kene me ne fund te nente vellimet e Farlatit.
 
 
Ne menyre solemne, ne prani te perfaqesuesve te arkivit slloven, kroat, turk, maqedonas e boshnjak, u nenshkrua ne Prishtine marreveshja midis arkivit shqiptar dhe Arkivit te Kosoves. Kjo është marreveshja e dyte midis dy arkivave. AQSH-ja ka qene i pranishem ne Kosove menjehere pas hyrjes se trupave te NATO-s ne kete vend. Arkivi i Shtetit Shqiptar ka qene nder institucionet e para qe ka nenshkruar nje marreveshje bashkepunimi midis dy institucioneve. Dokumentet e arkivit shteterot Shqiptar fillojne qe nga shekulli VI kurse dokumentet e Arkivit te Kosoves janë grabitur qysh ne vitn 1989. Ato janë cuar te gjitha ne Beograd. Nje gje e tille ka ndodhur edhe me arkivat e Sllovenise, Kroacise e Bosnjes. Ju s'keni si ta dini, por nga Arkivi i Kosoves janë grabitur edhe regjistrat e gjendjes civile, regjistrat demografike, regjistrat e pronave etj., etj. Mendoni se c'telash i madh i hapet shoqerise dhe ekonomise se atij vendi. Arkivat e ish-federates jugosllave janë ne proces gjyqesor për ndarjen e pasurise arkivore. Arkivi i Kosoves nuk mund te hape ende nje proces gjyqesor për kete qellim, pasi nuk janë percaktuar raportet midis Prishtines dhe Beogradit. PerPër te gjitha keto arsye, si dhe për faktin qe arkivistet e Prishtines janë ne hapat e para, ndihma ndaj ketij arkivi do te mbetet perparesia jone.
 
Burimi: http://www.forumi.zeriyt.com/index.php/topic,314.0.html