Wikipedia

Elmaz Dokle

Joined 27 qershor 2015
Learn more about this page
Browse history interactively
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
No edit summary
No edit summary
Rreshti 1:
 
{{Përshëndetje}}--[[User:Planeti|'''<span style="color:#000099"><big>P</big></span>'''<span style="color:#0000aa"><small>'''L'''</small></span><span style="color:#0000bb"><small>'''A'''</small></span><span style="color:#0000cc"><small>'''N'''</small></span><span style="color:#0000dd"><small>'''E'''</small></span><span style="color:#0000ee"><small>'''T'''</small></span><span style="color:#0000ff"><small>'''I'''</small></span>]] <sup>[[User_talk:Planeti|'''D'''<small><small>'''ISKUTO'''</small></small>]]</sup> 28 qershor 2015 09:09 (CEST)
== ZHVILLIMI I SPORTIT NE FSHATIN BORJE ==
 
 
Sporti ka qënë dhe është pjesë e pandarë e jetës së borjanëve. "Sehiri" e "Tërka" janë pjesë e ceremonialit të dasmës dhe të synetisë. Ato përfaqësojnë gara të vërteta sportive të mirëorganizuara, ku përfshihen mundja, hedhja e gurit, hedhja e rasës, hedhja e shtizës, kërcime një dhe tre hapësh, garat e kuajve, luftat e qenëve, gjelave dhe demave etj. Për nga mënyra e organizimit, pjesëmarjes së shikuesve, pranisë së muzikës shoqëruese, ritualeve të nxemjes, të "temenas", vënjes së basteve dhe të festimit të fitoreve, ato përbëjnë spektakle të vërteta sportivo - kulturore me vlerë shumë të madhe kalitëse e edukuese. Përveç kësaj, pratikohen edhe sportet dimrore, si rrëshqitja me ski e saje. Madje në rrëshqitjet mbi borë kanë marrë e marrin pjesë edhe femrat.
Këtu ndeshen forcat më të mira sportive të fshatit edhe shumë më gjërë. Këtu pasqyrohet përgatitja vjetore dhe ballafaqohen rekordet sportive, të arritura në mejdanet e lagjeve e të fshatrave. Këtë traditë të lashtë e dëshmojnë edhe toponimet:
1. Igraleshnik, Vënd lojrash, në lartësinë 1400 m. Ndodhet në lindje të fshatit në një rafshinë të mbështetur në shpatijet e kodres "Crni vrh" (1584.8 m.) ku ndodheshin dy lisa të vetmuar shekullorë (Samo drvo), të lartë e me kurorë reth 15 m, gjë e pazakontë për lartësinë mbi detare ku ishin rritur. Besohej se këtu vinin shilarëse e koloviteshin shtojzavallet (Samovile). Kjo arenë nuk është më aktive, prej saj ka mbetur vetëm emërtimi. Lisat me vlerë të madhe për moshën, vëndndodhjen, madhësinë dhe legjendën, janë prerë nga ushtarët e kufirit për dru zjarri ?!
2. Tërçalishte, Pistë për vrapimin e kuajve, që ndodhet në veri lindje të fshatit. Aty që kur mbahet mënd, bëhen garat e vrapimit të kuajve. Ka një gjatësi prej 1 km, fillon në "Nikello brdo" (starti) vazhdon në formë harku, me pjerësi të papërfillëshme. Në 200 metërishin e fundit ka një pjerëtesi 4 - 5 % dhe përfundon në "Ivanoska Niva" (finishi). E parë në tërësi, kjo pistë i ka të gjitha parametrat e një piste të vërtetë hipizmi, ka vendin e përshtatëshën për shikuesit dhe lodraxhinjt që shoqërojnë garën, nga ku shifet e gjithë pista.
3. Igralishte, (Tani fushë futbolli) që ndodhet në veri lindje të fshatit, ku zhvillohen ndeshjet e futbollit dhe gara te tjera sportive në shkallë fshati e zone.
4. Sehiri, (Arena ku njerëzit shkojnë për të shikuar ndeshjet sportive që zhvillohen si pjesë e cermonialit të dasmës.) Ndodhet 400 m. në veri lindje të fshatit, në livadhin e Osman Çaushit. Në këto terene, janë përgatitur breza të tërë, mundësish, atletësh, skiatorësh etj, mjeshtria e të cilëve është admiruar e duartrokitur jo vetëm në fshat, zonë, rreth, në shkallë vendi, por edhe jashtë vëndit.
Ne tani me respekt dhe mirënjohje mund të kujtojmë shumë prej sportistëve, që nga më të vjetrit si: Mundësit legjendar Rushit Pelivani, Shaban Pelivani, kalëruesin Hysen Zejneli, (Pilule), Atletët Imer Qehaja, Hebil Alia, skiatorët Shahin Osmani, Selim Kare, Bajram Selmani, Nuredin Ramadani, futbollistin Mergjan Alimani, që ka luajtur edhe me ekipin e parë të Bosnjës. Janë të përmendur kuajt e vrapit : I Maksut Ollomanit, Ajdin Dërnicës, Bajram Çorapit, Shaban Kuliçit, Hazer Ollomanit, Nijaz Ollomanit, Adem Alisë, Omer Kambanës, Muharem Alimanit dhe Fatos Ollomanit.
Në vitet ‘20 të rinjtë e Borjes krijuan klubin e parë sportiv në kafen e Selim Kares, ku mblidheshin vetëm ata, e luanin tombola (lojë pararendëse e bingos), diskutonin për sportin e vinin baste për mundësit dhe kuajt e preferuar. (Në këtë kohë në fshat kishte tre klube : I Adem Palës që frekuentohej nga mosha e tretë, i Osman Çaushit që frekuentohej nga mosha e dytë, ku kishte edhe tre kabina bixhozi dhe klubi i Selim Kares ku mblidheshiun të rinjtë.)
Në një gojëdhënë që ka mbrritur deri në ditët tona përmendet tregimi i kalëruesit të famshëm të Borjes Hysen Zejneli (Pilule) "Maksut Ollomani, gjyshi i Nijazi Ollomanit, ka pas një kalë vrapi, të cilin e ka sjell nga Turnu - Severin i Rumanisë. Ai ishte i pakapëshëm në gjithë nahijen e Gorës, merrte pjesë në gara vrapimi edhe në Pollog, Tetovë e Opojë. Bëhej një dasëm në fshatin Brodosafce të Opojës, ku ishin ftuar shumë kuaj nga zona e Sharrit. Shkuam edhe ne të shoqëruar nga shumë tifozë borjanë. Sapo mbritëm na akomoduan nëpër shtëpi. Kalin e lamë në një haur, për t’u kujdesur gjatë natës për të, vetë i treti kam fjetur në haur. Sapo u shtrimë me fjetë në kashtë, na kishte zënë gjumi i parë, në këtë kohë vijnë dy veta me një kovë me ujë për ta helmuar kalin, fal zotit ne i diktuam dhe e shpëtuam kalin. Të nesërmen para se të niseshin krushqit për të marrë nusen shkuam në vendin ku zhvillohej gara. Përsëri Opojasit na punuan një reng, në gjysmën e gjatësisë së pistës anës saj, në shkure ishin mëshehur dy veta, kur unë isha shkëputur nga të tjerët rreth 50 m. hodhën kaporanet dhe ma tremben kalin, i cili doli nga pista e vrapimit. Unë për një moment u hutova, por pastaj e kapa vehten, ia ktheva "Dizginin" kalit në drejtim të pistës dhe i bërtita si për kushtrim: "Hajt çil mos e turpëro Maksut agën dhe Borjen”! " Çili" më kuptoi dhe u bë me flatra, i kapëm kuajt e tjerë dhe në finish dola i pari me gjysmën e gjatësisë së trupit të kalit. Atëherë Borjanët dhe dashamirë të tjerë, shpërthyen në brohorima, më rrethuan e përqafuan kalin dhe thirën lodraxhinjtë për t’i bërë fitimtarit Nibetin e plotë që zgjati dy orë. Atë ditë nga bakshishet që më hodhën tifozët kamë fitur aqë pare sa nuk kam fituar për dy vjet kur kam punuar hyzmeqar në Tuzlla të Bosnjes. Pas disa vitesh Maksuti ra nga vakti dhe u detyrua që ta shes kalin e pamposhtur. E çoi në pazarin e Ferizajt, aty ja shiti një beu, duke i vënë një kusht, që si do që të vijë puna, e sa do që ti ofronin, këtë kalë mos ta rishisiste në Gorë. Shaban Kuliçi rivali i Maksutit në garat e vrapimit të kuajve sapo mori vesh se Maksuti e ka shit kalin, u nis për ta kërkuar se ku ndodhet, e gjeti në Ferizaj, pronarit të ri i ofroi një grusht me florinj, e mori kalin dhe e solli në Borje. Maksuti kur e pa kalin e tijë në duart e rivalit të tij ka luajt nga mëndja dhe pa kaluar 3 muaj ka vdekur"
Në vjeshtën e vitit 1928, me nismën e të rinjëve të klubit sportiv dhe të mësuesit kosovar Latif Imer Jaka, u krijua Shoqëria sportive "Kallabak" Borje. Emri i saj lidhet me bjeshkën e Borjes me të njëjtin emër. Kryetar i parë i kësaj ka qënë Shahin Osman Emini. Aktiviteti i shoqërisë financohej nga kuotat e antarësisë dhe donacionet që jepnin kurbetçit.
Shoqëria sportive Kallabak e krijuar në Borje ishte e para e këtij lloji në prefekturën e Kosovës dhe ndër tre të parat në shkallë vëndi për fshatin, pas shoqërisë sportive të fshatit Dardhë të Korçës dhe Shirokës në Shkodër. Kjo shoqëri ka luajtur rol të madh në jetën sportive të prefekturës së Kosovës. Veprimtaria e saj jo vetëm që ruhet e gjallë në kujtesën e popullit, por është mëse e dokumentuar.
Në vitin 1931, (28.06.1931) në një letër drejtuar Kryeinspektorit të edukatës fizike në Kukës. Borjanët kërkojnë me këmbëngulje rikthimin në shkollën e Borjes të mësuesit Latif Imeri se ndryshe do të pengohej mbarëvajtja e punëve të shoqërisë sportive "Kallabak" e posakrijuar. Ndërsa rubrika sportive e gazetës "Besa" të datës 28 gusht 1931, na sjell lajmin se".....asht zhvillue ndeshja miqësore në mes të shoqërisë "Kallabak" Borje dhe "Kosova". Dje u zhvillua kampionati atletik i qarkut ku morën pjesë anëtarët e shoqërive sportive "Shkëlzeni" dhe "Kallabaku". Garat ishin hedhje disku, shtize, gjyles, topit me dorë, vrapime 100, 200, 400 e 1500 m., kërcim së larti, kërcim tre hapësh e vrap me pengesa. Ky takim i bukur u fitua nga sportistët e shoqërisë sportive "Kosova" të qytetit të Kukësit, që ishte formuar pas shoqërisë "Kallabak" të Borjes.
Pjesëmarja në disa takime kombëtare tregon për nivelin e mirë sportiv të shoqërisë së Borjes. Një kartolinë e nisur nga Shkodra, që mban datën 9 shtator 1933, na sjell një njoftim interesant: Kryetari i shoqërisë së bashku me katër sportistë, kishin marrë pjesë në një kampionat kombëtar. Gjatë Luftës II botërore u ndërpre aktiviteti, për tu rigjallëruar në vitet e pas çlirimit. Një relacion i vitit 1946, dërguar nga Kukësi, Komitetit të Kulturës Fizike e Sporteve në Tiranë; tregon për riorganizimin e shoqërisë sportive "Kallabak". Këtu nënvizohet e kaluara aktive e kësaj shoqërie.
Në këtë periudhë shquhen futbollistet: Mergjan Alimani, Dallfit Alimani, Mevlan Ollomani, Nesim Dalaçi, Ajdin Tale, Osman Tale, Nuredin Ramadani, Sejdi Dokle, Ismail Kasemi, Hasan Çorapi, dhe më të rinjt mundësit Behlul Ramadani, Hasan Çorapi, Sahit Çorapi e Fatos Alimani, skiatorët e talentuar Mirhat Emini, Fuat Kare dhe Arif Hoxha. Natyrisht, pas garës së kuajve dhe mundjes, dy sporte tradicionale të Gorës, të rinjtë u dashuruan shumë edhe pas futbollit. Aq sa i thurnin edhe këngë skuadrës së Borjes, ku ajo fitonte. Për fat të keq kanë mbetur në kujtesë vetëm dy vargje për portierin e skuadrës së Borjes:
 
Ajdin Tale nije shalla Ajdin Tale s`bën shaka
Fatif llopka sa penalla. Kapi topin n`penallti
 
Një librezë antarësie e gjetur kohë më parë, flamuri i shoqërisë që ruhet në muzeun historik të Kukësit, uniforma e saj e plotë dhe e lexueshme në disa fotografi të viteve 1928 - 1930, janë dëshmi të tjera materiale që flasin shumë. Deri vonë, veteranët mbanin distiktivin e shoqatës që kishte formën e flamurit në miniaturë.
Në vitet ’50, për shkak të vështirësive ekonomike dasmat dhe synetit nuk bëheshin më me lodra, për rrjedhojë nuk organizoheshin garat e vrapimit të kuajve dhe sehiri, aktiviteti i Shoqatës u zbeh shumë. Me krijimin e kooperatives bujqësore, klubi sportit u mbyllë. Baza materiale për rrëshitjet dimërore, në veçanti skitë nuk u përtrinë. Më 1967, u ndaluan festat fetare dhe të kremtet e motmotit si dita e verës, Shëngjergji, Bajrami etj, në të cilat organizoheshin gara sportive. Në këtë mënyrë aktivititeti sportiv u reduktua vetem në disa gara sporadike vrapimi kuajsh e sehire në dasma.
Më 6 nëntor 1999, me inisiativën e Muhamet Dalaçit, Sevair Dokles, Xhemil Dalaçit, Nevruz Mehmetit, Munir Dalaçit, Islam Berishës, Rrahim Fejzës, Selman Dishës dhe Sulmues Bajramit, u riorganizua shoqëria sportive “Kallabak” Borje dhe me këtë rast doli dhe gazeta “Sport Kallabak Borje”, me anë të cilës u bë lobingu për mbledhjen e fondeve dhe sensibilizimin i opinionit. Por kjo gazetë doli vetëm në tre numra.
Me daten 12. nëntor 1999 asambleja e përgjithëshme miratoi statutin e shoqërisë dhe paraqiti kërkesën për t`u regjistruar sipas ligjit mbi OJQ-et. Me vendimin Nr. 3, datë 06.12.1999 të gjykatës së rrethit Kukës u bë rregjistrimi i Shoqërisë.
Me datën 22 janar 2000 u bë mbledhja e përgjithëshme e asamblesë së shoqërisë sportive Kallabak Borje, e cila bazuar në statutin e shoqërisë zgjodhi organet drejtuese të shoqërisë me përbërje si më poshtë:
Muhamet Dalaçi, president i shoqërisë.Sevair Dokle, kryetar i klubit shumë sportesh. Nevruz Mehmeti, sekretar i shoqërisë. Fidan Beqiri, administrator, Venehat Kuliçi, kordinator për atletikën, Sulmues Bajrami, kordinator për mundjen. Muhran Dalaçi, kordinator për shahun. Fatos Ollomani, kordinator për hipizmin. Jusuf Dalaçi, kordinator për futbollin. Hermegan Halimi, kordinator për skitë. Xhemil Dalaçi, kryetar i degës për Borjen. Kontrollorët e financave të shoqërisë: 1.Ylber Uka2. Bajram Sadiku 3. Feruzan Dokle. (Sportistët veteranë, antarë të shoqrisë sportive të krijuar ne vitin 1928, Jusuf Alia dhe Abdyl Munishi u shpallën antarë nderi të shoqërisë të sapo riorganizuar)Pranë bankës së kursimeve (sot Raiffaissen bank) u hapën numrat e llogarisë, u bë lobingu për sigurimin e donacianeve (Shoqata Austriake dhuroi 150 palë ski dhe paisjet përkatëse, Shoqata Skoceze "SHETLAND AID TRUST ME MR.EDWIN MOAR GENELAL DIREKTOR'' i dhuroi shoqërisë sportive Kallabak Borje 7 komplete veshjesh sportive për të gjitha ekipet sportive. Me kërkesën e deputetit të zonës në legjislaturën e atij viti ; Namik Dokle, drejtori i gazetës « Koha Jonë » Z. Nikoll Lesi sponsorizoi aktivitetin inagurues të shoqërisë me 190.000 lekë të reja, ndërsa Drejtori i Përgjithshëm i Postave të Shqipërisë, z. Dhimitër Rafti, dha një donacion prej 1.900.000 lekë të reja për rikonstroksionin e fushës së futbollit, duke e sjell atë në parametrat e federatës së futbollit shqipëtar.
Me këto donacione dhe përkushtimin e drejtuesve të rinj të Shoqërisë u bë e mundur që me datën 6 maj 2000, ditën Shëngjergjit, të organizohen gara sportive në shumë disiplina. Ndeshjen e futbollit midis degës së Borjes dhe të Kukësit e fitoi dega e Kukësit, në hipizëm garën e fitoi kali i Fatos Ollomanit, stafetën "Kallabak" e fitoi atleti Buljan Mehmeti, mundjen e fitoi Selman Safet Hyseni etj. Ekipi i skiatorëve të Borjes u federua në federatën kombtare të skive, kryetari i klubit shumë sportesh z.Sevair Dokle, u zgjodh anëtar i kryesisë së federatës kombëtare të skive.
Ekipi i skiatorëve të Borjes në garat e zhvilluara në Voskopojë të Korçës në vitin 2002, i drejtuar nga anëtari i kryesisë së federatës shqipëtare të skive, z. Sevair Dokle dhe tranjeri z. Xhemil Dalaçi. Dha rezultate të mira në disiplinat, sllallom gjigand dhe sllallom special. Skiatorët Kushtrim Beluli dhe Ritan Dokle zunë vendet e para, ndërsa Mirdash Dalaçi doli i dytë. Në vitin 2007, në kampionatin kombëtar të skive që u zhvillua në Voskopojë, skiatorët e Borjes u paraqitën shumë mirë, duke u renditur si më poshtë: Brilant Alia zuri vëndin e II-të, Rezart Pala, vëndin e II-të, Mirdash Dalaçi vëndin e I-rë, Fisnik Dalaçi vëndin e II-të, Elez Beqiri u skualifikua dhe Kreshnik Alia zuri vendin e I-rë.
Në bazë të këtyre rezultateve ekipi i skiatorëve të Borjes u shpall kampion i vendit për vitin 2007. Në vitin 2008, në kampionatin kombëtar të skive, që u zhvillua në Dardhë të Korçës, ekipi i skiatorëve të Borjes mori pjesë me tre skiatorë: Valon Alia i cili zuri vëndin e dytë, Dorian Dokle, që u klasifikua në vend të parë dhe Mirdash Dalaçi i cili doli gjith- ashtu i pari. Në shkurt të vitit 2010, në Voskopojë të Korçës u zhvillua kampionati kombëtar i skive. Ekipi skiatorëve të shoqërisë sportive “Kallabak” Borje, në bazë të rezultateve të arritura u shpall kampion i vëndit. U dalluan për rezultate të mira sportistët Fisnik Misin Dalaçi, i cili zuri vendin e parë në disiplinat 2 garësh dhe sllallom gjigand, vëndin e dytë në sllallom special, Tarzan Dalaçi, u klasifikua në vendin e dytë në disiplinën sllallom special dhe vendin e tretë në disiplinën sllallom gjigand.
Ekipi i skiatorëve të Borjes ka marrë pjesë në gara sportive rajonale të zhvilluara në Brezovicë e Rugovë të Kosovës, në Mavrovë të Maqedonisë dhe në Rodope të Bullgarisë.
 
 
Marë nga libri "Borje dhe borjanet" i autorit Elmaz Dokle
 
#RIDREJTO [[emri i faqes së destinuar]]
RITET CIKLIT TE JETES NE KRAHINEN ETNOGRAFIKE TE GORES SE KUKESIT ==
 
RITET CIKLIT TE JETES NE KRAHINEN ETNOGRAFIKE TE GORES SE KUKESIT
 
1.Lindja e bebes:
Lindja e fëmijës në familjet Borjane është ngjarje shumë e rëndësishme. Ajo lidhet me ripërtritjen e llojit. Nusen e ardhur rishtaz në shtëpinë e burrit, mbas gjashtë shtatë muajsh, vjehra fillon ta ngacmojë: ''A ke gjë nën sqetullë". Pak pa dalë bara në shesh, ajo i tregon vjehrrës. Nga ky moment, fillon përkujdesja ndaj saj, duke e shmangur nga punët e rënda, dhe e trajtuar me ushqime.
Vjehra vë në dijeni të zotin e shtëpisë. Fillon puna për përgatitjen e shtroje mbulojeve të foshnjes së pritur. Mbështjellja e sipërme përgaditej prej leshi në veg. Pelenat e brendëshme prej pëlhure dhe djepi porositeshin në Prizren. Tregohej kujdes për të gjetur lëkurë e dhëmbë ujku ose ariu, brirë kacadreni etj. që i viheshin fëmijës në lyrek për ta mbrojtur nga syri i keq. Në këto përgatitje nuk ka diferencim sipas gjinisë. Në fshatin tonë i gzohemi njësoj si lindjes së një vajze po ashtu edhe të një djali, nuk egziston adeti sipas të cilit për të ndërprerë lindjen e vajzave njera mbas tjetrës të pagëzohen me emra si: Sose, Mbarime, Ç`bane, Shkurte etj.
Në momentin kur piqet barra dhe i fillojnë i dhimbjet, e reja lajmëron vjehrrën, kjo e fundit thërret gra me përvojë për asistencë. Në Borje këtë punë e kanë kryer Shefka Beqiri, Airka Tosuni etj.Ato e presnin fëmijën dhe kujdeseshin për lehonën deri në momentin e lindjes. Pasi del fëmija në jetë dhe dy asistentet i lidhin kërthizën, e shikojnë se fëmija është i plotë me gjithëçka dhe i çfarë gjinije është, lajmërojnë vjehrën: "Nusja shpëtoi, ka lind një djalë ose vajzë sipas rastit". Në këtë kohë futet vjehra tek nusja dhe duke kapur një send prej metali e uron nusen duke i thënë: "Shyqyr që ke shpëtuar, të na rojë nipi" dhe del për t’i përgatitur diçka të nxehtë për të ngrënë. Pas kësaj i rregullon shtratin lehonës me shtresat më të mira.
 
2.Myzhdja (mushtillok):
Pasi del bebja në jetë, zonja e shtëpisë nis dy deri tre fëmijë për të dhënë sihariqin, duke filluar me të zotin e shtëpisë, babain e fëmijës të sapo lindur, prindërit e lehonës dhe gjithë fisin, deri në brezin e parë. Ata shkojnë derë më derë duke çuar lajmin e gëzuar; "Mllanesta Mirenova ni rodilla dete", ose "Nise nashllo jeno dete ot mllaneshta Mirenova" (Nusja e Mirenit na ka lindur djalë, ose na është gjetur një djalë nga nusja e Mirenit.) Të lajmëruarit i urojnë "Shyqyr që ka shpëtuar nusja fëmija t`ju rroj". Për myzhde fëmijëvë u japin monedha, vezë të pa ziera etj.
 
3.Dhënia e emrit:
Që gjatë kohës së barës, në shtëpi përzgjidhet emri që do të mbajë bebja, që pritet të dalë në jetë. Pagëzimi bëhet një ditë pas lindjes. Zakonisht atë e bëjnë gjyshi, gjyshja ose halla. Në dhomën e lehonës, në prani të pjestarëve të familjes bëhet shpallja: "Detevomu qe mu dadem ime shto imaf babo moj, qe go vikame Ramadan" (Kësaj bebeje do ti jap emrin e babait tim Ramadan.) Të gjithë e urrojnë ta gëzojë emrin dhe i hedhin monedha.
Kur një çifti, pas dy tre lindjesh, nuk u kanë jetuar fëmijët, të sapolindurin e nxjerrin në një kryqëzim rrugësh brenda fshatit dhe njeriun e parë që takojnë e ftojnë, për ta pagëzuar beben duke i thënë: "Na është gjet ky fëmijë i gjinisë femër të ftojmë t`na e pagëzosh". Kalimtari i urron: "T ju rrojë " dhe i jep emrin. pas kësaj fëmijën e kthejnë në shtëpi, ku presin me kureshtje se ç`emër ka marr bebja. Pasi u kumtohet emri të gjithë e urojnë "Ta gëzojë emrin që ka marrë". Më parë emrat viheshin duke trashëguar emrat e parardhësve.
 
4.Bakërdani :
Ditën e dytë pas pagëzimit gatuhet bakërdani. Në bakërdan ftohen të gjithë fëmijët e mahallës. Fëmijët pasi e hajnë bakërdanin i përziejnë kapuçat në tepsi që t’u shtohet familja me fëmijë të tjerë. Po ashtu u shpërndahen porcione edhe të afërmëve të nuses.
Rregjistrimi i fëmijës në gjendjen civile kryhet ditën e tretë pas lindjes. Vjehri ose më plaku i shtëpisë e shënon emrin e fëmijës në dorë, i hipën kalit dhe shkon në gjendje civile, për ta regjistruar, pas rregjistrimit kthehet në kafene dhe i qëras të pranishmit duke marë urimet e rastit.
5.Përgleni (përgani):
Bëhet dy deri tre javë pas lindjes së fëmijës. Thirren vetëm gratë. Të ftuarat përshëndeten me lehonën duke e uruar. Ngrejnë perçen e shamisë me të cilën është mbuluar fytyra e fëmijës dhe për t`iu shmangur paragjikimit të mësyshit nuk e lavdrojnë, por e shajnë duke thënë: “I,i,i, e paskeni lindur të zi si magjyp!” Pastaj i hedhin monedha bebes. Më të privilegjuara janë gratë e fisit të lehonës, të cilat vendosen në dhomën e saj. Ajo i pret e ulur në shtrat duke e mbajtur në krahë fëmijën të mbshtjell lyrek, ndërsa gratë e fisit të burrit vendosen në një dhomë tjetër. Të gjithë të ftuarat vinë me tepsi me fli, ose petulla dhe i sjellin peshqeshe fëmijës dhe lehonës, ndërsa nëna e lehones sjellë "gubjanik" dhe veshje komplet për të voglin dhe të bijën, vjehrës dhe vjehrit peshqirë çorape etj. Me këtë rast gatuhet: Çorbë gore, mish fasule, mish oriz, gubjanik dhe sutliaç.
Disa ninulla që u kendohen fëmijëve:
1. 1.
Nuna, nana, lludo dete, Nina, nana, djalë i vogël,
Nana qe te nina, Nana do të përkund,
V`sharena kolepka, Në djep të stolisur,
Golem da porastesh, Të rritesh i madh,
Na asker da te ispratim, Ne ushtri të të përcjellë,
Domovina da branish, Atdheun te mbrosh,
Majka da spije rahat, Nëna te flej rehat,
Ima vojnika junaka. Ka ushtarin trim. .
 
2. 2.
Lulalo, pishalo, Përkundu, flije,
dete mallovo, Djali i vogël
Vo lula sharena, Ne djep të stolisur,
Vo bele pelene, Në pelena të bardha
Begajte, kuqiça ! Largohuni, qenë!
Idite, vuçishta ! Ikni, ujq!
Dete qe mi spije, Djali do të me flejë,
Jadite drugogo, Kafshoni te tjer,
Koj ne shllusha nana, Qe s’dëgjon nënën,
Dete qe mi spije, Djali im do të flej,
Golemo da poraste. Që të bëhet i madh.
 
 
( Harun Hasani,Goranske narodne pesne)
 
5.Dalja e dhëmbëve:
Për këtë rast zihet misër kokërr. Misri i zier hidhet në një kovë dhe dy -tre fëmijë të moshës deri 10 vjeç e shpërndajnë nëpër fshat me një kanaqe. Kudo marrin urrimin: "Damu bidet zhelezne" (T’i bëhen të hekurtë). Fëmijëve lajmëtar u japin vezë ose monedha metalike.
 
6.Prerja e parë e flokëve:
Bëhet kur fëmija ka mbushur 2-3 vjeç. Për t`ia prerë flokët thirret daja, axha, njeri nga shokët e babait të fëmijës ose berberi, i cili në fillim ja pret flokët me gërshërë, i bie me shuplak lehtas në qafë duke i thënë: “Të dalshin me shëndet”. (Tek ne nuk egziston adeti i kumbarës) Tufën e flokëve të prera i`a dorëzojnë nënës së djalit, e cila i mbeshtjellë në një shami dhe i futë në sëndyk për t’i mbajtur për gjithënjë. Me këtë rast djalit i blihet për herë të parë kapuç leshi dhe i falen shamija që ia venë në koke si çallmë.
 
7.Synetllëku (rethprerja):
Festohet si dasëm. Bëhet në grup për të gjithë fëmijët e vllazërisë në moshën nga 3 - 10 vjeç. Synetllëku mund të bëhet duke iu ngjitë një dasme, brenda vllazërisë ose i veçantë. Në fillim të vitit familja bënë nijet për ti bërë fëmijët synet dhe fillojnë përgaditjet. Syneti fillon ditën e hënë dhe finalizohet ditën e ejte. Hapja e synetit bëhet duke venë bajrak në derën e shtëpisë, pas kësaj fillon regullimi i kapuçave të synetlijve, duke i qëndisur sipas rastit me monedha të argjenda e floriri dhe me fije varaku shume ngjyrshe, pa haruar kokrra hudhre thonjë shqiponje dhëmbë ujku etj për ta mbrojt synetliun nga syri i keq, qëndisja dhe regullimi i kapuçave shoqërohet me këngë që improvizohen nga gratë dhe vajzat.
Kapuçat varen në murin e dhomës ku bëhet pritja e grave, të cilat i darovitin me qëndisma e pare dhe urojnë: ”Për hajr ju qoftë synetllëku”. Nga e hëna që hapet syneti deri të mërkurën në mbremje, i zoti i shtëpisë e hap shtëpinë për të pritur urimet. Burrat mblidhen në dhoma të veçanta e pasi përshëndeten me të pranishmit dhe i urrojnë synetllëkun e fëmijve të zotit të shtëpisë, pijnë kafen dhe pastaj të ndarë në grupe luajnë filxhanas. Ditën e mërkurë synetlinjët te shoqëruar nga kushrinjë më të mdhenjë në moshë shkojnë shtëpi më shtëpi për të grishur njerëzit në synet, po atë ditë mbas dite vijnë lodrat dhe curlet të cilat pritën në “Gorno Bërce” një kodër nga shifet i gjithë fshati. Për t’i pritur dalin pjestarët e familjes, synetlinjët dhe gati i gjithë fshati. Që andej, me këngë e valle, shkojnë në shtëpinë e synetlinjeve, ku fillon dhe vazhdon vallja deri natën vonë me pjesmarjen e grave nuseve djemëve vajzave.Ditën e ejte është dita kulmore e ceremonisë së synetllekut. Synelijët vishen me roba tradiciaonale, duke veshur edhe fustanellen, shamit e dhuruara i vendosin krahe qafë, në kokë kapuçat me qëndismat.Rreth ores 9ºº Prindrit dajallarët ose axhallarët e fëmijëve synetlinjë hipin në kuaj të qëndisur e mbuluar me qilima e sëxhade, i marin në preher synetlijët dhe të shoqëruar nga kalorës e këmbësor nisi shetitjen e synetlijve në unazën e fshatit.
Karvanit i prijnë dy flamur mbajtës i pari flamuri kombëtar dhe i dyti flamuri i dasmave, pastaj imami i fshatit e me radhë sipas moshes. në fund të vargut të kembësoreve janë kalorësit me synetlinjët e pas tyre lodrat dhe ahengxhit, shetitjen e synetlinjëve e shoqëron duke ecur sa para sa mbrapa “Pepelushi”(hi hedhësi ), i cili mban një torbë me hi kraha qafë, e një shami në shkop që e valvit, hedh hi dhe bërtet: "Mashalla, Mashalla koj ima lloshi oçi du mu puknet" (Mashalla, mashalla kush i ka syt e këqinjë le ti pëllcasin). Me këngë e valle, kur arijnë para xhamisë së fshatit, ndalen për të ndigjuar duan e rastit nga imami dhe bëjnë amin, pasi përfundon duaja imami i fton që të brohorasin, duke thënë rroftë mbreti. (Mbreti, Presidenti, Kryeministri Numëri një i shtetit). Pas kësaj vazhdojnë shetitjen deri në shtëpinë e synetlinjeve. Me të mbëritur në shtëpi, synetlinjet futen në një dhomë të vaçanë, zhvishen duke mbetur vetëm në këmisha të gjata të qepura enkas për këtë rastë dhe të shoqëruar nga prindrit shkojnë një nga një duke filluar nga më i vogli, në dhomën e synetit. Aty i pret berberi i ulur në gjunjë me çantën e veglave. Synetliun e kap nga mbrapa për dy duarësh një burrë në moshë mesatare, i ve gjurin në prapanicë, ja ngren këmishën lartë, në këtë moment berberi bënë rrethprerjen. Të gjithë burrat e pranishëm bërtasin një zëri u krye (U bë) dhe duartrokasin. Ndërsa lodrat jashtë i bien një ritmi luftarak që ndërpritet pas çdo rethprerje, pas prerjes u hidhet në plagë një lloj pluhuri për mpiksjen e gjakut, që përfitohet nga një lloj kërpulle dhe u vihet një shënjë në ballë, për ti mbrojtur nga syri i keq. Pasi bëhet synet fëmija shoqërohet në një shtroje për toke të sajuar për këtë qëllim, kështu vazhdon deri tek fëmija e fundit. pastaj fillon vizita që u bëjnë të ftaurit, duke u hedhur bakshishe. Ndërsa burrat dalin për të drekuar, futen gratë për t’i parë synetlinjtë, më trimat kujdesen për dhuratat, ndërsa të tjerët të frikësuar qajnë. Është adet që fëmijët e skamnorëve invalidëve të bëhen synet me fëmijët e më të kamurëve, duke i konsideruar si të vet dhe duke i mbajtur në shtëpi deri sa tu përthahet plaga.
 
8.Mosha e adoleshences:
Që në moshën 15 -16, vjeçare djemët dhe vajzat fillojnë me lojrat e dashurisë (Da se gledaje) Djali që ja vë syrin një vajze quhet “Gledanik”, ndërsa vajza “Gledanica”. Nëse vajza ja ka vënë syrin e para djalit, i dërgon një tufë me lule djalit me “Povratika” (Lulja e përtritjes) të lidhur me një fije nga brezi i saj, gjë që simbolizon besën. Nëse djali ja vënë syrin i pari, ai një ditë para Shëngjergjit në ditën e "Potkave" i vënë në derën e vajzës një shelg, gjë që tregon se vajza e shtëpisë është e zënë, edhe shelgu është symbol i vegjetacionit dhe i përtritjes. Pas kësaj fillojnë takimet në xhiron e mbrëmjes kur pas punëve të ditës, vajzat ndrojnë rrobat e punës dhe sipas mahallave dalin në sofatet e dyerve, ku këndojnë këngët "Haj more kurto budalla shto da ti kazhe zejnepa" dhe këmbejnë sinjale me djemtë.Në rastet kur dashuria e adoleshencës shkon duke u forcuar familja e djalit me rastin kur shkojnë nuset në gosti ose kur i dërgojnë hargjet vajzave të fejuara u dergojnë vajzave te dashuruara nga djemët e shtëpisë "Pogaçe'' (Bukë gruri e zënë me sodë buke e sheqer dhe e qëndisur me molla çokollata dhe fije varaku shumë ngjyrëshe.)Ky është sinjali i parë kur familjet e kuptojnë se djali dhe vajza duhen me njeri tjetrin. Kur nusja kthehet nga gostia, familja e vajzës i dërgon familjes së djalit një tufë me lule, një palë norta ose një shami dore të qëndisur nga vajza. Ndërsa djali dhe vajza e thellojnë dashurinë në fillim duke u takuar fshehtas në mbrëmje, familjet fillojnë formalitetet për t’i lidhur në fejesë. Në rastet kur njëra nga familjet për shkaqe nga më të ndryshme nuk është dakord që ta martojë djalin ose vajzën me atë që don, të rinjët vendosin vet. Sipas traditës një martesë e till quhet “grabitje" (Baganica) ose ikje pas të dashurit. Nuk duhet lënë pa përmendur se në fshatin Borje shumica e martesave bëhën brenda fshatit, me njohje dhe periudhë e dashurie para fejesës, kështu ka qënë që kur mbahet mënd. Nga ky regull përjashtohen lëneshat prej arsyesh nga më të ndryshme.
 
9.Fejesa (maznik):
Fejesa e dy të rinjëve zakonisht bëhej kur djali mbushte moshën për të shkuar ushtar, (18 -19, vjeç) Familja e djalit që është në dijeni se cilën vajzë do djali dhe ka kryer ritet paraprake sipas zakonit, i dërgon familjes së vajzës "Zgovornikun'' (Të dërgurin për bisedë), person që ka lidhje krushqie ose farefisnore me të dy familjet dhe ka aftësi ndërmjetësismi. Ai, në një ditë të caktuar, shkon tek prindrit e vajzës dhe u thotë: "Siç e dini vajza e juaj dhe djali i "X"-it dashurohen prej kohesh, babai i djalit më ka dërguar, që ta prisni në shtëpi për t`ju kërkuar dorën e vajzës tuaj. Kur kërkesa e të derguarit pranohet caktohet dita se kur do të priten prindrit e djalit për të marrë fjalën. Në rastet e radha, kur kërkesa refuzohet i dërguari, që është mik me të dy familjet dhe që ka dijeni të plotë se vajza dhe djali nuk ndahen, pridërëve të vajzës u thotë: "Unë u dola borxhit erdha sipas adetit, që tu propozojë që dashurinë e dy të rinjëve ta finalizojmë në martesë, ju nuk pranoni, nëse ndodh që vajza t’u ik pas të dashurit, faji dhe turpi do të bjerë mbi ju". Kjo nuk përjetohet si kërcnim ose ultimatum, por si një sygjerim prej dashamiri.Kur propozmi pranohet, në ditën e caktuar, babai i djalit vetë i tretë, me dajën e djalit dhe "Zgovornikun'' në mbrëmjen e të ejtes, ose të së hënës shkon në shtëpinë e vajzës dhe i kërkon dorën e vajzës për djalin. Pasi bisedojnë, babai i djalit i thotë babait të vajzës : "Unë të kamë pëlqyer për mik, po ashtu edhe djali dhe vajza duhen me njeri tjetrin; prandaj të kërkojë që me izën të zotit ti lidhim në fejesë". Babai i vajzës i jep dorën krushkut duke i thënë: ''Për hajr na qoftë, të na trashëgohen, me muhabet e jetë të gjatë!''. Hizmetqinjët sjellin kafenë e përhajrit. Babai pasi e pi kafenë hedh në filxhan një sasi lekësh të barazëvlefshëm me një monedhë floriri turke ''Tristarnik''. Pas kësaj vijnë në dhomë edhe gratë e shtëpisë që urrojnë për fejesën. Në fund bisedohet për ditën kur dhe si do të merret shenja e fejesës e cila zakonisht merret mbas 10-15, ditësh që nevojiten për përgaditjen e saj.Në ditën e caktuar për marrjen e mahramës (Kërpa) "Zgovorniku" ose daja i djalit i shoqëruar me 5 - 6 vetë, shkojnë për të marë shënjën e fejesës, të cilen ja venë në shpinë, ose e varrin në dy shkopinjë që të duket dhe ashtu duke kaluar nëpër rrugën kryesore të fshatit të përcjellur nga kureshtarët e çojnë mahramën në shtëpinë e djalit, ku priten me këngë, valle e urrime për çiftin e ri. Pasi futet në dhomë ja heqin mahramën nga shpina dhe e varin në faqen e murit, për ta parë të gjithë. Në këtë kohë grat dhe vajzat këndojnë:
 
Neka tije, zgovornike, hairlija, Të qoftë ore shkues, për hajër,
Ti c`ftele, zgovornike, ruke i noge! Ti t`lumshin, shkues, këmbë e duar!
Si donesllo, zgovornike, kitno k`rpçe, Ke sjellë, shkues, shamin me lule,
Kitno k`rpçe, zgovornike, mllanestino. Shamin me lule, o shkues, të nuses.
Ni si kuqa, zgovornike, zaliçelo, Shtëpin tonë, o shkues, na e hijeshove,
I sve svuje, zgovornike, nasmiallo. Dhe fare fisin, o shkues, e gazmove.
 
 
Neka tije, mili babo, hairlija, Të qoftë, baba i dashur, për hair,
Hairlija, mili babo, vekujeçno, Për hair, baba dashur, për jetë,
Shto si mirat, mili babo, ti doçekaf, Për miradin, baba i dashur, që ke mbrit,
Ot Nevena, mili babo, prva ezhda, Prej Nevenit ,baba i dashur, djalit të parë,
Da ti dojde, mili bobo, kitno kërpçe Me të sjell, babai dashur, shamin e fejesës.
 
 
Neka tije, mlladi junak, hairlija, Të qoftë, për hair, o trim,
Hairlija, mlladi junak, vekujeçno! Për hair, për jetë, o trim,
Dali ti se, mlladi junak, vera fati, Se të erdhi, shamija me lule, o trim,
Kitno kërpçe, Mlladi junak, ot mllanesta. Shamija, prej nuses, trimi i ri.
 
Sllushaj, ja devojko, shto velime, Pa ndigjo, o vajzë ç`po të themi,
Ti cëftele, ja devojko, tvuje ruke, Ti të lumshin, o vajzë, ato duar,
Da ti cëftet, ja devojko, ka c`veçina, Ti të lumëshin, o vajzë, si lulet,
Ka karafil, ja devojko, ka tërndafil, Si karafili, o vajzë si tërndafili,…
Si imalla, ja devojko, Zllatne ruke Paske qënë, o vajzë, duar artë,..
 
 
Për të pranishmit shtrohet bukë. Shenjën e fejesës pas tre katër ditë ekspozimi, nëna e djalit e futë në arkën e saj, për t`ja nxjerrë djalit ditën e martesës, të cilën kur vishet dhëndër e vë në anën e majtë, nën kindën e xhamadanit. Në rastet e prishjes së fejesës mahrama i kthehet vajzës.
 
10.Përgaditja për martesë :
Ditën e fejesës, caktohet edhe zgjatja e kohës së saj, periudhë që zgjat 2 - 3 vjet, e nevojshme për përgaditjen e pajës.Dy - tre muaj pas fejesës nëna e djalit çonë harxhet e para (Pafte, muline, mëndafsh për qëndisje, beze për këmisha, dy - tre kg. lesh për të përgadit çorape e norta për pokllonin e dytë, shami koke që t’i mbajë gjatë kohës së fejesës, basma të ndryshme për jelek e mitan që nusja e ardhshme"thyej e dorën". Ky ritual quhet "Përf pokllon". Nëna e djalit me pesë deri shtatë gra e vajza (Nuse te shtëpisë, bija ose kunata), përgatit pogaçen dhe në një ditë feste (natë e madhe, dita e dytë e Bajramit ose dita e tretë e Shëngjergjit, ditë e henë ose e ejte; niset për ti çuar hargjet (pokllon) Ceremonia kryhet para dite. Gratë që shkojnë për te çuar harxhet shoqërohen deri në dalje të mahallës së tyre me këngë:
 
 
Neka tije, ja mllanesto, hairlija, Ti qoftë, oj nuse, për hair,
Hairlija, ja mllanesto, kiten pokllon, Për hair, oj nuse, hargjet me lule,
Sve svileno, ja mllanesti, i sërmeno, Të mëndafshat, oj nuse, t`sërmta,
Telosono, ja mllanesto, i aspreno! Me tel varaku oj nuse, e pare sërmi!
Imash nana, ja mllanesto, meraklija, E ke nënën, oj nuse, meraklije,…
 
 
Neka tije milla nane hairlija, Për hair të qoftë nënë e dashur,
Ti qe idesh milla nane vo mllaneste, Ti do të shkosh te nusja nënë e dashur,
Vo mllaneste milla nane Shabanove, Te nusja e Shabanit nënë e dashur,
Ti nosime ja mllanesto teshko gajle, Po të sjellim oj nuse gajle të madhe.
Teshko gajle ja mllanesto bella vovna , Gajle të madhe oj nuse lesh të bardhë,
 
 
Dani tkajesh ja mllanesto da ni pletesh, Të punosh oj nuse qilima e çorape,
Dani praish ja mllanesto svetni daroj, Të përgatisësh oj nuse çezë të kuqe,
Digni dremka ja mllanesto na polica, Gjumin qit, oj nuse, në policë,
Qe prespivash ja mllanesto na stolica. Tani do flesh oj nuse në stolicë.
 
 
 
Në hyrje të mahalles së nuses i presin krushka me të vetët, që i shoqërojnë po me këngë deri në shtëpi. Aty hahet buka dhe pasi marin peshqeshet, që ka përgatitur vajza për shtëpinë e të fejuarit nisen të përcjellur me këngë duke i ekspozuar peshqeshet që ka përgadit nusja. Në pokllonin e dytë pala e djalit i çon të fejuarës së tijë, fondin themelor të lëndëve të para me të cilat përgatitet paja, bashkë me shumë darovitje. Atë e çon publikisht e me këngë nëna e djalit, e shoqëruar me bijat, hallat, tezet dhe nuset e shtepisë. Në këtë pokllon, familjae djalit i çon nuses: lesh, borja për ngjyrosje penjë për vegun dhe hargjete tjera që nevojiten për përgaditjen e qilimit, sixhadeve, tlynave, mbështjeseve, brezit, çorapeve, xhybeve, terlkut etj. Gjatë kohës që vajza përgaditë pajën përjashtohet nga punët në bujqësi. Në vek ndihmohet nga motrat e martuara dhe kunatat, për krehjen dhe tjerrjen e leshit nga gjyshet ose gra të tjera që thiren edhe argat.
Koha e fejesës është periudha më e lumtur për çiftin e lidhur, ata takohen shpesh, e më shpesh ndërrojnë dhurata. Vajzat zokonisht dhurojnë lule dhe shami dore të qëndisura me simbole dashurie, ndërsa djemtë sipas mundësive u dhurojnë vajzave, gjerdan, shami Stambolli etj. Kështu për ata që ndodhen në vëndlindje, ndërsa djemet e fejuar që ndodhen në gurbet ose në shërbimin ushatrak, mallin e shprehin me letra që këmbejnë me të dashurat.
 
11.Ndarja e ditës për martesë (kinene papuçe) :
Pasi ka mbaruar koha për zgjatjen e fejesës dhe nusja ka përgaditur pajën, caktohet dita e dasmës. Babai i djalit i shprehet krushkut: ''Kam bërë nijet që ta martojë sivjet djalin a je gati me ma dhënë vajzën në
* Bulleted list item
vjeshtën që vjen''. Nëqoftëse krushku është gati në vjeshtën e parë bëhet ndarja e ditës se dasmës (Kinene den ot svadba).Babai i djalit i shoqëruar me gruan e tijë, dajën ose axhën e djalit shkojnë tek krushku për të ndarë ditën e dasmës. Aty priten nga i njejti rang. Pas përshëndetjeve të rastit, babai i djalit i propozon krushkut një ditë që është optimale për të, dhe që ka lidhje me mbledhjen e bereqeteve, kthimin e farefisit nga gurbeti, nisjen e femijëve nëpër shkolla dhe kaparimin e lodrave. Krushku paraqet variantin e tij dhe mbasi i shoshisin, arijnë të këpusin ditën e dasmës, me këtë rast krushku i thotë: Për hajr na qoftë jamë dakord që me dt.'X' ditën e djelë, jam gati ta nxjerr vajzën nuse dhe i jep dorën mikut.
Pas kësaj fillon biseda për përcaktimin e modaliteteve të dasmës, siç janë dajallëku, (Shumë fikse e unifikuar në shkallë fshati sa për sajdisje) dhuratat nga të dy palët, pagesa e "majmarices" (mbarëstores, gruas që do të rregulloj nusen),''Hërka'' e gjyshes etj, etj.
Në këtë bisedë marin pjesë edhe dy krushkat, këputja e ditës së dasmës bëhet me mirëkuptim, nuk ka kushtëzime ekstreme nga palët, por tolerime e marrëveshje bazuar në mundësitë financiare të palëve (po kërkove dhurata duhet të japësh dhuarta) Asnjë herë nuk ka ndodhur që të gjobitet miku për tekat e dajës a të ndonjë tjetri. Këputja e ditës së dasmës zakonisht bëhet një deri dy muaj para ditës të paracaktuar për dasëm. Pas kësaj dhëndrit dhe nuses së ardhshme u kufizohet lëvizja dhe punët me rrezik potencial dhe të pashoqëruar. 10 - 8 ditë para dasmës fillon lyerja e shtëpisë. Dhoma e dhëndrrit mbyllet për të evitur magjitë.
 
12.Dasma (svadba ):
Ceremonia e martesës së djalit në të folmen e gorës emërtohet “Svadba”, ndërsa ajo e vajzës “Këna”. Ato bëhen ditën e ejte ose të djelën. Gjashtë ditë përpara, dhëndri dhe nusja shkojnë në komunë për të lidhur ''nixha" (celebrimin). Nusja shoqërohet nga vëllai dhe kunata, ndërsa dhëndri, nga 3 - 4 shokë si dëshmitarë. Katër ditë para, djemë dhe vajzat shkojnë për të mbledhur fier të njomë, të cilin e shtrojnë në dhomën e dhëndrit dhe dhomat ku rijnë gratë. Këtë ditë caktohet edhe "majmari'' (mbarëstori, shoqëruesi i dhëndrit), i cili duhet të jetë më i madh në moshë se dhëndri, rishtaz i martuar, me të dy prindër gjallë. Po këtë ditë caktohen hyzmetqinjët (shërbyesit ), guzhinjerët, ndihmësit e tyre,magjatoret. Drejtuesin i dasmës e bënë vetë i zoti i shtëpisë ose një nga djemët që i vjenë për dore për këto punë.
 
13.Hapja e dasmës, zënia e kulaçit:
Ky rit bëhet ditën e hënë ose të ejten në mëngjez, sapo të ketë dalë ylli imëngjezit (xvezda denica) Në prezencën e familjes së ngushtë të dhëndrit. Nëna e dhëndrit në një govat hedhë miell gruri sheqer dhe ujë dhe e thrret dhëndrin që ta përziej brumin me grykën e revoles,ai pasi e përzien del në dritare ose ballkonin e shtëpisë dhe shtie tre herë në ajër, për të lajmëruar hapjen e dasmës.
Pas kësaj nëna përfundon gatimin e kulaçit, duke futur në brumë një monedhë metalike. Me ç’ rast këndohet:
 
 
Neka tije,mlladi junak, hairlija, Të qoftë, për hajër, o trimi i ri,
Hairlija,mlladi junak, sivna pushka! Për hajër, pushka e fortë, o trimi i ri!
Ke zamesish, mlladi junak, bllagi kollaç Do të zësh,kulaç të ëmbël, o trimi i ri ,
Da sevije, mlladi junak zaranite, Për ta provuar, s`pari, o trimi i ri,
Zaranite,mlladi junak, so mllanesta. Për ta hangër, me nusen, o trimi i ri.
 
Ndërkohë dhëndri, me mbarërstorin, të ndihmuar nga djemët e fisit, ngrejnë në sofatet e derës së jashtme të oborit, ose në ballkonin e shtëpisë, flamurin shtetëror dhe flamurin e dasmës.
(Flamuri i dasmës përgaditet nga familja e një të riu fatëkeq, që vdes mbasi ti këputet dita e dasmës ose në ditët e dasmës. Në të vihen reliket e të ndjerit. Si kapuçi, shamija e fejesës, kutia e duhanit, shamija që vejnë krushqit në kapele etj, ai mbahet nga familjae të ndjerit dhe meret në të gjitha dasmat). Në këtë moment në shtëpin e nuses, dërgohen 2- 4 arka (kofçexi) ku janë vendosur Jorganët, halijat e blera dhe pasi i ngarkojnë në kuaj të shoqëruar nga djemët e fisit i`a dërgojnë nuses për t’i mbushur me pajën që ka përgaditur. Nisja e arkave për në shtëpin e nuses shoqërohet me këngë:
Stani,mili babo, ti ne sedi, Ngrihu, e mos ri, baba i dashur,
Daizpratish, mili babo, llude deca, Të dërgosh, djemët e ri, baba i dashur,
Vomllaneste, mili babo, Nevenove. Tek nusja, e Nevenit, baba i dashur.
Da oneset,mili babo, sharen kofçek, Të dërgojnë, arkat e bukura, babai dashur,
Sharenkofçek, mili babo,s veten qilim. Arkat e bukura, qilimin e kuq,baba i dashur.
 
 
"Sllushaj,ja mllanesto sho velime: "Pa ndigjo, oj nuse, ç`pot ë themi:
Evo tige, ja mllanesto, llude deca, Po të vijnë, oj nuse, djemët e ri,
Daotvorish, ja mllanesto, obe porte. Të hapësh, oj nuse ,të dykanatat,
El tinoset, ja mllanesto, sharen kofçek, Po të sjellin, oj nuse, arkat epajës,
Sharenkofçek, ja mllanesto, sveten qilim, Arkat e pajës, oj nuse, qilimin e kuq,
Shto tikupif, ja mllanesto, mili babo”. Që t` bleu, oj nuse, vjehri i dashur”.
 
 
Gratë fillojnë qëndisjen e shamisë së dhëndrit që pasi e qëndisin e varinnë mur për ta shikuar e dorovitur të afërmit. Me këtë rast improvizohen këngë si:
 
 
Shllushaj,milla nane, shto velime: Ndëgjo, nënë e dashur, ç`po të themi:
Vagjajpare, milla nane, sho si bralla, Nxiri paret, nënë e dashur, që ke mbledhur,
Danaredish, milla nane, kitno k`rpçe, Të regullosh, e dashur nënë, shamin me lule,
Zamllanesta,milla nane, Mirenova. Për nusen, e dashur nënë, të Mirenit,
Të hënën në mbramje hapen dhomat për vizitorët, veç për burat e veç për grat, që vijnë për të urruar. Në hyrje të portës së madhe i presin djemë të fisit që i drejtojnë për në konakët e caktuar për pritje. Burrat pasi përshëndetenme të pranishmit ''Merhaba" - ''Merhaba'' e urojnë të zotin e shtëpisë:(Neka vije hairlija svadba, da vise qerdosaje) Për hajr ju qoftë dasma të ju trshëgohen. Ai u a kthen: (Fallavi, po brgo ke vas da dojdeme) Ju faliminderitsa më shpejtë të vijme tek ju. Pas urimit, serviren duhani e kafja. Pasi kalon vala e urimeve, fillojnë batutat e kënga më pas loja filxhanash. Në ditën e dytë të dasmës bëhet grumbullimi i enëve të guzhinës, pasi nuk është e thënë qënjë familje të ketë enë për gatuar për 150 deri 200, veta për tre vakte.
 
14.Pritja e lodrave:
Të premten, mbas dite rethh orës 16, vijnë lodrat, që janë kaparuar mëparë.(Ata vinin zakonisht, nga Glloboçica, siç kanë qënë usta Xhema, në curle dhe Xhemalia i parë në lodër, nga Brekija, tajfa e usta Mergjanit me djemët Mahmudin e tjerë, Tajfa e usta Musa Magjipit në curle dhe, djalin e tijë virtuoz Xhemalia i II - të në lodër, ose dyshja e famëshme, usta Isai në curle e Xhemalia në lodër. Këta mjeshtra vinin me shumë dëshirë në Borje, sepse trajtoheshin njerëzisht, dhe vilnin bakshishe të majme nga Borjanët meraklijë, kjo është aqë e vertet, sa usta Xhema nga Glloboçica ka pas deklaruar: "Unë me tajfën time, në dasmat e Borjes, shkoj pa Pazar".Në kohët e sotëme, disa djem Borjan, e kanë mësuar zanatin e lodragjijve, ata thiren nëpër dasma e ahengje.)Ustallarët hyjnë në fshat nga lindja, kur i afrohen fshatit japin sinjalin me lodra, që tu dalin përpara. Pritja e tyre bëhet në "Gorno Brce".Përpara u dalin i Zoti i shtëpisë i shoqëruar burrat e farefisit, dhëndri me mbarëstorin, shokët e tij e tjerë.
Pasi u urrojnë mirëseardhjen ustallarëve, fillon nibeti i vogël, që i kushtohet të zotit të dasmës. Të afërmit u hedhin bakshish ustallarëve, duke u a venë kartëmonedhat në curle nën kapuç,ose në rypat e lodrës. Pasi mbaron nibeti, nisen drejtë shtëpisë së dhëndrit të prirë nga më plaku i fisit e pas tijë të tjerët në një kollon sipas moshës, pas kollonës vijnë dy - tre grupe të rinjësh duke kënduar: këngën e Omer Agës
 
 
Jahnikona, Omer aga, dojdi doma, Hipi kalit, Omer aga, ktheu në shtëpi,
Oj, Omeraga, dojdi doma. Ej, Omer aga, hajde në shtëpi.
Kuça tiga, Omer aga, bastisale, Shtëpin, Omer aga, ta kanë bastisur,
Oj, Omeraga, bastisale. Ej, Omer aga, ta kanë bastisur.
Deca tige,Omer aga ,iztepale, Fëmijët e tu,Omer aga,ti kanë vrarë,
Oj, Omeraga, iztepale. Ej, Omer aga, ti kanë vrarë.
Zhena tiga, Omer aga, premuzhile, Gruan tënde, Omer aga, e kanë rimartuar,
Oj, Omeraga, premuzhile. Ej, Omer aga,rimartuar.
 
 
Pas të rinjëve vjen dhëndri me mbarëstorin dhe në fund lodrat. gjatë rrugës vargun e gëzuar e përshendetin kureshtarët të vendosur në të dy anët e rrugës. Të pranishmit ndalojnë në sheshin qëndror të fshatit, aty hiqen vallet e burrave, më pas vijojnë rrugën me këngë e valle duke u ndaluar në disa sheshe për vallëzim, kështu vazhdojnë, deri sa të mbrijnë në shtëpin e dhëndrit. Kur mbrijnë në oborrin e shtëpisë u dalin përpara të dy prindrit e dhëndrit dhe gjithë fare-fisi, me këtë rast dy prindërve u kushtohet një nibet,të cilin e dëgjojnë të kapur dorë për dore, anash u rinë dhëndri me mbarstorin hallat, tezet axhallarët. Ndërsa vajzat dhe gratë u këndojnë:
 
 
Neka tije,milla nane ,hairlija, Të qoftë, për hair, nënë e dashur,
Hairlija,milla nane vekujeçno, Për hair, përjetësishtë, nënë e dashur,
Shto simirat, milla nane, doçekalla! Për miradin, që ke aritur, nënë e dashur!
Smeçekale, milla nane, so godine, Kemi pritur, me vite, nënë e dashur,
Pa sega sme,milla nane, doçekale, Dhe tani,ka ardhe dita nanë e dashur,
Smezhalile, milla nane, ke zhenile. Kemi qënë, hasret, nënë e dashur.
 
 
Gjatë kohës që ustallarët luajnë nibetin, babai i darovit me kartëmonedha. Nëna mbanë në duar, peshqeshet që i ka ndarë, për të darovitur lodraxhinjët. Pasi përfundon nibeti, ustallarët marin mekamin e valles së "Brodit'', të cilën e heq nëna, pas saj babai, dhëndrri, mbarëstori, motrat e me radhë sipas afërsisë.
Pasi i kalon radha e heqjes së valles, nëna u jep bakshish ustallarëve,duke u dhuruar çorape, peshqire,mahrama. Vallja nuk pushon deri sa tu kalojë rradha të gjithë pjestarëve të familjes së ngushtë. Pas kësaj ustallarët shkojnë në konakun e caktuar për ta, ku u serviren petulla që nëna e djalit i ka gatuar enkas për ta dhe buka e darkës me pak raki si stimulant. Pasi pushojnë pakë dalin në oborr, për të vazhduar ahengun, ku kërcejnë së bashku, pa teklif djem e vajza, bura e gra. Ndërkohë në dhomat e caktuara vijnë njerëzit për urim, këndohen këngë burërishte e luhet filëxhanas. Nuk mungojnë edhe kureshtar që vijnë për të parë dasmën. Ahengu i kësaj nate mbyllet me vallzimin e burave. Në këtë ditë caktohen 10 -15 djemë (dërvari) të cilët të nesërmen në mëngjez duhet të shkojnë në mal për të mbledhur drutë e nevojshëm për guzhinën e dasmës.
 
Druvarët, mishi i dasmës, grishja në dasëm, petkaxhinjtë, mbledhja edasmoreve:
Dita e shtunë është pika kulmore e dasmës. Në këtë ditë zhvillohet një spektakël i vërtet gjigand, ku protagonist kryesor janë familjarët e aktortë gjithë të ftuarit, spektator i gjithë fshati i madh dhe i vogël që del në pikat dominante të fshatit, për ta parë këtë festë, të përtritjes së jetës:
 
15.Mishi i dasmës:
Në mëngjezë, para se të nisen druvarët në mal, 3 - 4 djem të ngarkuar si ndihmësa në guzhinë, marrin kaun e bagëti të tjera që janë të caktuar për tu therr për mishin e dasmës. I mbulojnë me sixhade e lule, u venë në kokë kurora me lule, në qafë shamia e të shoqëruar nga dhëndri e mbarëstori, me lodra içojnë në çezmën më të afërt për tu dhënë ujë.
(Therja e bagëtive me ceremoni bëhet, pasi ato konsiderohen si kurban të përtritjes së familjes) Pasi pijnë ujë, bëhet therrja nga kasapi, ndërsa coptimi dhe ndarja e mishit nga guzhinjrët e dasmës,pas kësaj menjëhere guzhinjerët kurdisin saxhakët dhe vendosin kazanët për të përgatitur, drekën për druvarët dhe darkën për dasmorët.
 
16.Druvarët (dërvavari ) dhe grishja e dasmorëve:
Këto dy rite kryhen të gërshetuara në kohë. Druvarët, nisen heret në mëngjez, për të mbledhur drutë që nevojiten për guzhinën e dasmës, ndërsa dhëndrri me mbarëstorin, pak më vonë, të shoqëruar nga lodrat, shkojnë për të grishur në dasëm, në fillim vllazërinë. U trokasin në derë. Del i zoti i shtëpisë, mbas tijë gjithë pjestarët e familjes, pasi degjojnë një fragment nga nibeti (melodinë e grishjes), i darovitin lodraxhnjtë dhe të prirë nga zoti shtëpisë marin një valle. Më pas dhëndri me mbarëstorin, të shoqëruar nga lodrat shkojnë shtëpi për shtëpi për të ftuar në dasëm farefisin etj. (Në dasmat e mëdha thirret i gjithë fshati) Me këtë rast dhëndri është i veshur me robat e zakonëshme, shoqëruesi mban një shkop në dorë me të cilin troket derë më derë, duke u thën: "Jeni të ftuar në dasëm"(Da dojdete na svadba ) të ftuarit pasi e urojnë i darovitin lodragjitë. Më të afermit grishen me bythec, (So zuanci) duke u thënë: Të vijësh në dasëm vetë i dymddhjet këta quhen “Zuanik”. Rreth ores 12ºº mbaron grishja në dasëm dhe dhëndri e mbarëstori, me lodrat dalin për të pritur druvarët, të cilët të shoqëruar me lodra e të kënduar nga vajzat i shkarkojnë drut e zjarit në oborr,i stivosin në kamare në një vënd afër guzhinës, pastaj ftohen për të hangër bukë. Me këtë rast gatuhet mish fasule dhe pite, gjatë shkarkimit, stivosjes sëdruve dhe ngrenjes së bukës, vajzat improvizojnë:
 
 
Jadte, jadte,ja dërvari, ne brotajte, Hani, hani, ju druvarë, mos mendoni,
I ja drvari, nebrotajte. Hej druvar, mos mendoni.
Shto troshime,ja dërvari, ne zhalime, Ç`haxhojmë,ej druvar, s`na vjen keq,
I ja dërvari,ne xhalime. Hej druvar,s`na vjen keq.
Svadbanije, ja dërvari, v`hubaf vakat, Dasmen e kemi, ej druvar, në mot të mirë,
I ja dërvari,v`hubaf vakat. Hej druvar, në mot të mirë.
Sme radile, jadërvari, za deneska, Kemi punuar, ej druvar, për këtë ditë,
Ija dërvari,za deneska. Hej druvar, për këtë ditë.
 
 
"Behej një dasëm në mahallën e epërme, një ditë më parë na kishin caktuar druvar. Të nesërmen heret në mëngjez shkuam në malin e poshtëm. pasi i mblodhëm drut, i ngarkuam kafshët dhe u nisëm për në fshat. Në hyrje të fshatit, nëpër sofatet e portave na prisnin të dashurat (gledanice) që na hidhnin lule(Çahmice) mbi barën e drurëve, ashtu në varg seicili pas kalit të vetë, arritëm në "Julica" ku na priste dhëndri me shoqëruesin dhe lodrat. Aritëm në oborrin e shtëpisë së dhëndrit, i shkarkuam drutë, i stivosem në kamare afër vendit të caktuar për gatim,përcollëm kuajt nëpër shtëpia dhe u kthyem për të hangër drekën e druvarëve.Aty, përveç djemëve që shërbenin, ndodhej edhe plaku i mençur dhe i nderuar Muharrem Alimani. Pasi na vunë në sofër sahanin me mish fasule, Muharremi na nxiste të hanim duke na thënë: Hani djema se fasulet e druvarëve janë mehlem, për mirërritjen e djemëve, ato shërojnë nëntë sëmundje. Në një dasëm si kjo, më është sëmurur babai, prej shtatë ditësh nuk kishte futur gjë në gojë, na kërkoi fasule nga të druvarve, ja sollëm i hangri dhe mbas tre ditësh ka shkuar në "Gjurgjevllëk" për të lëruar arën”
Pasi hanë druvarët dhe ustallarët, bëhet nisja e për të çuar petkat e nuses zakonisht shkojnë 9-11 ose 13 burra, nga më të afërmit e shtëpisë së dhëndrit.
 
17.Petkaxhinjt (halishtari):
Riti i petkaxhinjëve fillon me përgaditjen e kuajve të cilët mbulohen me sixhade nga më të mirat, zbukurimin me lulet e stinës. Vemendje të madhe i kushtohet kalit ku do të kalëroi babai i dhëndrit. Ky proces shoqërohet me lodra, e këngë që këndohen nga grupe vajzash, nusesh e grash. Pasi i vendosin dujqit në kal me bizhuterit që i dërgohen nuses, i mbulojnë me qilim, babai idjalit hipën në kal, bëhet nisja. Ata rreshtohen në një kolonë, të gjithëve u vihen kurora e tufa me lule. Në fund të kollonës ecën babai i djalit e hipur në kal, të cilin e mbajnë për freri dhëndri dhe mbarëstori e në fund lodraxhinjtë që herë mbas here me meloditë që marrin i ndjellin petkaxhinjët t`u hedhin bakshishe. Babai djalit kujdeset, që mos të vonohen, mbasi mos mbritja në orën e caktuar, paragjikohet si mos respekt për mikun dhe pritësit.
Në hyrje të mahallës së nuses, petkaxhinjve u dalin para pritësit (preçekanci", kënari), dasmorët e ftuar nga ana e vajzës u urojnë mirëseardhjen. Lodrat pushojnë, kalin e vjehrit të nuses e marin në dorëzim dy vllezërit ose kushrinjët e nuses, ndërsa dhëndri me lodrat kthehen në shtëpi. Pasi hanë bukë lodragjinjët nisen për të mbledhur dasmoret.Petkaxhinjtë pasi kanë aritur në oborrin e shtëpisë së vajzës, të prirë nga daja i sajë, ftohen për të hyrë në dhomën e përgaditur për ta. Pasi përshendeten ndërrojnë cigaret, pinë kafenë e mirëseardhjes, u shtrohet buka. Me ta ulet vetëm daja i vajzës. Gjatë gjithë kohës këndohen, nga i pari deritek i fundit:
 
 
Sllushaj,Halishtari, shto velime: Pandigjoni, petkagji, ç`po jut themi:
“Jadte,Halishtari, ne brotajte, Hani,petkagji, e mos u mendoni,,
Shtotroshime, halishtari, ne xhalime. Çfarëshpënzojmë, petkagji, s`na vjen keq,
Këna nije, halishtari, vo bollvakat, K`nanan e kemi o petkagji, vakët të begat,
Zadeneska, nasha dejka, rabotalla”. Për këtë ditë,vajza e jonë ka punuar”.
 
 
Më tejë u këndohet të gjithë petkaxhgjinjëve:
 
 
<small>Shllushaj,mili babo shto velime: Pandigjo, ç`pot ë themi, i dashur baba,:
"Tashto si se, mili babo, zasilillo, Po pse je, turr kështu, i dashur baba,
Ti shtojadesh, mili babo, ka krava, Ti po hanë, si lopa, i dashur baba,
Kakva nikat, mili babo, ne mërvice, Ke rënë, në llokma mishi, i dashur baba,
Namërvice, mili babo, na trupice”. Në llokma mishi, trupa druri, baba i dashur’’.
Neçekajte, halishtari, druga manxha, Mos prisni, ju petkagji, gjellra të tjera,
 
 
Ne imame,halishtari, da vi stajme, Nuk kemi, o petkagji, ç`tju vejmë,
Shtoimame, halishtari, vi dadohme. Ç`patëm, o petkagji, u a sollëm.
Konak visme, halishtari, ugotvile, Konakun ,o petkagji, u`a përgatitëm,
Tikva ikompiri, halishtari, vi varime. Kunguj dhe patate, o petkagji, ua ziem.
Konakvije, Halishtari, vo koshara, Konakun e keni, o petkagji, në koshare,
Mestodyshek, halishtari, sllama vi je, Për dyshek, o petkagji, kashtën shtruar keni,
Mestojastek, Halistari, lisnik vi je. Përjastek, o petkagji, duaj dushku keni,
 
 
Slluhaj,mili babo shto velime: Pa ndigjo o baba i dashur, ç`të themi:
Stani,mili babo, ti shto çekash, Pa ngrihu, baba i dashur, ti ç`prêt,
Veçeaksham, mili babo, se uçini. Tani më, baba i dashur, është ngrisur?!
Trisahata, mili babo, ka si doshof Prej tre orësh, baba dashur, ti ke ardhur,
Ti siruçaf, mili babo, si oglladnef, Ke drekuar, baba i dashur, uria të ka marë,
Joshtedoma, mili babo, ne idano. Ende pa shkuar, baba i dashur, në shtëpi.
</small>
 
Në sofrën e petkaxhinjëve shërbehen: çorbë gore, tasqebab, mish jahni, mish fasule, mish oriz, gubjanik i shoqëruar me kos ose mjalt dhe në fund ambëlsira.Në tepsinë e gubjanikut pas ngrënjes hidhen bakshishe nga 500 -1000 lekë, të cilat i jepen magjatores.Pasi bisedohet për orën e daljes se nuses, ndërohen cigaret midis dhomave dhe sillet "sikter kafesi" (kafja e ndarjes). Edhe në tabakan e mbledhjes së filgjanave hidhen bakshishe që variojnë nga 200 - 500 lekë që u takojnë kafexhinjëve. Pasi kanë hangër edhe te ftuarit e kënas, i kërkohet leje dajes:"A na jepet leje për të dalë, ju e kryet kënan, kurse ne e kemi dasmën përpara"
Pasi u jepet leja dalin, me këtë rast ndonjërit i mbushen këpucët me ujë për të qeshur, kalojnë në "shtrungë" (një nga një) ku vajzat dhe grat u vejnë lule e kurora në qafë, në dujqit vihen të falmet, (daroj) që u ka vënë të afërmëve nusja dhe teshat që nusja i ka përgatit dhëndrit. Nisen të përcjellur nga dasmorët e kënas (kënari).Kalin e vjehrrit deri në të dalë të mahallës së vajzës e mbajnë për freri dy vllezërit e nuses, të cilin ia dorëzojnë dhëndrit dhe shoqëruesit të tijë që kanë dalë me i prit. Të reshtuar si në vajtje me lodra e curle kthehen në shtëpinë e dhëndrit.
Ndërsa petkaxhjit shpërndahen dhëndri mer një bukë e fut në mbështjedhësene kuqe të grave dhe së bashku me shoqëruesin dhe lodrat nisen për të mbledh dasmoret, duke u nisur nga skaji i fshatit, në disa shtëpi i ndërrohet buka që ka me vehte, ashtu shtëpi pas shtëpije, dasmorët mblidhen duke ecur me këngë e valle.
Të gjithë të kapur dorë për dore në valle, kalojnë në rrugën qëndrore të fshatit, duke mos e këputur vargun e vallës për asnjë çast, në sheshet kryesore të mahallave siç janë: "Dovno brce'', "Jasen", "Haxhijinduqan", "Këshlla", "Julica" e tjerë sipas vëndndodhjes se shtëpisë së dasmës, ndizet vallja ushtojnë curlet e lodrat, pasi mblidhen dasmorët nga të dy mahallat kryesore, vazhdon vallja në oborin e shtëpisë, ndërkohë shtrohet buka për dasmoret, ndërsa dhëndri me shoqëruesit dhe lodrat dalin e presin të grishmit, (Zuanci) Të cilët vijnë me grupe grupe. Më meraklinjët, për curle dhe lodra i shkundin xhepat duke u hedhur bakshishe ustallarëve. Në afërsi të shëpisë vajzat ukëndojnë:
 
 
Da bi hair, ja zuanci, bi videle, Të mira, paqi ju, o të ftuar
Tashto ni ste, ja zuanci, sajdisale. Që na keni, respektuar,o të ftuar.
Dali ste se, ja zuanci, umorile A mujtët, me ardhë, o të ftuar,
El idete, ja Zuanci, ot daleko. Se ju, vini nga larg, o të ftuar.
 
 
Pasi akomodohen nëpër konaqe (për çdo të grishur dhe tajfen që ka mbrapa caktohet një konak, të grishmit nuk përzihen në dhoma) u serviret kafja, ndërkohë takohen me të zotin e dasmes, te cilit i`a urojnë dasmën, buka u shërbehet në mbramje sipas dhomave, Pas buke të grishmit mund të dalin për të vallëzuar ose për të shikuar. Në këtë natë ahengu vazhdon deri në të gëdhirë,të grishmit që kanë ardhë nga largë flejnë në konak, të tjerët kthehen në shtëpite tyre për të ardhe të nesërmen për të marrë nuse.
 
Zgjimi i nuses, gara e kuajve, marrja e nuses, sehiri:
 
18.Zgjimi i nuses:
Një ditë para se të dalë nga shtëpia e prindërve, vajza rri në shtrat e mbuluar më një gëzofë (sedi pod kozhuf). Asaj i rijnë pranë shoqet më të afërta që nuk i ndahen deri sa ta përcjellin të hipur në kal dhe i këndojnë:
 
 
Iznaspise,nasha dejko, josh noçeska, Fli rehat, edhe sonte, vajza e jonë ,
Vopostela, nasha dejko, materina. Në shtratin, e nënës, vajza e jonë.
Hallallise,nasha dejko, so sve svuje, Hallallosu, me farefisin, vajza e jonë,
So matere,nasha dejko, so babeta, Me maman, e baban, vajza e jonë,
So braça,nasha dejko i so sestre. Me vllezër, e me motra, vajza e jonë.
Ti keidesh, nasha dejko, v`tugja kuqa, Do të shkosh, n`shtëpi t` huaj, vajza e jonë
Tugja kuqa, nasha dejko, tugji lugji. Shtëpi të huaj, njerëz të huaj, vajza e jonë.
 
 
Të ejten ose te djelën në ditën e dasmës, pa u gëdhir, dhëndri me mbarëstorin të shoqëruar nga lodrat shkojnë tek shtëpia e nuses, për ta zgjuar nga gjumi i natës së fundit të vajzërisë. Tek dera e shtëpisë i presin: babai ivajzës, nëna, motrat, dhe shoqet më të afërta. Pas përshëndetejes, ustallarët luajnë nibetin, e babai i vajzës i darovit ustallarët. Pas nibetit, vajza del me shami të lëshuar mbi sy, me rrobat e vajzërisë, pa opinga vetëm me çorape.Futet në valle të cilën e heq njera nga motrat e saja. Në këtë valle ajo shoqërohet vetëm nga motrat dhe 10 – 15 nga shoqet më të ngushta. Pas pak ajo, e nxitur nga shoqet, merr shaminë dhe heq vallen e fundit të vajzërisë. Pas 2-3 vallesh, dhëndri ja merr shaminë nga dora, me të cilën nusja e heq vallen dhe i prinë në valle. Ky është një moment mallëngjyes që shoqërohet me këngë, por edhe me lotë gëzimi, pasi vajza ndahet nga gjinia dhe kalon me një status tjetër shoqëror. Kur fillon të dalë drita; dhëndri kthehet me gjithë lodrat në shtëpi, ndërsa vajza futet në shtëpi, heq rrobat e vajzërisë që ia falë motres më të vogël, ose ndonjerës prej shoqeve më të ngushta dhe përgaditet për tu bërë nuse, punë të cilën e bën majmarica (telakja, mbarëstorja)
 
19.Gara e kuajve:
Të djelën ose të ejten, rreth orës 9ºº nën tingujt e lodrave qe i bijen melodisë së mbledhjes së njerzve për garën e vrapimit të kuajve (tërka), në një shesh të mahallës mblidhen të gjithë kalorësit (binegjit) që kanë kuaj vrapi,ose që janë caktuar si të tillë nga poseduesit e kuajve të vrapit. Të prirë nga i zoti i dasmës që merr me vete shpërblimet që do tu jepen kalorësve fitues nga vendi parë deri tek vendi i tretë, nisen për në "Tërqalishte" (pistën e vrapimit të kuajve, ku bëhet grumbullimi.) Kalorësit dhe komisioni i caktuar për nisjen e kuajve shkojnë në start. Spektatoret rijnë në vendin ecaktuar 50 - 100 m. larg finishit nga ku shihet e gjithë pista e vrapimit. Edhenë finish ka një komision.Pasi shkojnë në vendin e nisjes kuajt radhiten duke, u vënë një litar në lartësinë e gjokësit, që mbahet nga dy anëtar të komisionit të garës. Me dhenien e shenjës së nisjes, litarin e lëshojnë për toke dhe nis gara që shoqërohet me lodra e curle. Kur garuesit arrrijnë në gjysëm të distancës, në finish vendoset një litar ose nje vijë me guriçka për te përcaktuar se cili nga kuajt e kapërcen i pari cakun. Kalit fitues i jepet si shpërblim një dash, të dytit 1500 - 2000 lekë dhe të tretit 5 m. basëm. Gjithashtu kalit fitues, të rethuar nga tifozët e tij, i kushtohet nibeti.
Në garën e vrapimit të kuajve vihen baste midis tifozve të kuajve të veçantë. Pasi mbaron gara e kuajve të shoqëruar me lodra që qëndrojnë rreth kalit dhe kalorësit fitues kthehen në fshat.
Në Borje, kuaj gare kanë mbajtur Omer Tuçe, kalin e kuq të mbiquajtur "Svetko", Hazër Banushi, kalintë quajtur ''Dori", Bajram Çorapi, kalin "Allgje", i famshëm kaqënë kali "Çilë" i Nijaz Ollomanit, i mbiquajturi "Akrepi", që e ka përfaqësuar Borjen në garat me fshatrat e tjerë dhe shumë kuaj të tjerë që borjanët i sillnin nga Bosnja dhe Kosova. Sipas adetit të fshatit tonë, kuajët e vrapit dhe bartesit e nuseve kur vdesin varosen diku në bahçet e të zotëve të tyre.
Pas garës së vrapimit, nga ora 11ºº deri në orën 13ºº shtrohet dreka për të gjithë dasmorët djem, burra, vajza, gra etj. Në drekë ftohen edhe jabanxhinjëte ardhur nga fshatrat fëqinjë për të ndjekur vrapimin e kuajve dhe mundjen qëzhvillohet mbasi të meret nusja.
 
20.Pritja e të grishurve (zuanci so nosto):
Pasi kthimit nga gara e vrapimit të kuajve bëhet pritja e të gishurëve. Të përcaktuarit mblidhen tek shtëpia e personit që i ka grishur duke marrë me vete dhuratat që do të çojnë në dasëm.I vendosin në shkopinj ku kanë ngulur molla dhe ua japin më të rinjëve për ti mbajtur që do t’i prijnë të kollonës. Pas tyre vijnë të tjerë sipas moshës dhe në fund i grishuri (zuaniku) i hipur në kal me dashin të zbukuruar me lule në prehër. Në hyrje të mahallës ku bëhet dasma i presin dhëndrri, mbarestori dhe lodrat që ishoqërojnë deri sa të hyjnë në oborrin shtëpisë. Vajzat e nuset e këndojnë:
 
 
Da bi hair, ja zuanci, bi videle, Hair, paçi ju, të grishur.
Ta shto niste, ja zuanci, sajdisale. Qëna keni sajdisur, ju të grishur.
Dali stese, ja zuanci, umorile, A mos, jeni lodhur, ju të grishur,
El idete,ja zuanci, ot daleke. Se po vini, nga largë, ju tëgrishur.
 
 
Babai im Qemal Dokle (1911-1969) më ka treguar."Po martohej Faik Ollomani, djali i Ali Agës, ndër të tjerë kishin grishur edhe dhëndrin e tyre: Shukri Hoxha( Shuke), djalin e mullah Jusufit, nipin e dokleve. Shukja, s`bashku me te bijëne Ali Agës, tre muaj pas martesës, u ndanë nga hoxha dhe ikin për të banuar tek"Lajkot". Në ditën që duhet të çonte dhuratat; Shukja në vënd të dashit vendos që të çojë për dhuratë një mëzat, në dy brirë i lidhë nga një gjel të gjallë, shpinën ia mbulon me sigjade persie. Të ftuarit e tij përpara Shukja pas tyre e pas tij dy djem që mbanin mëzatin u nisëen përt ë çuar dhuratat. Lodrat u dalin përpara në "Julica", në të dy anët errugës qenë mbledhur i madh e i vogël për të parë, çudinë e pa parë deri atëherë në fshatin tonë. Mulla Jusufi s`bashku me mikun Ram Dokle, ishin ulur në verandën e kafes së Jusufit, për të pirë kafe, kur ja pa vjen vargu i të grishurve të Shukes të shoqëruar me tre çifte lodrash, që drejtoheshin nga usta Xhema i Glloboçices, Hoxha shikon indiferent, por Rama e ngacmon: - Jusuf pa shiko, djali i juaj e nipi ynë po u çon Aliagëve peshqesh mëzat me dy gjela në brirë. Jusufi ia kthen: - Leje or mik, këto janë lojra të Ali Agës, që do tëhakmerret ndaj meje, pse ia kam përzën vajzën nga shtëpia, Shukja i ka xhepat e shpuar”.
 
21.Marrja e nuses, krushqit (svatoj):
Gjatë gjithë ditëve të dasmës, bukën e dhëndrit e përgatit vetëm nëna etij, ajo ja servirë në një tepsi në dhomën e caktuar si "gjerdek". Me të ha vetëm majmari.Kjo bëhet nga droja e helmimit ose e futjes së maxhive ne ushqimin e dhëndrit.Pasi ka përfunduar drekimi lodrat me melodi të veçantë lajmërojn mbledhjen e krushqëve (svatoj). Femrat këndojnë:
 
 
Berite se,kitni svatoj, kititese, Mlidhuni, o krushq, ju zbukurohuni,
Ke ideme,kitni svatoj, za mllanesta, Do shkojmë, o krushq, për nusen,
Da zimame,kitni svatoj, mllada nusa, Do të marim,o krushq, nusen e re,
Mllada nusa, kitni svatoj, Nevenova. Nusen e re, o krushq, të Nevenit.
 
Dy djem të fisit iheqin bajrakët nga dera e shtëpisë. Me anë të një ripi të vendosur në qafë qëpërfundon më një dru të shpuar në mes ku vendoset fundi i shtizës së flamurit i ngrejnë lartë flamujt dhe u prijnë krushqëve. Atyre u bashkohet edhe "Pepelushi" një njëri që mban kraha qafë një strajcë të mbushur me hi dhe një shkop në majën e të cilit vendos një shami që e valvitë. Pas bajrakëve,në kollonë për një vijnë: Imami i xhamisë së fshatit, me radhë sipas moshës dhe në fund kollonës që lëvizë me regull vendosen babai i djalit i hipur në kal të bardhë, në të cilin në kthim do të hipë nusja dhe dy deri tre veta të fisit me kuaj të zakonëshem ku kanë hipur, daja dhe axha i djalit që në kthim do të ngarkohen arkat e nuses. Pas tyre të rinj me kuajt e vrapit dhe në fund lodrat dhe të rinj të tjerë që ecin në grupe grupe duke kënduar. Dhëndri me shoqëruesin i përcjellin krushqit deri në në hyrje të mahallës së nuses, pas kësaj ata kthehen në shtëpi për tu veshur dhëndër.Rituali i marrjes së nuses kryhet duke përshkuar unazën e vogël të fshatit. Për të shkuar tek shtëpia e nuses ndiqet rruga më e shkurtër, me qëllim që nusja të përshkojë rrugën më të gjatë, ahengu të bëhet sa më i gjatë e më i shikueshëm.Flamurtarët herë as here u kujtojnë krushqëve që mos të nxitohen duke bertitur "Ajak, ajak delikanli ajak, haj, haj". Pepelushi duke levizur paralel me vargun e krushqëve, sa para sa prapa, bërtet: "Mashalla, Mashalla kojima lloshi oçi da mu puknet'' dhe hedh në ajër hi, për ta mbrojtur krushqit nga syri i lig, ndërsa të rinjtë këndojnë këngen "Polekomte kiteni svatoji,konji ne morajte", herë pas here bashkohen kokë më kokë dhe me një zë të fuqishëm lëshojnë "piskamën" (kriskaje) “Ha dede mori Borjanko, ha, ha, ihuuhuuu! Nga ana tjetër nga"Gorno brce" u përgjigjen vajzat: ''Kedeste more borjani Ha, ha, ha, Ihuuu.
Në hyrje të rrugicës që të çon në shtëpinë e nuses, në një vend të hapurlodrat ndalojnë dhe bëhet pritja krushqëve nga përcjellësit (praçanci), ata i presin të radhitur në rrjesht për një. Pasi përshendeten, u bëjnë vënd të ulen në cerga që janë shtruar enkas për këtë qëllim. Tre kuajt me të cilët do të meret nusja dhe paja i marrin në oborrin e shtëpisë së nuses. Flamurmbajtësit qëndrojnë në këmbë duke e mbajtur të ngritur flamujt, me shtizë në tokë pranë këmbës së djathët. Është shënjë jo e mirë, nëse nga lodhja flamurmbajtësit e lëshojnë flamurin për toke. Nusja me anë ta njerzve të sajë e darovit bajrakun me peshqesh që varet në majën e shtizës së bajrakut. Peshqeshet që i vihen bajrakut nga dy anët u jepen poseduesvetë bajrakut. Me këtë rast krushqëve u serviret duhan dhe ujë.
Lodrat marin melodi vallesh, duke i ftuar në valle përcjellësit e vajzës,ndërsa krushqit rijnë dhe shikojnë, pas kësaj ftohen në valle krushqit që kërcejnë disa valle, e në fund vallëzojnë s` bashku krushq e përcjedhës.Ndërkohë që krushqit dhe përcjellësit vallëzojnë, në sheshin para shtëpisë se vajzës kalorësit bëjnë shetijen duke i vrapuar kuajt nëper rrugën kryesore të fshatit. Pasi kanë kërcyer të gjithë, një njeri nga të afërmit e vajzës e thrret babain e djalit që të marë nusen, e cila pasi përshendetet me të afërmit hipën në kalë e mbuluar me duak të kuq. Në këtë moment babai i djalit, nxjerrë nga xhepi një qese të mbushur me oriz dhe monedha metalike i hedh mbi duakun e nuses,e cila bënë temena duke e përkul tre herë kokën. (Hedhja e orizit dhe e monedhave te imta metalike mbi duakun e nuses bëhet, që të shtohen me kalamajtë.) Nusja del nga shtëpia e përcjell me lotë gëzimi e dhimbjej nga prindrit e këngë nga shoqet:
 
 
Ne se strashi, nasha dejko, ne se pllashi, Mos u tremb, vajza e jonë, mos u frikëso,
Tvujesvuje, nasha dejko, so tebe je, Njerzit e tu, vajza e jonë, me ty janë,
Ne tesama, nasha dejko, ostavame. Nuk të lëmë, vetëm, vajza e jonë,
Svi kashto sme, nasha dejko, çe dojdeme, Gjithësa jemi, vajza e jonë, do të vijmë,
Si imalla,nasha dejko, golem igball. Ti ke pasë, vajza e jonë, fatë të madh.
 
 
Kalin e nuses e mbajnë dy vllezërit e sajë. Anash i rijnë dy nga kushrinjët, atyre u prin vjehri i cili tani ecen në këmbë pesë gjashtë hapa para kalit të nuses, ndërsa "Pepelushi" për ta mbrojtur nusen nga syri i keq, hedh hinë ajër dhe bërtet:
 
 
Mashënlla, Mashalla,
Mashënlla, Mashalla,
Koj ima lloshioçi Kush ka sytë e këqij
Da mu puknet! T’i pëlcasin!
Pas nuses vijnë dy deri tre kuaj të ngarkuar me sëndukët e pajës e të mbuluar me qilim e sixhade që i ka përgatit nusja. Kuajt shoqërohen nga djemët e fisit të nuses deri në hyrje të mahallës së dhëndrit pas kësaj i marin djemet e fisit të djalit. Në momentin që delë nusja nga gjinija krushqit në shënjë sihariqi shtijnë tre herë në ajër,kurse të rinjët bejnë gara vrapimi me kuaj se kush do të shkojnë i pari në shtëpinë e dhëndrit, për t’i dhënë sihariqin nënës se nusja doli. Më i shkathti shpërblehet me një palë çorape leshi. Rjeshtimi i krushqëve dhe i përcjellësve pas daljes nuses bëhet në këtë mënyrë: Në krye të kollonës ecin flamujt, pas tyre imami i fshatit, pas tij më i moshuari i fisit, e pastaj me radhë sipas moshes, pas krushqëve vijnë lodraxhnjt pas tyre vargu i përcjellësve, pas tyre,dy ose tre kujt e ngarkuar me sandukët e pajës, pas sandukëve, babai i djalit që i prinë nuses dhe ne fund nusja e hipur në kalë të bardhë e cila deri në tëdalë të mahallës së saj përcillet edhe nga vajzat me këngë. Gjatë gjithë rrugës së krushqëve njeri nga bajrak mbajtësit bërtet: Ajak, ajak, delikanli, ajak,haj, haj (Avash, avash, djema, avash, hej, hej), ndërsa "Pepelushi" në vijim: “Mashallah,mashallah koj ima loshi oçi damu puknet!” duke tundur shaminë në shkop e hedhur hi në ajër. për të mbrojtur nusen nga syri i keq. Pasi përshkojnë për rreth dy orë harkun e gjatë të unazës së fshatit, i afrohen mahallës së dhëndrit, aty u dalin 5 - 6, djelm nga fisi i dhëndrit dhe marin kuajt e ngarkuar me sanduk për ti vendosur në dhomën, ku do të palohet nusja. Ndërkohë dhëndri, del në njerën nga dritaret e shtëpisë dhe e ndjek ardhjen e nuses, nëpër rrethin eunazës, rrjetën e marles apo rrjetën e sitës së bukës (shikimi nëpërmjet unazës bëhet, që ti qëndrojën besës së dhënë në fejesë, shikimi nëpërmjet rrjetes, që mosti shikojnë njeri tjetrit kusuret e vogla dhe shikimi nëpërmjet sitës të mos i lëshojnë fjalët pa i situr e pa i menduar mirë.)
Përcjellësit e përcjellin nusen deri në oborrin e shtëpisë së dhëndrit. Kur nusja vjen në oborin e shtëpisë. Halla e madhe u del përpara me një govat me ujë dhe një tufë lulesh i spërkat me ujë të gjithe krushqit. Para hyrjes së shtëpisë nusen e zbresin nga kali vllezërit, kalin e bardhë e kapërxen një djalë tre here duke kaluar mbi shalë e nën bark. (Kjo bëhet që kali të mos pësojë gjë nga emocioni dhe rruga që kapërshkuar për dy orë.)
Dy vllezërit e shoqërojnë motrën, duke e mbajtur për krahu dhe të prirë nga prindrit e djalit që e kalon prakun e shtëpisë me këmbë të djathtë. Vjehra i nxjerrë tre buke të cilët nusja i puth tre herë. Vajzat që ndodhen e oborr këndojnë me shpoti:
 
 
Evo ti ga, milla nane, gullobica Ja ku e ke, nënë e dashur,pëllumbeshën,
Ne ti ide,milla nane, gullubica, Nuk të vjen,nënë e dashur, pëllumbesha,
Toko ide,milla nane, veshterica, Por po të vjen, nënë e dashur, gjarprusha,
Da tijade, milla nane, gjigerica. Ka me ta hangër, nënë e dashur, gjigerin,
 
 
Ose:
 
 
Sho jerada, milla nana, sina zheni, Sa e gëzuar, është nana, marton djalin,
Sinazheni, milla nana, svina nosi, Djalin marton, nëna, dosen fut në shtëpi,
Ke tidojde, milla nane, vampirica, Ka me të ardhe, nënë, vampirja,
Ke tijade, milla nane, gjigerica. Ka me të hangër, nanë, mëlçinë.
 
 
Pas kësaj nusen e çojnë në dhomën ku do të nusëroj, për disa momente prindrit e djalit dalin nga dhoma dhe vllezërit ja heqin duakun dhe çizmet që ka patur mbathur, e vendosin motrën tek sëndukët me pajë, që janë të mbuluar me qilima, ja drejtojnë robat, i japin të pijë pak ujë nga ibriku që është vendosur enkas aty, e porosisin për herë të fundit, që mos ti korisi dhe thrrasin prindrit e djalit, të hyjnë në dhomë u drejtohen: “Ja ku e keni nusen,t`ju trashëgohet me djalin!” Nusja u bënë temena vjehrrit dhe vjehrrës duke përkulur kokën tre here e ua puth dorën. dhe përqafohet me vllezërit. Plaku del të përcjellë dy vllezërit, ndërsa nëna merr një djalë të vogël, me të dy prindër të gjallë, i vë një shami të kuqe mbi kokë, ia futë nuses në gjinjë dhe e çonë tek shtroja e nuses që të rokulliset dy tre herë, (kjo bëhet me qëllim që martesa të jetë e plleshme). Vllezërit e shoqëruar nga babai i djalit, dalin të përlotur dhe të kënduar gratë dhe vajzat:
 
 
Ti nezhellaj, more Sokol, fajda nema, Mos qaj, ore Sokol, se nuk ka fajde,
Samo siga, more Sokol, ti donesllo. Vete solle, ore Sokol, në këtë derë,
Ti sijallo, more Sokol, karamançe Ti ke hangër, ore Sokol, karamanen,
Karamançe,more Sokol, opashishte. Karamenen, ore Sokol, megjithë bisht.
 
Dy vllezërit pasi, bashkohen me përcjellësit kthehen në shtëpinë e tyre. Në këtë kohë në dhomën e nuses futen dy shoqërueset t’i rijnë anash gjatë gjithë palimit. Njera nga hallat e copton bukën që ka puth nusja dhe u ajep fëmijëve që ndodhen në oborrin e shtëpisë. Pasi pushon pak dhe shkarkohet nga emocionet e ndarjes nga prindrit, nusja fillon palimin nën shoqërinë e vizitoreve dhe këngëve që nuk pushojnë, ku i vihen në pah, hiret, bukuriafizike dhe shpirtërore e nuses, por shpesh me fjalë cytëse e provokuese..
 
 
Dali spijesh, ja mllanesto, el`stramujesh, Aje tuj fjet, oj nuse, apo tuj nusërue,
Eli brotash, ja mllanesto, ka ke projdesh, Apo mendohesh, oj nuse, si do ja kalosh,
So Alija, ja mllanesto, hullavogo, Me Aliun, oj nuse, mëndësh të lujtur,
Vezden sedi, ja mllanesto, po sokaci, Gjithë ditën, oj nuse, solloratet sokakëve,
S`decaigra, ja mllanesto, hashegana! Me fëmijët luan, oj nuse, droqëkas!
Kona vodi,ja mllanesto, peshak hodi, Me kal për dore,oj nuse, në këmb ecën,
Reka gazi,ja mllanesto, zheden hodi. Lumin kalon, oj nuse, nga etja vuan,
 
 
Kakva nisi, ja mllanesto, ka sadena, Ti na je, oj nuse, si e mbjell,
Katërndafil, ja mllanesto, vo stret bahça, Si tërndafili, oj nuse, në mes të bahçes,
Ni okinat,ja mllanesto, ni mirishnat. I pa këputur, oj nuse, i pa marrë erë.
ProjdeNeven, ja mllanesto, go okina, Kaloi Neveni, oj nuse, dhe e këputi,
Go okina,ja mllanesti, go mirishna, E këputi, oj nuse, e i mori erë,
I so tebe,ja mllanesto, se zasaka. Dhe me ty, oj nuse, u dashurua.
 
Pas një ore në dhomën e nuses, vjen dhëndri, për t`ja hapur sytë. I shoqëruar nga mbarëstori, vendoset përball sajë në distancë të afërt dhe ithotë: Tre herë hapi syt, nëse ajo nuk i hap, atëherë ai bashkon gishtin e madhme gishtin e mesit dhe me gishtin e mesit e godet lehtë tre herë në lule të ballit. Nusja i hap sytë dhe shikon partnerin që e ka zgjedh vetë. Ky ifundit i hedh ndonjë batutë përkledhëse. Pas këtij momenti dhëndri del. në portën e shtëpisë ku e presin nëna, babai, motrat, hallat, tezet etj. aty i dedikohet nibeti, ustallarët daroviten me kartëmonedha dhëndri u prinë familjarëve në valle. Pas kësaj del, bënë xhiro në rrugën kryesore të fshatit i shoqëruar nga mbarestotri deri kur lodrat lajmërojnë për nisjen në"sehir" (garë lojrash sportive), që ëhet reth orës 16.
 
22.Sehiri:
Me sinjalin që japin lodrat, njerëzit mblidhen për t’u nisur në sehir. Del dhëndri me gëzofin krahëve, i shoqëruar nga mbarestori që mban në parakrah sixhaden që i ka sjellë nusja dhëndrit, për tu ulur në sehir. Dalin edhe pjestarët e tjerë të familjes me dhuratat që do tu jepen sportistëve dhe nën tingujt e lodrave që i biejnë melodisë së sehirit nisen.Kurr mbrijnë atje, komisioni i lojrave thrret sportistët në arenë. Mundësit të zhveshur rreshtohen para spektatorëve, bëjnë temena e fillojnë nxehjen dhe pasi çiftohen sipas peshave fillon ndeshja duke nisur me peshën më të lehtë deri tek çifti i bash. Përveç mundjes bëhen gara në hedhje guri, këcim tre hapësh e një hapësh, hedhje shtize dhe vrapim në distance të mesme 200 dhe500 m. (Në të kaluarën janë organizuaredhe ndeshja e gjelave, e qenëve, e deshëve dhe e demava). Për më të mirët të zotë t shtëpisë vënë bakshishe: bash pelivanit i jepet dashi. Me këtë rast vihene dhe baste nga tifozët.
 
23.Futja e dhëndrit në gjerdek:
Për mbrëmjen e futjes së dhëndrit në gjerdek, shtrohen tre - katër sofra me bukë, ku marin pjesë vetëm burra. Kjo bukë emërtohet sofra e hoxhës, ku marin pjesë njerëzit më të afërt të familjes së dhëndrit. Me këtë rast gatuhen gjellrat më të mira që të mbetet i kënaqur hoxha. Ndërkohë që shtrohen sofrat,vajzat i këndojnë nuses:
 
Çini garjet, ja llanesto, temnina je, Bëjë gajret, oj nuse, është erësuar,
Qushina,ja mllanesto, zatemajllo. Skutat, oj nuse, po erësohen.
Ke tidojde, ja mllanesto, bef karafili, Po të vjenë, oj nuse, karafili i bardhë,
Befkarafil, ja mllanesto, so bef kozhuf. Karafili` bardhë, oj nuse, me gëzof tëbardhë.
Ke tivraqa,j a mllanesto, deçki porez, Do të të kthej, oj nuse, taksën evajzërisë,
Mllogo musi, ja mllanesto, dosagjalla. Mbasi shumë, oj nuse, e ke munduar.
 
Pasi mbaron darka bëhet riti ifutjes së dhëndrit në gjerdek. Rreth orës 20ºº, pasi kanë dalë shoqërueset e nuses nga gjerdeku dhe nusja ka mbet vetëm në dhomë, thirret dhëndri për t’ufutur në gjerdek. Para derës e presin dy prindrit, bijat e shtëpisë, kunatat dhe kushrinjët. Hoxha i këndon duan e posaçme për këtë rast. Dhëndri i veshur me gëzof përqafohet me babën dhe nënën dhe i shtyr nga mbrapa shpine nga të pranishmit futet në gjerdek, ku pas derës e pret nusja në këmbë. Pasi e mbyll derën, e përqafon dhe puth nusen ulet në karike, që t`ia heq këpucët nusja. Ajo ia heq këpucët, i shtron në tokë,gëzofin që dhëndri të ulet dhe të falë tre "reçate" namaz. Jashtë para derës këndojnë:
 
Sllushaj,ja mllanesto, shto velime: Pa ndigjo, oj nuse, ç`po të themi
"Kakvoçudo, ja mllanesto, ti uçini, Ç `farë gafe, oj nus, e ti bëre,
Sifatilla, ja mllanesto, leva ruka, Ti ke kapur, oj nuse, dorën e majtë,
Sisobulla, ja mllanesto, leva noga?! Ti ke zbathur, oj nuse, këmbën e majtë?!
 
 
Pasi ngrihet nga falja, ashtu në këmbë, nusja i heq robat dhëndrit dhe ai nuses, deri sa të zhvishen. Ndërsa dhëndri dhe nusja kanë rënë në shtratin bashkëshortor, nëna ri roje gjithë natën tek dera e gjerdekut, kurse vajzat dhe nuset u këndojnë:
 
Da li ste se, du dve mllade,razpoznale,
Du dve mllade, raspoznale?
Ka zajçiça, dy dve mllade,smrekarçiça,
Du dve mllade, smrekarçiça,
Ka piliça, du dve mllade,shumarçiça,
Du dve mllade,s humarçiça.
 
Ose:
 
Sllushaj, novo zhena, sho velime: Pa ndigjo, o dhendër, ç`të themi:
"Shtosi billo, novozhena, ti dremlivo, “Paske qënë, o dhendër, gjumash,
Shtonemasi, novozhena, ti da stanesh, Që flen, o dhëndër, e nuk ngihesh,
Ti dalubish, novizhena, mllada nusa”. Të dashurosh, o dhendër, nusen e re”.
 
 
24.Ngrënja e kulaçit:
Në mëngjez duke dal drita, nëna troket në derën e gjerdekut, nusja që është kujdesur që trokitja e derës ta gjej të veshur i hap derën. Nëna i jep kulaçin të gatuar kur kanë çelur dasmën. Dhëndrri e nusja të ulur në gjunjë hanë nga kulaçi i dasmës. Ndërkohë janë ngritur të gjithë pjestarët e familjes të cilëveu serviret nga ky kulaç. Personi që e gjenë monedhën e vendosur në kulaç konsiderohet me fat.
 
25.Çuarja e nuses për të mbushur ujë:
Pasi shijohet kulaçi, nëna i prin nuses që mban ibrik në dorë për të mbushur ujë në çezmen e lagjes shoqëruar me këngë nga gratë dhe vajzat. Pasi mbush ujë kthehet në shtëpi, i hedh ujë vjehrrit për të larë sytë. Pas kësaj mblidhen të gjithë në dhomën e nuses. Ajo u tregon pajën që ka sjellë. Pastaj ekspozohet për tu parë nga të gjithë që vijnë për ta parë nusen. Aty nga ora9ºº vijnë të ftuarit për të sjell dhuratat (Nosto) për nusen dhe shtëpinë e dhëndrit, ata priten me lodra, dajallarët, axhallarët hallat sjellin desh, të tjerët lekë ose basma sipas mundësisë. Rreth orës 11º lodraxhjit i bijnë nibetit të mbarimit të dasmës, marin hakun e punës dhe përcillen nga i zoti ishtëpisë.
 
26.Fshirja e shtëpisë dhe bashkimi i nuses me familjen e burrit:
Tre ditë pas dasmës, vjehrra i tregon nuses të ndarat e shtëpisë që atë ditë i pastron. I tregon çezmën ku do të mbushë ujë dhe lajë rrobet, vëndin ku hidhen mbeturinat etj. E gjithë ceremonia shoqërohet me këngë nga vajzat dhe nuset. Pas kësaj dite nusja përzihet me familjen e burrit.
 
27.Gostia e parë:
Një javë pas dasmës 10 - 12 veta, bura dhe gra, nga familja e vajzës vijnë për ta marrë bijën në gostin e parë. Ajo rri në gjini dy deri tre ditë. Në ditën e tretë prindrit e djalit s`bashku me dhëndrrin shkojnë për ta marr. Dhëndrrit me këtë rast i kurdiset një reng. E nxjerin në oborr i japin një sopatë dhe e provojnë nëse mund ta çajë cungun, që i kanë nxjerrë duke e ngacmuar me batuta: "Do të ta mbajmë nusen, mbasi ti nuk je i zoti i punës'' etj. Kjo situate kalohet me të qeshura. Pas dy-tre muajsh bëhet gostia e vogël. Nusja ri në gjini dy javë dhe në dimër gostia e madhe që zgjatë pesë javë.
 
28.Buka e nuses (leb):
Dy deri tre javë pas gostisë së parë të afërmit e djalit, axhallarët,dajallarët, hallat, tezet dhe të tjerë e thrrasin nusen në buke, ku marin pjesë vetëm gratë. Nuses i prinë vjehrra dhe dy ose tre pjestarë të familjes, njeraprej ë cilëve mbanë sahanin me petulla dhe peshqeshet që u ka sjellë nusja, në këtë gosti marrim pjesë sipas rastit dhe fisit 25 - 30 gra, të cilave ushtrohet drekë me gjellra karakteristike dhe zhvillohen muhabete grash, gjatë gjithë kohës nusja rinë në këmbë për të nderuar pjesëmarëset, pas dite kthehennë shtëpi.
 
29.Lënja e mjekrës nga pleqët:
Pleqët e moshës 65 -70 vjeç, zakonisht lenë mjekër dhe mbajnë bastun, me këtë rast më të afërmit u shkojne ne te pame me petulla e dhurata si peshqirë, kuti cingare, bastuntë blerë në Prizren ose Bosnje etj. Bëhet urimi: “E gëzofsh mjekrën, ta mbash me shëndet e nder.” Burri pasi lë mjekër nuk shkon në punë, ai merr pjesë vetëm në ziafete.
 
30.Vdekja:
Kur ndodhë vdekja të zotët e shtëpisë menjëherë lajmërojnë hoxhën e fshatiti cili del në të dy xhamitë e mahallave dhe me këndon "Eselan" (duan lajmëruese se një rob zoti ka ndruar jetë) dhe në të folmen e fshatit lajmëron xhematin se "X"-i, ka ndëruarjetë dhe varimi behet në "X" orë. Pas kësaj hoxha shkon në shtëpinë e të vdekurit, për ta përgaditur xhenazen që pasi e gatit vendoset në dhomën e grave ku e vajtojnë. Burat priten në dhomë të veçantë, ndërkohë është lajmëruar varrëmihësi për të përgatitur varrin dhe druvarët kanë shkuar në "Umreno Shumiçe" (Malin e vdekur) për të prerë pllatkat.
Në orën e caktuar,gjenazja vihet në tabut, mbulohet me (Çarçafin e jeshilët në të cilin janë animuar ajete nga kurani) dhe më të afërmit e nxjerin para derës së shtëpisë. Vendoset në tokë dhe i këndohet një dua. Hoxha i drejtohet xhematit me pyetjen: "Ej xhemat si e njihni këtë njeri, që po lenë këtë botë". Njerzit sipas rastit përgjigjen"Allah biler" (Allahu e di), "Qimbiler" (Nuk e dimë). Po kapas raste kur kanë thënë të vërtetën siç e kanë menduar p.sh. "ka qënë hajdut”?! Pas kësaj meret gjenazja dhe dorë më dorë përcillet në varreza. Në hyrje të varezave ndodhet një rasë e madhe e ngritur pakësa nga toka që quhet "Musa llatash". Vendoset aty dhe nën drejtimin e imamit, bëhet falja e sajë, në fund merret dhe vendoset buzë varrit, aty më të afërmit e fusin në varr me fytyrë nga lindja, i lirojnë lidhësen e qefinit vejnë pllatkat, mbi to bar dhe pastaj e mbulojnë me dheun që ka dale nga gërmini i varrit. Pasi rregullohet, varrit i hedhin një ibrik me ujë duke filluar nga këmbët deri tek koka. Hoxha i këndon duan duke i thirrë në emër."Ej filan biti dunja gjeldi ahret" (Ej filan iku dynjaja të pret ahreti) E pastaj kthehen në shtëpi Për jabanxhinjtë dhe me të afermit shtrohet buka e cila gatuhet nga komshinjtë. Të gjitha shërbimet e varimit paguhen nga zoti i shtëpisë. (Kyrregull është kaqë i fortë sa kur prindi i ndanë fëmijët, një pjesë të pasurisë e mbanë në emrin e tijë, që të përdoret për shpenzimet e varimit, ose të trashëgohet nga ai person, qoftë edhe djali i tijë, që ka paguar shpenzimet e varimit.) Unë kamë qënë prezent nënjë rast kur familjarët e të vdekurit i paguanin një gruaje për punën, që ka bërë për nxemjen e ujit të gjenazes. Ajo nuk i pranonte, por familjarët e bindën, duke i thënë: Meri këto para se i ndjeri për s`gjalli i ka lënë për këto shërbime, as ne, as i vdekuri nuk mundet ti mbajë në qafë në botën tjetër.
Pritja e organizuar për ngushllime behet vetëm tre ditë. Ditën e tretë të afërmit e të vdekurit lajnë të gjithë teshat e shtëpisë, rrobat e trupit të të ndjerit u a falin të afërmëve, ndësa qilimin, sexhaden dhe posteçitë i ia falin xhamisë së fshatit, që përdoren për tu shtraur në dysheme. Me pas shpërndajnë "Zadushanice" (hallvë ose petulla për shpirtin e të vdekuriit ) që fillojnë në ditën e tretë pas vdekjes e vazhdojnë ditën e shtatë, të dyzetë, në 6 mujor dhe deri në përvjetorin e parë të vdekjes.
Në këto ditë i dërgojnë të holla hoxhës ose myezinit për ti kënduar syre nga Kurani për shpirtin e të vdekurit. Me rastin e kurban Bajramit sipas mundësive,therrin një dash kurban për shpirtin e të vdekurit ose organzojnë “Mevlud”.
 
Marre nga libri "Borje dhe Borjanet" botim i vitit 2010, i autorit Elmaz Dokle
Shto një temë
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Përdoruesi_diskutim:Elmaz_Dokle"