Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 698:
 
 
IN MEMORIAMNAZIF QEMAL DOKLE2DOKLE
 
Materiali është e mbledhur në mesazhet e dërguara në rrjetet sociale nga njerëzit që e njohën dhe dheshën të ndjerin Nazif Dokle.
E mblodhi, e përpunoi grafikisht dhe e paraqiti për shtyp Elmaz Dokle.
Kukës, më 05.02.2015
3
 
 
 
 
 
NË SHENJË FALENDERIMI DHE MIRËNJOHJE PËR TË GJITHË MIQËT, SHOKËT, DHE TË AFËRMIT QË NA U GJENDEN PRANË DHE NA NGUSHËLLUAN PËR HUM-BJEN E BURRIT, BABAIT, GJYSHIT DHE VËLLAUT TONË TË DASHUR. NAZIF DOKLE PO BOTOJMË KËTË DORA-CAKË ME NGUSHËLLIMET DHE VLERSIMET E BËRA NGA DASHAMIRËT E FAMILJES TONË TË MARRA “KOPI PASTE” NGA RRJETET SOCIALE.
NGA: FAMILJA
 
4
LAJMËRIM
ME HIDHËRIM TË THELLË NJOFTOJMË VDEKJEN E TË DUSHURIT TONË
Line 717 ⟶ 713:
ora 12.00. në varrezat komunale të qytetit Kukës. Duke u nisur nga lagjeja Nr. 3 e qytetit Kukës.
NGA: FAMILJA
 
5
Nazif Dokle ; nxënës në Liceun Artistik “Jordam Misja”(1960)
Nazif Dokle; në Borje, mes shokëve, i pari nga e majta (1965)
 
6
Nazif Dokle; Autoportret (1962)
Nazif Qemal Dokle
 
7
Biografia:
 
(Përgaditur nga Jonuz Kola)
Datëlindja: 15 janar 1945 - i katërti prej 5 fëmijëve të Qemal e Adile Dokles.
Line 731 ⟶ 728:
Gjendja civile: i martuar me tre fëmijë,
Gjendja sociale aktuale: pensionist
 
Vlerësime:
Akademik, prof. dr. Lauruar nga Akademia Humanitare e Bosnje Hercegovinës (2014)
• “Mësues i merituar” (1995)
• mbajtës i mjaft dekoratave.
8
2 Medalje
 
Arsimimi:
• Shkolla fillore “Xhaferr Ollomani” Borje,
• Shkolla 7-vjeçare “Bajram Curri” qyteti Kukës,
• Liceu Artistik “Jordan Misja” Tiranë dega skulpturë
9
• Instituti i Lartë Pedagogjik 3 – vjeçar Shkodër dega gjuhë-letërsi shqipe.
 
Puna që ka kryer:
• mësues i ciklit të ulët, i vizatimit, i gjuhës e leximit letrar të Ciklit të lartë të 7 e 8 – vjeçares dhe në arsimin e mesëm në shkolla të ndryshme të rretheve Has dhe Kukës,
Line 748 ⟶ 746:
• drejtor i muzeut lokal, regjisor i estradës profesioniste të rrethit Kukës,
• metodist, inspektor e kryeinspektor arsimi për rrethin dhe qarkun e Kukësit.
 
Publikime:
1. mbi 130 artikuj në shtypin e përditshëm, perodik shkencor e kulturor brenda e jasht vendit.
Line 757 ⟶ 756:
1. “Hoxhë Bruti” (1999),
2. “Qëndresë një shekullore” (2000),
3. “Një jetë kushtuar skenës”(2000),
10
(2000),
4. “Jetë mes tre shekujsh” (2001),
5. “Në kufijt e legjendës” (2002),
Line 768 ⟶ 765:
10. “Mrekulli që po braktisen” (2006),
11. “Qamil Hoxha” (2008) etj.
 
Spektakle skenik:
1. “Rob askuj nuk muj me u ba”,
Line 777 ⟶ 775:
2. Pjesëmarrës në shumë ekspozita kolektive të artit pamor të rrethit.
3. Autor i disa ekspozitave vetiake (Prizren 1999, Kukës 1999, 2001, 2003) me punime druri dhe grafikë
 
Botime:
1.“Brigada XXIV Sulmuese”, broshurë me bashkau-torësi (1984).
Line 789 ⟶ 788:
10. “Për Gorën dhe goranët” (2002)
11. “Kukësi i Ri (1962 - 22 korrik - 2002)”, broshurë
11
12. “Iz narodne goranske proze” (2003)
13. “Sevni bre ashik, sevni bre dusho” (2004)
Line 815 ⟶ 813:
35. Monografi per Muharrem Bajraktarin
36. “Sve ka se razviva vërba –poezi në të folmen nashke
 
Presin botimin:
1. “Shtesë fjalorit nashke – shqip”
12
3. “Torbeshët e Kukësit – mendësia, krijimtaria artistike, mënyra e jetesës”
4. “Gjurmime”
5.“Narodne goranske ballade – Ballada popullore gorane
 
Veprimtari shoqërore:
• anëtar i komisioneve drejtuese të grupeve folklorike të rrethit të Kukës – pjesëmarrëse në festivalet folklorike kombëtare të viteve 1973, 1978, 1983, 1989 dhe 2004
Line 834 ⟶ 833:
- Përgjegjës për zgjedhjen e 300 ekzemplarëve më përfaqësues me të cilat u krijua fondi i kulturës popullore materiale pranë Muzeut të rrethit.
- Projektues dhe drejtues i disa pavioneve të kulturës materiale në disa muze zonale e lokale të Kukësit.
13
- Njeri prej organiztorëve të festivaleve folklorke të rrethit dhe përgjegjës i komisionit të veshjeve ppullore. në vitet 1973, 1978, 1983, 1989 dhe 2004.
- Posedues i qindra fotografive, ku janë fiksuar objekte dhe fragmente të objekteve të paqyruara në ekspozitat e sipërme.
Line 840 ⟶ 838:
- Autor i disa kumtesave , artikuijve e studimeve në lëm të kostumeve popullore dhe ornamentikës popullore.
- Autorë i dhjetra punimev në dru të frymëzuar nga kultura materiale popullore.
 
Profil i studiuesit Nazif Dokle:
Opinion Nga Petrit Palushi
Line 846 ⟶ 845:
Mik dhe shok shumë i mirë – në kuptimin më të parë të fjalës – i ditur, jashtëzakonisht i kulturuar, me profil të spikatur në fushën e studimeve (gjuhësi, folklor, histori, etj), por dhe me interesa shkencore e intelektuale edhe në fusha të tjera, i përkushtuar dhe i zoti me fjalën e vet, argumentues, jo-konformist, polemizues gjithashtu, përballoi një punë jashtëzakonisht të madhe dhe efektive në fushën e studimeve, duke lënë padiskutueshëm emrin e vet të respektueshëm dhe me peshë.
Studimet e tij shkencore preknin çështje që kishin të bënin jo vetëm me trevën e Gorës prej nga vinte, por edhe treva të tjera si Luma, Hasi, Malziu, etj.
 
14
Shumanshmëria e studimeve:
Studiuesi N. Dokle në studimet e veta, vështroi çështje të patrajtuara më parë, ose të patrajtuara, duke dhënë kontributin e vet të çmueshëm që zona të ndryshme të Kukësit, të dilnin më në spikamë, pikërisht mu aty ku qe vështrimi i hollë dhe racional i studiuesit rigoroz: në gjuhësi, histori, folklor, jetën shoqërore, etj.
Line 865 ⟶ 864:
“Monografi per Muharrem Bajraktarin” (2014)
Në këtë vepër studimore shumëzanore, janë disa prej tyre që dalin në sferën më të epërme si: “Jehona homerike në Kukës” (1999), “Për Gorën dhe goranët” (2002), “Fjalor nashke – shqip” (2007), “Bogomilizmi dhe etnogjeneza e torbeshëve të Gorës së
15
Kukësit” (2009), “Bashkëshortët fotografë Safet e Gjylzade Dokle” (2014), “Monografi per Muharrem Bajraktarin (2014), etj., dëshmi e një pune të madhe hulumtuese dhe shkencore natyrisht.
Dhe pa dyshim, brenda kësaj pune sistematike, evidentohet “Fjalor nashke – shqip” (2007), një fjalor me mbi 30 mijë njësi leksikore e frazeologjike, ku autori e inventarizoi shkencërisht këtë të folme duke i bërë një shërbim të çmuar fushës së gjuhësisë.
Zakonisht angazhime të tilla kryhen me ekipe studiuesish, por N. Dokle, falë pasionit, këmbënguljes dhe përkushtimit të jashtëzakonshëm, ia doli me krye ta kryente punën deri në fund, edhe pse tashmë, për shkak të ndarjes së tij nga jeta, mund ta shohim si dëshirë të parealizueshme të tij, punën përgatitëse për botimin e një pasurie të madhe popullore që kish mbledhur për mbi 4 dekada si, përralla, legjenda, proza popullore, lirika popullore, jo vetëm nga treva e Gorës, por edhe treva të tjera të Kukësit.
 
Në fushën e arsimit:
Duke qenë më pranë fushës së arsimit, studiuesi N. Dokle, jo vetëm ndihmoi në plotësimin e shumë muzeve nëpër shkolla të Kukësit (Për një kohë ai drejtoi edhe punën në Muzeun e Kukësit), realizoi shumë tema njohëse në këtë fushë, realizoi disa botime që nxënësve t’u shërbenin për njohjen më të plotë të historisë dhe kulturës së Kukësit.
Veçanërisht librat “Kukësi – vështrim enciklopedik”, “Të njohim vendlindjen”, etj., u kanë shërbyer dhe u shërbejnë nxënësve si manual informues, njohës.
Studiuesi N. Dokle këmbëngulte vazhdimisht se një trevë e caktuar mund të njihet më së miri, kur nxënësit kanë
16
informacione të plotë për historinë, kulturën e njohuri të tjera për qytetin dhe të gjitha fshatrave.
 
Marrëdhëniet me kolegët:
Studiuesi N. Dokle gëzohej dhe lumturohej sinqerisht për punën e kolegut, pikërisht në këtë botë të mbrapshtë kur zilia intelektuale shpalohet çdo ditë e ma tepër.
I qetë, herë-herë shpërthyes, por mbi të gjitha qe shumë i njerëzishëm e dashamirës; dinte të respek-tonte çdokënd për punën krijuese, e shihte punën e kolegut me dashuri, duke thënë fjalë miradije aty ku e shihte të nevojshme. Këmbëngulës në punën e vet, por edhe nxitës i krijuesve të rinj.
 
Puna e papërfunduar:
Studiuesi Nazif Dokle kishte shumë punë shkencore nëpër duar, duke menduar se do i kryente të gjitha, të gjitha…
Rreshti 884:
Petrit Palushi, Nazif Dokle dhe Shefqet Hoxha
17
 
Raif Kasi:
Nazif Dokle – Orfej nga bjeshkët e Sharit
(Përktheu nga gjuha Boshnjake Elmaz Dokle)
 
Për Orfeun e Rodopeve edhe sot e kësaj dite po qajnë bjeshkët e Rodopeve dhe lotët e tyre në shekuj rrjedhin në lumin Hebar, Kurse për Orfeun tonë sot po vajton dhe do të vajtoj bjeshka e Sharrit, në lartësitë e të cilës zbardhet bora dhe lotët e saj ushqejnë dhe do ta ushqejnë lumin Bistrica…
Ka humbur Nazif Dokle ? .. Jo, nuk ka humbur, sepse ”kur do të mendoni se ka vdekur, do të shikoni se do të mbijë një këngë, dhe do të lulëzoj një tufë pëllumbash, në degët e një shelgu….”
Me këto vargje teje të hidhura vëllau rahmetli Nazif Dokle- “mohinkani i bogomilëve” paratregonte kalimin e vetë në ahiret. Qetë dhe papritur, siqë dhe ka jetuar, por në të njejtën kohë plotë shpresë, këtë zoti pak vetëve ua dhuron, parashikon qartë pavdekësinë e vetë, duke jetuar këtu, tek ne, tek gjeneratat tona…“Do të lulëzoj tufa pllumbi, në degët e një shelgu…Do të shikoni…!
Mirëpo, mëndja u mjegullua dhe shpirti ndaloi mendimin, kurse fjalët ngecin në breg qukave kordave. Ajo është gjëndja e jonë afër humbjes të shumë vlerësuarit tonë. Por qëllimin më të madh të jetës tonë duhet ta drejtojmë në ruajtjen e punëve të tija, ngritjen e shpirtit tonë, vlerave tona shpirtërore, shkencore dhe morale, siqë ka qenë i madhi Nazif Dokle
“Këtu dielli ngroh nga tre anë, kurse hana në të katërtën”– mrekullohej vetë me këto fjalë kur vetë për herë të parë, pas luftës, kam shkuar në fshatin e lindjes së tij Borje, Duke shikuar nga “Brce” panoramën e njerit nga 9 fshatrat gorane në Shqipëri,
18
mandej me frymëzim na tregonte vargjet “Kurto mori budalla…”
 
“Haj more kurt budalla,
Dhe për këtë shëngjergj nuk erdhe,
Line 908 ⟶ 910:
ka som se vamo mučila,
decava da ge porastem?...”
 
Pamje magjepëse fshatrash nga “pjesa e haruar e Gorës”. I përkledhën gjatë sytë e mijë dhe syt e kolegut tim. Kemi bërë edhe regjistrimin e parë fonik të këngëve të cilat në kohën e shëngjergjit, simbolit të shpërthimit të pranëverës, në gorançe kanë kënduar të rejat Borjane, të veshura me veshjen tradicionale të femrave. Kurse kemi menduar që kemi haruar gjuhën nashke (Gorane)…
 
“Ne li si se naspalo, kuzum bela Edije,
tri veçeri bez mene,
Line 918 ⟶ 922:
so drugogo sedeše, kuzum bela Edije,
ej, oko šareno…”
 
19
Duke i kthyer akrepat, ajo pamje shpejtë dhe gëzuar u kthye në dritaren e kujtesës time. Miku ynë njëkohësisht dhe udhëheqësi ynë, i ndjeri Nazif Dokle, “I nxehur“ në të njejtën kohë nga drita e nxehtë e majit dhe dielli dhe hëna, në rrugën e bogomilit të fundit, ngriti duarët drejtë qiellit si një fëmijë i gëzuar dhe thiri: “Shkreptij o ashik, veto o shpirt. Haj, haj që të shihemi. Haj, të takohemi. Haj në xhep kemi, një ok llokume, Haj, nuk ti jap. Haj do ti jap..”
Shpirti i tij kërkues shpesh ka lëvizur nga Borja dhe Gjallica në Olimp, në Pirin dhe Rodope, duke gjurmuar për bogomilët e fundit. Jo shumë gjatë i ka gjetur tek vetevetja, tek ne dhe rreth vehtes. Në këto kërkime ka takuar edhe Orfeun, një fat i tillë i takon vetëm njeriut të barabarët me te, i ngjashëm me te nga pavdeksia, ndërsa Orfeu nga Rodopet me borë i ka vëzhguar Bogomilët, mundet edhe në momentin kur Argonauti e luste që tu bashkohet në udhtimin me “posteqinë e artë” në Kolhida.
Për të folur për Doklen është njësoj sikur të bashkosh fundin me fillimin – pakohësinë me kohën, ka filluar nga thjeshtësia e fëmijërisë dhe deri në pjekurinë e plotë të tijë kreative në mençuri të njohur nëpër punët e tija të panumërta. Pas vehtes ka lënë gjurmë të thella në këto treva, kurse besoj edhe më gjërë, në veçanti për tokat e Rumelisë së dikurshme. Ka krijuar dhe ka punuar qetë, përunjësisht në shumë fusha të shkencës. Përveç kësaj ka qenë i përkryer si kërkues-shkenctar, mësuese, ka mbledhur një numër të madh nga krijimtaria popullore, tregime, doke, adete dhe lloje të tjera të krijmtarisë popullore, ka qenë i vlefshëm edhe si skulptor, skenarist, piktor, muzeolog dhe për drejtues i arsimit kjo e ka ndihmuar që në në një mënyrë të bukur dhe origjinale gjithëçka të zbuluar dhe të gjurmuar ta paraqes në letër dhe ta konzervoj për brezat e ardhshëm. Të dëshmoj për krijmtarin e tijë të madhe. Por edhe si kujtim të lejë gjurmët e bogomilëve të fundit.
20
I ndjeri Nazif Dokle ka qenë i rallë kush i lidhur me inteligjencën, puna, këmbëngulja dhe mbi të gjitha thjeshtësia. E krijmtarisë së tij është pasuri e gjithë regjionit në fusha të ndryshëme shkencat shoqërore në të cilën kemi patur rastin që edhe personalisht të bindemi para luftës, por më shumë pas lufte kur është afirmuar në rrethet shkencore të Kosovës dhe Ballkanit. Ato vitet e pas luftës ka bashkëpunuar me mediumet në gjuhën boshnjake; “Kosovski avaz” dhe magazinën “Alem”, ku ne gazetarët me gëzim e kemi përkthyer dhe e kemi ndihmuar që të botoj disa punime të tija që i kishte të gatëshme. Një kohë në vijim ka dal fejtoni i tjë i njohur për “Gorën e haruar” me fotografi ineresante dhe të vlefshme nga e kaluara e Gorës së tij, nga autori axha i tij Safet Dokle. Safeti sipas thënjeve të tija ka lënë mbi 25.000 fotografi të cilat tani mbahen në muzeun e Kukësit, Në Shqipërinë veriore, ku Nazifi disa kohë ka punuar si drejtor
Si gjurmues gjithë jetën e tijë i kushtohet kërkimeve për Gorën. Pa u lodhur “Ka gërmuar” në të dhe të gjitha “stolit e Gorës” të zbuluara të cilat populli i ka konservuar në rrjedhën e shumë shekujve për mos humbjen e tyre, me hidhërim pa u vonuar si dhe miku i tij Ramadan Redžepllari që shpesh mendon ti tregoj në “Sistar”. Këto Dokle i ka nxjerr në dritën e botës dhe ka vërtetuar se “Proza dhe poezia popullore Gorane nuk është vetëm dëshmi e pasurisë të folklorit gojor dhe e identitetit të një kulture të vaçant etnike” Të kësaj pjese Torbeshe – nashke të hapsirës gorane, të shtrirë në tre shtete: Kosovë, Shqipëri dhe Maqedoni, por dhe “konribut në kulturën popullore sllave, në përgjithësi tek të gjithë popujt e ballkanit ”.
Përveç kësaj, punët e Nazifit nëpërmjet krijimtarisë popullore të Gorës, përmbajnë “një material të pandryshuar dhe pasuri për kërkime dhe leximin e gjuhës së Gorës. Riteve, dokeve dhe kulturës të spektrit të gjëre të popujve të Ballkanit. Ai ka arritur që ta fotografoj të gjithë atë jetë të vrullëshme të Gorës; lindjet, vdekjet, zgjimin e natyrës, dasmat, këngët, punën, luftrat, urinë, dhe luftën e njeriut në Gorë të dënuar për mbijetesë për shkak të rrethimit të vrazhdët dhe sulmeve mbi te nëpër shekuj ”
21
Gorës; lindjet, vdekjet, zgjimin e natyrës, dasmat, këngët, punën, luftrat, urinë, dhe luftën e njeriut në Gorë të dënuar për mbijetesë për shkak të rrethimit të vrazhdët dhe sulmeve mbi te nëpër shekuj ”
Madje Ai shpesh e pyeste vehten; “Nga jemi, cilët jemi, dhe pse jemi në këto treva?”
Kjo për te në fund ishte si kusht jetësor dhe ka qenë motivi kryesor që të kërkoj. “Ka ecur” nëpër majat e Rodopeve, në të njejtin vend ku Orfeu ka vëzhguar “Lojën e jetës” të Torbeshve nga Rodopet, dhe deri në bjeshkët e Sharrit.
Line 933 ⟶ 934:
Nëse me të vërtet do të kërkohej për prejardhjen të inspirimit të tij, atëherë aty janë idet dhe rrënjët e tija në atë prejardhje në nënqiellin e vendlindjes. Në hapësirat bjeshkëve të kënduara të sharrit emri i të cilave është mistik, të mëdhaja, panoramike që mbajnë asocijacione të pastërtisë fuqisë, por edhe bukuri ngjyrash dhe kontrastesh. Ashtu që bota e tijë e fëmijërisë pa shpresë ka përcaktuar edhe si lëndë të interesave personale nëpër pyetjen e tij. “ Kush jemi, nga jemi, dhe pse jemi këtu ?.”
Do të thotë edhe pse ka jetuar prtej kufirit, sipas shumicës, ai ka qenë “Njeri pa kufi”. Për këtë punët e tija do të jenë vlerë e pa çmuar për njerëzit për arsye se gjithë jetën e tijë ja ka kushtuar në kërkim të identitetit, që i takojnë popujt e ngjashëm nga Rodopet deri në Malet e Sharrit. Kurse lirishtë mund të themi dhe më tej deri tek Dinariket edhe më tej në drejtim të
22
perëndimit. Dhe për këtë besoj që punët e Nazifit janë kontribut i paçmuar për kërkuesit e ardhëshëm nga fusha e historisë, etnologjisë, filologjisë, letërsisë dhe displina të tjera shkencore.
Orfeu ynë nga Sharri mundet që mos të kremtohet çmohet, siqë vlersohet Ai i shejti nga Rodopet që ka festuar me shumë dashuri për gruan e tij të re Euridiki, Por do të përkujtohet me shumë dashuri nga bogomilët.
Për Orfeun e Rodopeve edhe sot më s`shumti po vajtojnë bjeshkët e Rodopeve, dhe lotët e tyre në shekuj rrjedhin në lumin Hebar, Maricën e tanishme, Kurse për Orfeun tonë vajton dhe do të vajtoj Bjeshka e Sharrit, lartësitë e të ciles janë të bardha nga bora dhe lotët e saj rrjedhin e do të rrjedhin në lumin Bistrica.
Dhe për këtë edhe sot po dëgjohet vikama e tijë, i vuajtur por nga shpirti i mërguar
 
I mallkuar mjerim, e mjera e mjeruar,
Si ma pëvlove zemrën,
Line 952 ⟶ 953:
Ja sirota...
Me ostaj bez planina!”
 
23
Ka humbur Nazif Dokle ? .. Jo, nuk ka humbur, sepse ”kur do të mendoni se ka vdekur, do të shikoni se si mbinë një këngë, dhe se si lulëzon një tufë pëllumbash, në degët të një shelgu….”
I lutemi Zotit të dashur që ti dhuroj kopshtet e Xhenetit, kurse për ne është obligim që të përmbushim amanetin dhe të ruajmë shëmbëlltyrën dhe punët e tija. Të qoftë i përjetëshëm rahmeti, miku, shoku, im !
E gjitha nga rubrika letrare.
Nazif Dokle; tre punime në dru
 
24
Sherif Ajradinoski
Nazif Dokle –vllau im torbesh dhe bogomil.
(Përktheu nga maqedonishtja; Elmaz Dokle)
 
“Ka një lidhje të fshehtë
për të gjithë njerëzit ligj i ngurtë
Line 966 ⟶ 968:
kur zgjedhë një rrugë”
(Dushko Trifunoviç)
 
Kur një njeri e njef vetëm dhjetra vjet, por e pranon si vëlla të lindur, shok dhe mik kur të duket sikur e njef dhjetë shekuj, sikur s`bashku të keni kaluar një milenium të tërë, duke u kërkuar në të kaluarën, atëherë pa tjetër duhet të “ketë ndonjë lidhje të fshehtë”, ndonjë kod të fshehët. Njohja e ime dhe miqësia tani më, me të ndjerin Nazif Dokle nuk ka tjetër gjë reale, sqarim të hapur logjik përveç kësaj. Ajo lidhja e fshehët, dhe kodi i fshehët janë e vetmi spjegim. Jo ai “Kodi i Davidit” nga Den Braun, as lidhja e fshehtë nga hiti “Bijelo Dugme” dhe vargjet e Dushko Trifunovskit. Lidhja e fshehët me të cilën njeriu lidhet kur zgjedh ndonjë rrugë dhe e cila na lidhi mua dhe Nazifin ishte “Lidhja Torbeshe“ kurse kodi ishte “Kodi i bogomilve”.
Deri sa ka edhe ndonjë simbolik të fshehët. Viti i kaluar 2014, i cili sipas mendimit tim ishte njeri nga më të këqijët për pupullsin Torbeshe, si dhe ajo e vitit 1014 para njimijë vitesh i cili ishte më i keqi për popullsinë bogomile. At vit të 14 –të mileniumit të dytë, këtë botë e lëshoi bogomili më i madh Mbreti i heretikëve Samoil, kurse kët vit të 14-të të mileniumit të tretë, këtë botë - e lëshoi bogomili – Torbeshi më i madh bashkëkohor Nazif. Sikur të ”priste” të paktën dy tre ditëdite kjo simbolik nuk do të egzistonte. KjoPor “Sajbija” siqë Nazifi dëshironte ta emërtonte më të lartin Zot-Allahun, nuk deshti që të ndodh ashtu. Njerëzit tjerin Zoti vendos. Kështu thonë boshnjakët.
25
simbolik nuk do të egzistonte. Por “Sajbija” siqë Nazifi dëshironte ta emërtonte më të lartin Zot-Allahun, nuk deshti që të ndodh ashtu. Njerëzit tjerin Zoti vendos. Kështu thonë boshnjakët.
A duhej që ato ditë të fund vitit të ngjasojnë me atë kohë para njimijë vitesh. të erësirës mesjetare. Pa rymë, pa telefon, pa internet. Ftohët, shumë ftohët që nuk mbahet mend në kohën më të re, rrugë të pakalueshme, të mbyllura nga bora e madhe. Në këto kushte duhet veç të ishe hero, për të kaluar në Shqipëri për të ardhur në në qytetin e tij Kukës dhe për tu ndalur gatitu, qetë para arkivolit të tijë dhe me duarët lartë për t`i përshpëritur një Dua (lutje), një “Fatiha” për rahmetin e shpirtit të tijë, t`i këndohej ndonjera prej këngëve të tija për bogomilët dhe Torbeshët, ti falej namazi i xhenazes dhe si dhe çfarë ka thënë Zoti të përcillej në atë botë (Ahiret).
Nazifin kam filluar që ta njoh në një mënyrë ashtu të çuditëshme, në mënyrë jo të zakont. Kam parë vehtevehten, kur kam lexuar në fjalët e tija për bogomilët. Ashtu në pasqyrë si Sokrati në pus ka parë vehten. Lidhja e fshehët dhe kodi i bogomilëve. Kjo ka ndodhur dikur në vitin 2004. Më duket. Tamam. Njeri nga miqët e mij të afërtë me të cilin shpesh ditëm të ndrojmë mendime dhe dijenit për Torbeshët, bogomilizmin dhe tema të tjera të ngjashme, i cili shpesh, duke ditur për punët dhe polemikat e mija të publikuara deri atëherë për këto tema, më sugjeroi që të ulem dhe të shkruaj diçka më serioze për këtë temë. Një ditë i pezmatuar me mua, me tha sikur unë dicka po i mësheh atij dhe kam shkruar një punë shkencore me pseudonim, sepse “Më ka lexuar” diku në internet pikërisht për temën Bogomilët dhe Torbeshët. Ka menduar se ka lexuar diçka nga shkrimet e mija të mëparëshme të publikuara nëpër gazeta. Jo ai dinte për të gjitha ato dhe ngulte këmbë se është fjala për të vërtetën. Meqense unë në atë kohë akoma nuk isha i lidhur me internet, më priu në shtëpi për kafe dhe filloi të më lexoj nga kompjuteri pjesë dhe fraza nga e shkruara. Pak lavdrohej që unë ta besoj se ato ishin fjalët e mija! Atëherë për herë të parë e pashë shëmbëlltyrën e tijë asketike, eretike dhe bogomile dhe e lexova emrin e tij Nazif Dokle .
26
kompjuteri pjesë dhe fraza nga e shkruara. Pak lavdrohej që unë ta besoj se ato ishin fjalët e mija! Atëherë për herë të parë e pashë shëmbëlltyrën e tijë asketike, eretike dhe bogomile dhe e lexova emrin e tij Nazif Dokle .
Më vonë në mënyrë të ngjashme (Temat Torbeshe–disa nga nga punët e tija të panumërta), e ka njohur edhe shoku dhe miku im tjetër i dashur nga Gora, profesori dhe ish deputeti dhe ministri nga Kosova, dr. Sadik Idrizi. Fisi dhe miku i tijë. Ai më informoi për atë se cili është Nazifi, më dërgoi me imeil disa prej shkrimeve të tija dhe më dha adresën e tijë elektronike dhe telefonin e Nazifit. Kështu filluan kontaktet tona më intensive. Më vonë kur ja dërgova artikullin tim “Torbeshët në enciklopedinë e Maqedonisë” u lajmërua në telefon dhe më tha se edhe ai po lexonte vetevehten në ato rrjeshta, ashtu si edhe unë në punimin e tijë “Torbeshët pasardhës të fundit të bogomilve”. Fjalët e tua sikur të ishin të mijat “ - më tha. Kështu njohja e jonë, ngadal por e sigurtë po ritej në miqësi të sinqert dhe bashkëpunim.
Dëshira e tijë dhe e imja që të shihemi dhe të njihemi për fytyre, u realizua shpejtë falë doktor Sadik Idrizit i cili i priu në në fshatin tim Podgorci, dikur në gjysmën e parë të muajit gusht të vitit 2010, ishte sezoni i dasmave dhe miqët tanë të dashur kishin mundësi që të shikojnë pjesë nga ambienti i një dasme torbeshe dhe t`i provojnë specialitetet e dasmës të gatuara në kazan: Paqa, fasulet dhe të mirënjohurën hallvën e “staneve”. Mbas kësaj konakun dhe muhabetin e vazhduam tek byrazeri im Mevmed Qemajloski, sekretari gjeneral i atëherëshëm Partisë për të ardhëmen e Evropës. Më vonë dhe deputet në Parlamentin e Republikës së Maqedonisë, ku si në ëndër kaluam disa orë me biseda. Në ndarje më dhuroi dy prej librave të tija “Goranski narodni pesni” dhe “Sevni bre ashik sevni bre dusho”
27
Vitin e pastajmë, kur më 8 janar në Strugë u organizua forumi i parë i Torbeshve nga Rumelija Torbeshki kulturno-nauqen centar ku u paraqit “Torbeshka povelba” dhe u promovua deklarata e ime “Torbeshka Deklaracija”, për shkak të kushteve të dimrit nuk ishte e mundur që të na nderoj me pjesëmarrjen e tijë. Mu lajmërua për të më urruar dhe dëshëruar punë të mbarë të suksesshme të kongresit. Kështu cilësoi Ai tubimin e torbeshve tonë. Me merakun që nuk mundi për të marrë pjesë, por u gëzua kur mori vesh se delegacionin e Kosovës e kryesonte dr. Sadik Idrizi dhe zhurnalisti Raif Kasi, që kishim edhe delegocionin nga pomakët e Bullgarisë që kryesohej nga Sajdi Çollak dhe kronikani nga Breznica Mehmed Bujukli, të cilin unë e quaj “Evlija Qelebija” i pomakëve. Atëherë me Sadikun i dërguam nga disa shembuj (modele) nga “Torbeshka povelba” dhe “Torbeshka Deklaracija”
Kur në prill tët të njejtin vit 2011, në Unierzitetin FON në Shkup, Rumelija Torbeshki kulturno-nauqen centar, organizonte simpoziumin shkencor me temën “Identiteti i ballkanit dhe prejardhja e banorve të tij”, Ai ishte njeri nga parashtruesit bubullues . Interpretimi tij inspirativ dhe konçiz u përcoll me sy dhe vesh të hapur. Asnjeri nga pjesëmarësit nuk mbeti indiferent ndaj interpretimit të tij në të cilin ai potencoi ritet e dikurshme të bogomilve ritualet dhe i krahasonte me shumë adete, besime, zakone dhe doke tek Torbeshet e Gorës dhe regioni më i gjërë, Shqipëria, Kosova dhe Maqedonija, të cilat janë produkt dhe trashigimia bogomile e ketyre ritualeve
Nuk mundem as ta imagjinoj sepse takimi ynë në Restelicë, një ditë para shëngjergjit, njera nga festat më të mëdha të torbeshve nga Gora dhe më gjërë, Shëngjergji ose dita e pranverës, e njohur si “Gjurgjevden”. Do të ishte takimi ynë i fundit në këtë dynja. Më 5. maj të vitit 2014 ishte promovimi i librit “Gjerdan” i shokëve dhe miqëve tanë Murat dhe vëllezërit Mushka në Restelicë –“Olimpi” i Torbeshve. isha i ftuar dhe shkuam s`bashku me shokun dhe kolegun–tekstshkruesin Abaz Çanosski “Legjendën Torbeshe” nga Otkisi. Në Prizren na priste moderatori i promovimit Raif Kasi. Kur po pinim kafen në Prizren, të shpihemi dhe të pushojmë nga rruga e gjatë. Ai ju lajmërua organizatorit për ta njoftuar që arritëm në Prizren dhe s`shpejti do të nisemi për në Restelicë. Atëherë Raifi më tregoi se atje, ndër misafirët të tjerë, janë të pranishëm edhe torbeshët legjendar të mëdhenjt Ramadan Rexhepllar, Elmazi (vëllau i Nazifit) dhe Nazifi. Mendimi se pas tre vitesh do të shihemi përsëri më bënte me fat.
Kur mbritëm në Restelicë, Ai ishte i pari që vrapoi në pragun e derës me duarët e tija të hapura dhe vëllazërishtë u përqafuam dhe u puqëm në grykë. Më kishte mbajtur vend tamam ndërmjet tij dhe vëllaut të tij Elmaz. “Ti je vëllau im edhe kur qëndron aty midis meje dhe Elmazit”. Ashtu më tha. Kur e gjithë kjo mbaroi në ndarje më tha: Tani nëse është e thënë nga Zoti radhën tjetër të shihemi tek unë në Kukës”. U përqafuam për s`dyti. I dhash fjalën se herën thjetër do të shihemi në Kukës ose në Borjen e tij, në Gorë. Atje kemi dhe për të kërkuar diçka të pa njohur për publikun e vendit e më gjërë. Por që ka lidhje me historinë e bogomilve. Më përmendi për shtratin mbretror të shtetit eretik të bogomilëve.. Ku ka patur fronin biri i Samoilit, Radamir. ”Se si erdhi që të bisedonim për atë gjë, për atë bisedë më duhet tre ditë dhe tre netë“ – më tha pa nënqeshje në fytyrë dhe ashtu u ndam. Edhe tani, kur kaloi nga kjo botë, akoma nuk mundem që të qetësohem me realitetin e hidhur, sepse ai ishte takimi i ynë i fundit. Ai vdiq, nuk ka jetë, kaloi në ahiret. Ashtu qetë pa u dëgjuar dhe i pa shejnuar ashtu siqë edhe jetonte. Si asketet bogomil. Vdiq për të jetuar përjetësisht. Më mirë mund të thuhet kaloi! Sepse njerëzit si Nazifi asnjëherë nuk vdesin, Thonë “se ka dy lloje njerëzish, disa vdesin para vdekjes fizike, të dytët rojnë gjatë, gjatë edhe pas vdekjes fizike”. Vëllau im Nazif Dokle u takon njerzëve të llojit të dytë. Familja e tij, shokët e tij, miqët e tije perjetësishtë do ta mbajn kujtimin e Nazifit dhe ai gjithmonë do të jetoj mes nesh, Por ka diçka e cila do të jetoj tej nesh dhe do të mbetet përgjimonë. Ato janë punët e tija. Nëpërmjet atyre punëve përjetësishtë do të jetoj Gorani i madh, Torbeshi i madh, bogomili i madh… Por para së gjithash e mbi të gjitha Njeriu i madh Nazif Dokle! Pusho në paqe dhe të qoftë rahmeti zotit, Njeriu i Madh
28
Çanosski “Legjendën Torbeshe” nga Otkisi. Në Prizren na priste moderatori i promovimit Raif Kasi. Kur po pinim kafen në Prizren, të shpihemi dhe të pushojmë nga rruga e gjatë. Ai ju lajmërua organizatorit për ta njoftuar që arritëm në Prizren dhe s`shpejti do të nisemi për në Restelicë. Atëherë Raifi më tregoi se atje, ndër misafirët të tjerë, janë të pranishëm edhe torbeshët legjendar të mëdhenjt Ramadan Rexhepllar, Elmazi (vëllau i Nazifit) dhe Nazifi. Mendimi se pas tre vitesh do të shihemi përsëri më bënte me fat.
Kur mbritëm në Restelicë, Ai ishte i pari që vrapoi në pragun e derës me duarët e tija të hapura dhe vëllazërishtë u përqafuam dhe u puqëm në grykë. Më kishte mbajtur vend tamam ndërmjet tij dhe vëllaut të tij Elmaz. “Ti je vëllau im edhe kur qëndron aty midis meje dhe Elmazit”. Ashtu më tha. Kur e gjithë kjo mbaroi në ndarje më tha: Tani nëse është e thënë nga Zoti radhën tjetër të shihemi tek unë në Kukës”. U përqafuam për s`dyti. I dhash fjalën se herën thjetër do të shihemi në Kukës ose në Borjen e tij, në Gorë. Atje kemi dhe për të kërkuar diçka të pa njohur për publikun e vendit e më gjërë. Por që ka lidhje me historinë e bogomilve. Më përmendi për shtratin mbretror të shtetit eretik të bogomilëve.. Ku ka patur fronin biri i Samoilit, Radamir. ”Se si erdhi që të bisedonim për atë gjë, për atë bisedë më duhet tre ditë dhe tre netë“ – më tha pa nënqeshje në fytyrë dhe ashtu u ndam. Edhe tani, kur kaloi nga kjo botë, akoma nuk mundem që të qetësohem me realitetin e hidhur, sepse ai ishte takimi i ynë i fundit. Ai vdiq, nuk ka jetë, kaloi në ahiret. Ashtu qetë pa u dëgjuar dhe i pa shejnuar ashtu siqë edhe jetonte. Si asketet bogomil. Vdiq për të jetuar përjetësisht. Më mirë mund të thuhet kaloi! Sepse njerëzit si Nazifi asnjëherë nuk vdesin, Thonë “se ka dy lloje njerëzish, disa vdesin para vdekjes fizike, të dytët rojnë gjatë, gjatë edhe pas vdekjes fizike”. Vëllau im Nazif Dokle u takon njerzëve të llojit të dytë. Familja e tij, shokët e tij, miqët e tije perjetësishtë do ta mbajn kujtimin e Nazifit dhe ai gjithmonë do të jetoj mes
29
nesh, Por ka diçka e cila do të jetoj tej nesh dhe do të mbetet përgjimonë. Ato janë punët e tija. Nëpërmjet atyre punëve përjetësishtë do të jetoj Gorani i madh, Torbeshi i madh, bogomili i madh… Por para së gjithash e mbi të gjitha Njeriu i madh Nazif Dokle! Pusho në paqe dhe të qoftë rahmeti zotit, Njeriu i Madh.
Nazif Dokle me Sherif Ajradinoskin Sadik Idrizin etj.
30
Abaz Cengaj: Ngushëllimet më të thella të mia familjes Dokle si dhe të gjithë atyre që patan rastin të punojnë dhe bashkëpunojnë me te. Qoftë i përjetshëm kujtimi për Xha Nazifin !
Abdyl Kadolli: Ndjesë pastë!
Adem Avdia: Ngushllime te sinqerta Familjes dhe njerzve te tij te aferm. Zoti u dhashte gajret !
Adem Derguti: Ngushllime familjes. Sa here qe isha ne Kukes kisha kontakte me te.Heren e fundit ia dhurova dy librat e mia te fundit. Te nesermen prap u takova me te, dhe me tha qe ato dy libra i kishin pelqye shumë.
Admir Adili: Ngushëllime familijarve zoti i hapt deren e xhenetit
Adriatik Malsori: Ngushëllime familjes dhe qoftë i xhenetit.
Afrim Korbi: Ngushellime.
31
Agim Karanxha: Më erdhi keq për Nazifin. Ngushëllime familjes. Zoti i falt xhenetin.
Agim Tafhasaj: Ngushëllime familjes, i qoftë i lehtë dheu i tokës mëmë.
Line 1.009 ⟶ 1.000:
Anton-Viola Markovi: U prehtë në paqe xhaxhi Nazif! Përqafime e ngushëllime!
Arben Miftarallari: Nazifi do te ngelet i paharuar ne zemrat tona, si simbol i gjithshkaje te mire
Arben Palushi: Le një boshllëk të madh. Eh... Sa i pamvarur aq dhe origjinal.Punëtor i madh, Njohës. Shprehës i qartë i ideve dhe njohurive të tij të shumta. Diamant ndriçojnë veprat e tij të shumta sidomos "Fjalori gjuhësor i Gorës", dhe idetë e tij mbi "Bogomolizmin" Rrespekt dhe mirnjohje të thellë për këtë burrë. Lamtumirë Zotni Nazifi.! Le një boshllëk të madh.
32
dhe njohurive të tij të shumta. Diamant ndriçojnë veprat e tij të shumta sidomos "Fjalori gjuhësor i Gorës", dhe idetë e tij mbi "Bogomolizmin" Rrespekt dhe mirnjohje të thellë për këtë burrë. Lamtumirë Zotni Nazifi.! Le një boshllëk të madh.
Arben Vata: Ngushellime familjes
Arben Vata: Z.Nazif është një ndër studiuesit më të thellë e të gjërë të kulturës kuksiane. Packa se vdekja është një portë kolektive e përbashkët për të gjithë ne është dicka në fund që ngelet nga ky rrugëtim. Është ajo që dhe Petro Marko e përmbledh tmerrësisht perfekte në një thënie të tijën, "Ne jetë të braktis çdo gjë përveç veprave të tua!".
Line 1.020 ⟶ 1.009:
Arlent Sadiku: Ngushëllime familjes dhe të afermëve!
Armend Dokle: Ngushëllime familjes! U prehtë në paqe shpirti i tij.
Artan Zenel Bilali: Jam I shokuar Nga vdekja e Nazif Dokles. Këtij njeriu të madh me shpirt të madh, këtij krijuesi të palodhur, këtij artisti të gjithanshëm, këtij njeriu që nuk pushoi kurrë punën për vlerat e artit dhe historisë jo vetëm të Gorës por të gjithë rrethit të Kukësit. Nuk besoj se ka njeri me të kompletuar në rrethin tonë se Nazif Dokle, kam pasur nderin dhe fatin të mësoj, punoj dhe bashkëpunoj me Nazif Doklen . Por një gjë është e sigurt që emri i Nazif Dokles është stampuar në venat e gjakut të qytetit tonë. Ngushëllimet e mija familjes, shokëve, miqve dhe të gjithë atyre që ndjejnë këtë humbje të madhe. Kukësi humbi Nazifin fizikisht por fitoi shumë nga jeta e tij. Lamtumirë i pazëvendësueshmi Nazif!! Iu prehtë shpirti i tij i bardhë në paqe!! ISHTE ATY
33
të gjithë rrethit të Kukësit. Nuk besoj se ka njeri me të kompletuar në rrethin tonë se Nazif Dokle, kam pasur nderin dhe fatin të mësoj, punoj dhe bashkëpunoj me Nazif Doklen . Por një gjë është e sigurt që emri i Nazif Dokles është stampuar në venat e gjakut të qytetit tonë. Ngushëllimet e mija familjes, shokëve, miqve dhe të gjithë atyre që ndjejnë këtë humbje të madhe. Kukësi humbi Nazifin fizikisht por fitoi shumë nga jeta e tij. Lamtumirë i pazëvendësueshmi Nazif!! Iu prehtë shpirti i tij i bardhë në paqe!! ISHTE ATY
Avni Dervishi: Ngushëllime familjes për humbjen e njeriut të tyre të dashur.
Avokat Milazim Sadria: Ngushellime familjes!
Line 1.033 ⟶ 1.020:
Besart Beciri: Ngushëllime familjes! U prehtë në paqe shpirti i tij.
Besart Ramiz Tafaj-Tropoje: Ngushellime te sinqerta familjes dhe gjithe te afermeve te Nazif Dokles! Kam pasur nderin dhe fatin qe e kam njohur. .Shpirti i tij u prefte i qete ! Ngushellime!
34
Besnik Hallaci: Ngushellime familjes familjes per humbjen e njeriut me te dashur! Nazifi do te na mungoje edhe ne miqve dhe shokeve. U prehte ne paqe shpirti i tij.
Besnik Hallaçi: Sot përcollëm për në banesën e fundit mësuesin krijuesin, studiuesin, njërin prej më punëtorëve të fushës së letrave në Kukës. Ai punoi tërë jetës me pasion e dashuri dhe asnjëherë nuk u shpërblye në mënyrë të merituar. Populli fisnik i Kukësit në këtë përcjellje sfidoi të ftohtin e madh të dimrit dhe të ftohtin e jashtzakonshëm të pushtetarëve, të cilët nuk morën mundimin të ishin të pranishëm në këtë lamtumirë të fundit. Ata e deshën punën, kontributin e Nazifit që dha me shumë përkushtim në disa fusha e veçanërisht në atë të edukimit dhe të etnokulturës por mesa duket vetëm për të mburrur veten për të shfrytezuar punën e tij në dobi të karrierës së tyre politike e pushtetore. Lamtumirë i dashur mik, prehu i qetë!
Line 1.042 ⟶ 1.028:
Bilbil Hereni: ... Ngushellime familjes Dokle, miqve dhe bashkepunetoreve te Nazifit te ndjere! I qofte dheu i lehte, studiuesit dhe njeriut te kultures Nazif Dokle!
Bilbil Hereni: ... Një lajm i hidhur dhe i padëshiruar për të gjithë miqtë dhe bashkëpunëtorët e Nazif Dokles... njeriut të papërtuar që dha kontributin e tij në shumë fusha të kulturës dhe studimit, mikut të mirë dhe prindit të përkushtuar... Kujtoj me respekt mikun tonë, bashkëpunimin në radio, në skenë dhe në televizionin e Kukësit... dhe më kaplon një ndjenjë e thellë keqardhje... Ngushëllime familjes dhe të gjithe të afërmve! U prehtë në paqe shpirti i tij! Respekt!
Bledar Evelina Tota: Nazifin e kam pasë ne lagjen 3, te barakat po skishe nevojë me e pasë në lagje me e njoftë. Ka kriju te unë imazhin e një njeriu fortë të talentum në shumë drejtime. Ngushëllime e gajret familjes
35
imazhin e një njeriu fortë të talentum në shumë drejtime. Ngushëllime e gajret familjes
Bledar Fatri Bala: Më lejoni të ju transmetoj ngushëllimet më të përzemërta nga ana e prindërve të mi.
Bledar Fatri Bala: Ngushëllime familjes, miqve dhe gjithë fisit Dokle.
Line 1.059 ⟶ 1.043:
Daut Biba: Ishte mik i të gjithëve. E pastë qu Zoti në Xhenet ngushëllime familjes.miqëve dhe shokëve të shumtë.
Demir Reshiti: Ngushëllime familjarëve, të afërmeëve e miqve të profesorit Nazif. Do ta kujtojmë gjithmonë si një njeri bujar, i urtë e punëtor që diti t' i respektojë e nderoj miqtë e koleget edhe atëhere kur nuk ju përputheshin mendimet. I lehte i qoftë dheu!
36
Demir Reshiti: Po Petrit. Më the se do të shkosh ta vizitosh në spital në Tiranë...Nuk priti Nazifi, iku... Iku vetëm fizikisht. Vepra që ka lenë dhe angazhimi i tij intelektual na ben qe te ndihemi me fat ne qe e njohem. I perjetshem qofte kujtimi per te!
Diamanta Domi Morina: Ngushëllime familjes Dokle mësuesi jonë.
Line 1.075 ⟶ 1.058:
Eldar Hajredini: Ngushëllime familjes
Elentin Sadiku: Ngushëllime familjes.
Elmira Muja : (Për Elmaz Doklen) Me keqardhje mësova për humbjen e vëllait tuaj, Nazifit.Vdekja nuk vjen në kohën e duhur, pavarësisht nga ajo që njeriu beson. Vdekja vjen gjithmonë si një hajdut.70 vite të jetës së vëllait tuaj kanë qenë një bekim i madh për ju, familjen, miqtë dhe shoqërinë kuksiane! Vdekja e një të dashuri të familjes është një përvojë e vështirë për të gjithë. Pikëllimi dhe dhimbja e vdekjes së një të dashurit mund të largohet me kalimin e kohës, ndërsa, kujtimet për Z. Nazifin do të qëndrojnë të forta Jeta është e këndshme. Vdekja është paqësore. Ky është ligji i tranzicionit të mundimshëm. Vdekja lë një dhimbje që askush nuk mund ta shërojë, dashuria dhe respekti lë një kujtim që askush nuk mund ta vjedhë! Vëllai juaj, Nazif Dokle, ka jetuar një jetë të dobishme dhe me kaq arritje jetësore. Shoqëria jonë do ta ndjejë humbjen e tij dhe gjithmonë do të kujtohet ashtu sic ishte njeri i dijes dhe i kulturës, inteligjent dhe mjaft i respektuar.
37
shërojë, dashuria dhe respekti lë një kujtim që askush nuk mund ta vjedhë! Vëllai juaj, Nazif Dokle, ka jetuar një jetë të dobishme dhe me kaq arritje jetësore. Shoqëria jonë do ta ndjejë humbjen e tij dhe gjithmonë do të kujtohet ashtu sic ishte njeri i dijes dhe i kulturës, inteligjent dhe mjaft i respektuar.
Vdekja nuk vjen në kohën e duhur, pavarësisht nga ajo që njeriu beson. Vdekja vjen gjithmonë si një hajdut.
Jeta ka tekat e veta dhe të merr aty kur s’e pret. Kishte shumë punë nëpër duar, duke mendu se do i kryente të gjitha, të gjitha. Punoi sa mundi, edhe duke pasë vështirësi, por iku nga kjo botë në vlugun e punës.- megjithatë duke lënë pas veprën e vet serioze dhe me ndikim. REST IN PEACE!
Line 1.089 ⟶ 1.070:
Enxhi Kadiu: ngushëllime krejt familjes e miqve Familjar shembullor, por njikohësisht i gjendshëm për të gjithë miqtë, kolegët, ish-nxënësit. Vital, i pa-përtueshëm, tekanjoz, i thjeshtë dhe, shumë e randsishme: njeri humanist.
Fadile Zyberi Shema: Ngushllime familjes.
38
Fatbardha Elezi Hallaci: Elmaz ngushullime Ju dhe familjes te rroni e ta kujtoni
Fatmir Ahmetaj: Ngushëllime familjes dhe të afermëve
Line 1.105 ⟶ 1.085:
Gjon Necaj: Ngushëllimet tona. Hajdar Danjolli : Ngushëllime familjes, të afërmëve dhe shokëve të tij për këtë humbje të parakohshme të mikut tonë Nazif Dokle. Respekt dhe mirënjohje të thellë për punën dhe veprën e tij.
Goran Borjan: Nuk ma merr mendja se do të kemi një Nazif tjetër.
39
Goran Sadiku: Ngushëllimet tona familjes dhe te afermeve!!!Ganimete Rudi Dehari: Ngushëllime të sinqerta.
Hamdi Tobli: Megjithëse shumë pak më ka dhënë mësim, do të mbetet në të gjithë jetën time si një ndër mësuesit më të mirë. Ngushëllime familjarëve të tij
Line 1.124 ⟶ 1.103:
James Gjini: NGUSHLLIME FAMILJES DHE MIQEVE TE TIJ
Jetmir Troshani: Respekte!!! Figure e nderuar... ngushllimet e mia te sinqerta familjes.
40
Jonuz Hallaçi: Njerez te tille me vullnet dhe te pangopur me dijen lindin rralle. I gatshem per cdo gje , por kurre nuk beri ate qe nuk dinte ta bente. E njoh ketu e 30 vite me pare kish isha nxenes ne Perbreg dhe prof . Nazifi me prof. Shefqet Hoxhen, bene nje muze unikal per kohen. Une kam punuar qe ne ate kohe me te duke e ndihmuar si femije qe isha sa dija. Me pas u beme miq. Kam bere ca materiale me te per gjuhen dhe kulturen e Gores , qe per mua jane nder gjerat me te arrira ne gazetarine time. Kam nje interviste te gjate me te , qe eshte nje rrefim i gjate per veten, Goren dhe Kukesin. Pas shume shekujsh njerezit, e sidomos Gora, do ta kujtoje sic kujtijme ne sot Frank Bradhin , apo Buzukun. Ikja nga jeta per ne le nje boshllek te madh njerezor, por gjate do ti referohemi te paharrueshmit Nazif Dokle.
Jonuz Kola: E dhimbshme. Na iku një nga miqtë me të mirë, një hero i heshtur që na dha kaq shumë e që nuk mori me vete asgjë....U prefsh në paqe o miku ynë qe na ike kështu pa lajmëruar...
Line 1.131 ⟶ 1.109:
Krahina e Lumës: Shkelqefte drita e te Madhit Zot mbi shpirtin e tij. Nazifi ishte pjese e thelle e shoqnise lumjane. Edhe ne kohen e komunizmit bani nji jetese me moralin qe ja kishin lane te paret. Nuk perbuzi askand. Per Goren dha kontributin e duhun...me aq mundesi dhe te dhana shkencore qe kishte...megjithse Gorja asht popullsi shqiptare qe ka hupe gjuhen gjate pushtimeve Serbe. Mos te harrojme se per nji kohe kryeqyteti serb ishte Prizreni e ne nji kohe tjeter ishte Shkupi. Toponimet neper gjith vendin tone tregojne se dikur ky ven ka qene i pushtuem. Nazifin e kujtojme me nderime. Familjes i japim ngushllime.
Kujtim Bytyci: Ngushëllime familjes.
Kujtim Morina: Ngushëllime familjes dhe të afermëve. Nazif Dokle ishte shembulli i intelektualit dhe njeriut me vepra të cilat rrezatojnë dhe do të studiohen për një kohë të gjatë Dokle! Shpirti tij u prehtë në paqe!! familjes pë rfatkeqësinë! Unë e pata mësues vizatimi.
41
Shpirti tij u prehtë në paqe!! familjes pë rfatkeqësinë! Unë e pata mësues vizatimi.
Lamtumirë Zotni Nazifi.!
Liliana Ana: NGUSHLLIME FAMILJES.
Line 1.153 ⟶ 1.129:
Mehmet Hoda: Ngusheëlime familjes!
Mentor Nija: Zoti i falteë xhenehtin Ngushëllime të përzemërta familjes !!
42
Mësuesi Dardan: Ngushëllima familjes dhe reethit te tij shqeror
Miftar Nerguti: Ngushëllime familjes, shokëve dhe miqëve për humbjen e profesorit të nderuar. U prehtë në paqe shpirti i tijë!
Line 1.166 ⟶ 1.141:
Moraç Uka: Ngushellime familjes dhe te afermve!
Motoki Nomachi:1 Më vjen shumë keq që iku prej nesh z.Nazif Dokle. Unë kam patur fat të vacant që ta njoh, por vetëm një
1 Motoki Nomachi, student i Univezitetit të Tokios që ka mbrojtur deserta-cinin e Doktoraturës me temën “Dialektet periferiket të Sllavishtes” herë, duke falenderuar profesor Idrizin dhe z. Rexhepllari. Ai më ka lënë përshtypje të fortë. Fliste nga dalë, por ishte plotë energji dhe dashuri të thellë për Gorën dhe gjuhën e tije amtare. Bisedimi me te ka qënë shumë interesant dhe instruktiv. I premtova që ta takoj edhe në ardhmen, por tani më nuk egziston kjo mundësi…Vërtet para disa ditësh kam fulur me kolegët japonez për vlerat e publikimeve të tija veçanrisht për fjalorin Gorançe (Našinski)-Albanski. Le të jetoj në zemrat e të gjithëve që e duan dhe e respektojnë.
43
herë, duke falenderuar profesor Idrizin dhe z. Rexhepllari. Ai më ka lënë përshtypje të fortë. Fliste nga dalë, por ishte plotë energji dhe dashuri të thellë për Gorën dhe gjuhën e tije amtare. Bisedimi me te ka qënë shumë interesant dhe instruktiv. I premtova që ta takoj edhe në ardhmen, por tani më nuk egziston kjo mundësi…Vërtet para disa ditësh kam fulur me kolegët japonez për vlerat e publikimeve të tija veçanrisht për fjalorin Gorançe (Našinski)-Albanski. Le të jetoj në zemrat e të gjithëve që e duan dhe e respektojnë.
Mubin Dokle: Ngushellime Juve dhe familjes ! U prehte ne paqe shpirti i tij !
Murat Aliaj: Sa herë që ikin njerëzit e mencur, vendi ndihet më i tëkurrur. T'i jetë e lehtë balta!
Line 1.181 ⟶ 1.154:
nderin të punoj me Nazifin dhe ruaj kujtime të mrekullueshme. Shpirti i tijë u prehtë në paqe!
Neritan Kolgjini: Ngushëllime familjes... Pata fat ta njoh para 1 muaji personalisht. R.I.P Ngushellime familjes e te afermve! Ngushëllime jo vetëm familjes, por edhe miqve të shumtë...
44
Nertil Behluli: Ngushllime familijes, humben njeriun me te dashur ,u preht ne paqe shpirti I tij , inshalla I hap dyert e gjenetit
Nexhip Cenaj: Ngushllimet ma te sinqerta z Elmaz per humbjen e vllaut tuj njeriut qe gjithmon vunte per sinqeritet dhe besnikri,brezi yn do ta kujtoj shum mesues Nazifin mesues shum korrekt dhe i rrept,i leht qoft dheu,dhe u preft ne paqe.
Line 1.192 ⟶ 1.164:
Petrit Palushi: Nji lajm pikëllues në këtë mbyllje të vitit U nda prej jete në moshën 70-vjeçare, studiuesi i njohur Nazif Dokle.
Petrit Palushi: Demir, kur erdhe në festën tonë pyete: Ku asht N. Dokle? Të thashë: Punët nuk janë mirë. Dy ditë ma parë fola në tel. me te, dhe s'i jepte randësi sëmundjes, por me pyeti për nji shkrim. Kjo asht jeta, i dashur Demir. Iku Nazifi tek të shumtët...
Petrit Palushi: Dhe pa dyshim, brenda kësaj pune sistematike, evidentohet “Fjalor nashke - shqip” (2007), një fjalor me mbi 30 mijë njësi leksikore e frazeologjike, ku autori e inventarizoi shkencërisht këtë të folme duke i bërë një shërbim të çmuar fushës së gjuhësisë. Zakonisht angazhime të tilla kryhen me ekipe studiuesish, por N. Dokle, falë pasionit, këmbënguljes dhe përkushtimit të jashtëzakonshëm, ia doli me krye ta kryente punën deri në fund, edhe pse tashmë, për shkak të ndarjes së tij nga jeta, mund ta shohim si dëshirë të parealizueshme të tij,punën përgatitëse për botimin e një pasurie të madhe popullore që kish mbledhur për mbi 4 dekada si, përralla, legjenda, proza popullore, lirika popullore, jo vetëm nga treva e Gorës, por edhe treva të tjera të Kukësit.
45
punën përgatitëse për botimin e një pasurie të madhe popullore që kish mbledhur për mbi 4 dekada si, përralla, legjenda, proza popullore, lirika popullore, jo vetëm nga treva e Gorës, por edhe treva të tjera të Kukësit.
Petrit Palushi: Nji lajm pikëllues në këtë mbyllje të vitit U nda prej jete në moshën 70-vjeçare, studiuesi i njohur Nazif Dokle. Mik dhe shok shumë i mirë - në kuptimin e parë të fjalës - i ditur, jashtëzakonisht i kulturuar, me profil të spikatur në fushën e studimeve (etnografi, gjuhësi, histori, etj), por dhe me interesa intelektuale edhe në fusha të tjera, i përkushtuar dhe i zoti me fjalën e vet, argumentues, jo-konformist, përballoi një punë jashtëzakonisht të madhe duke lënë emrin e vet të respektueshëm. Familjar shembullor, por njikohësisht i gjendshëm për të gjithë miqte, kolegët, ish-nxënësit. Vital, i pa-përtueshëm, tekanjoz, i thjeshtë dhe, shumë e randsishme: njeri humanist. Gëzohej dhe lumturohej sinqerisht për punën e kolegut, pikërisht në këtë botë të mbrapshtë kur zilija intelektuale shpalohet çdo ditë e ma tepër. Jeta ka tekat e veta dhe të merr aty kur s’e pret. Kishte shumë punë nëpër duar, duke mendu se do i kryente të gjitha, të gjitha. Punoi sa mundi, edhe duke pasë veshtiresi, por iku nga kjo botë në vlugun e punës.- megjithate duke lënë pas vepren e vet serioze dhe me ndikim. Ngushëllime jo vetëm familjes, por edhe miqve të shumtë...
Petrit Palushi: Studiuesi N. Dokle gëzohej dhe lumturohej sinqerisht për punën e kolegut, pikërisht në këtë botë të mbrapshtë kur zilija intelektuale shpalohet çdo ditë e ma tepër.I qetë, herë-herë shpërthyes, por mbi të gjitha qe shumë i njerëzishëm e dashamirës; dinte të respektonte çdokënd për punën krijuese, e shihte punën e kolegut me dashuri, duke thënë fjalë miradije aty ku e shihte të nevojshme. Këmbëngulës në punën e vet, por edhe nxitës i krijuesve të rinj.
Petrit Palushi: Studiuesi Nazif Dokle kishte shumë punë shkencore nëpër duar, duke menduar se do i kryente të gjitha, të gjitha...Punoi sa mundi, edhe duke pasë vështirësi, por iku nga kjo botë në vlugun e punës, megjithatë duke lënë pas veprën e vet serioze dhe me ndikim.Prandaj, një shoqëri e emancipueshme dhe e vëmendshme duhet të ketë detyrime qytetarie ndaj kontributit të njerëzve të tillë.
46
vet serioze dhe me ndikim.Prandaj, një shoqëri e emancipueshme dhe e vëmendshme duhet të ketë detyrime qytetarie ndaj kontributit të njerëzve të tillë.
Petrit Peposhi: Ngushëllimet e mija të sinqerta për zotin Dokle! Shpirti i tij u prehtë në paqe!!
Pjeter Marku: E papritur, e dhimbëshme, nuk e besoj, të mos besohet, si ka mundësi. ishte mirë. Ngushëllime familjes, të afermëve, shokëve gjithë Kukësit. Nazif Dokle ishte një vlerë e e padiskutueshme në rrethin e Kukësit,, i ditur, skrupuloz në punë, i saktë, shkencor, . 34 libra të botuar dhe disa në përfundim e sipër, shembullor në mardhëniet me njerëzit, një mësues i shkëlqyer, e kontribues në fushën e arsimit, si rrallë kush i aktivizuar në gjithë fushat e kulturës e dijes Është shoku im i vitit 1973. skulptor e piktor, antar i Lidhjes së Shkrimtareve dhe Artistëve të Shqipërisë që në vitin 1975, kontribues në fushën e kulturës në Pallatin e kulturës. me shumë shokë e miq të njohur e të ditur, kontribues në fushën e studimeve historike, njeriu që i ka dhenë shumë edhe vendlindjes së tij. e krahinës së Gorës. Një Borjanë shembull. Por ne tash e humbëm Nazifin, ai do të mbetet në kujtesën time i paharruar edhe si botues e kontribues në Revistën Kulturore Mirdita. Do jetë si shembulli më i mirë në shoqërinë time. Lamtumirë Nazif. ke lënë një emër të shkëlqyer dhe do dëshironim që edhe pasardhësit tuaj të jenë të shkëlqyer dhe të trashëgojnë vlerat më të mira tuajat. U prehësh në Paqe o shoku im i mire dhe i nderuar. Ta përballojnë këtë dhimbje familja dhe vëllezërit e të afërmit, gjithë doklet e miqtë e tij. Ngushëllime pa fund ngushllime Prof Nazifi, shko pa frike. Janë veprat mes nesh!
Pjeter Marku: DHEMBJE PER NAZIF DOKLEN. Nazif Dokle, nga Borja , Kukës, skulptori, piktori, skenografi, studjuesi, historiani, përkthyesi, botuesi i mbi 33 librave të ndryshme e mbi 7 të tjerave në përfundim apo të gatshëm për shtyp. kontribuesi në fushën e kulturës e arsimit në rrethin e Kukësit, miku e shoku im që nga viti 1973, u nda sot nga Jeta duke na lënë një kontribut të madh kulturor. Familjes së tij e gjithë të njohurve të tij, ngushëllime, Nazif Lamtumirë, ndjej dhembje për ty. Në paqe !
47
gjithë të njohurve të tij, ngushëllime, Nazif Lamtumirë, ndjej dhembje për ty. Në paqe !
Pjeter Marku: Le të shkruhen kujtime për këtë vlerë kombëtare , le të bëhen libra për jetën e tij të thjeshtë, për punën, kujtime ditë e tavoline, humori dhe pune. kemi për atë të shkruajmë te gjithë, pra mos neglizhojmë për këtë njeri që vlerat po i rritën çdo ditë.
Pjeter Marku: Nazifi i paharruar. shoku im i vjeter tani nuk eshte me midis nesh. ky eshte nje kujtim i bukur mes artisteve, falenderim petrit palushit
Line 1.213 ⟶ 1.179:
Qazim Peka: Ngushëllime familjes së Nazifit trupi i tijë u prehtë në paqe qoftë i lehtë dheu i tijë
Qazim Sela: ngushëllimet e mija familjes Dokle.
48
Qazim Velia: Ngushllime familjes per ndarjen nga jeta te njeriut te tyre me te dashur dhe mikut e shokut tone me te mire.
Radio-Selam Live Gora: ngushëllime familjes !
Line 1.233 ⟶ 1.198:
Sali Onuzi: Ngushllime te sinqerta familjes !
Sazan Jonuzi: Ngushellime te perzemerta familjareve per njeriun e tyre te dashur.
Selim Istrefi: Lajmi me shokues në këtë fund viti vdekja e Nazif Qemal Dokles mikut, mësuesit, shokut tim teë mirë. Intelektualit të madh Kuksian, tolerantit fin e të qeshur të të gjithë atyre që nuk ishin dakort me të, njeriut me zemër të madhe që i deshi të gjithë e sidomos krahinën prej nga ishte. Lamtumire miku im jam krenar që të njoha që në fëmirinë time në fillim si mësues e pastaj si shokë ideali. Krenar janë të gjithë ata që të njohën e sidomos KRAHINA e GORËS për të cilën nuk reshte së shkruari me aq dashuri QOFTË I LEHTË DHEU PER TY —
49
nuk ishin dakort me të, njeriut me zemër të madhe që i deshi të gjithë e sidomos krahinën prej nga ishte. Lamtumire miku im jam krenar që të njoha që në fëmirinë time në fillim si mësues e pastaj si shokë ideali. Krenar janë të gjithë ata që të njohën e sidomos KRAHINA e GORËS për të cilën nuk reshte së shkruari me aq dashuri QOFTË I LEHTË DHEU PER TY —
Servet Bytyqi: Ngushellime familjes se te ndjerit .Me kete rast deshiroj te shpreh edhe respektin dhe admirimin per familjen Dokle,per vlerat bujare,intelektuale dhe te tradites qe ka shenuar ruajtur dhe trasheguar ne breza.
Shaip Bllaca-Poezia: Ngushëllime familjarëve e gjithë miqësisë!
Line 1.243 ⟶ 1.206:
Shkelqim Dulla: Ngushëllime familjes e gjithë miqëve e shokëve të tij.
Shkelqim Dulla: Ju pergezoj P.Palushi, per kete vleresim ne nje dite shume te veçante si pervjetori i lindjes se tij. Shoku dhe miku yne i nderuar Nazif Dokle, studiues, polemizues dhe
50
guximtari qe krijoi e studioi ne disa fusha me vepren qe la e kontributin e tij meriton respektin e te gjitheve.
Shkelqim Noka: ngushellimet e mija per ndarjen nga jeta te nje njeriu shume te larte treves sone
Line 1.258 ⟶ 1.220:
Skender Zeneli: Ngushllimet me te sinçerta per familjen dhe te afermit e Z. Nazif Dokle,ngushllime bashkpuntarve dhe kolegve per humbjen e papritur. Ngushellime familjes DOKLE....
Smilka Beqiri: ngushlëlime familijes
51
Sokol Nela: Ngushëllime për familjen e Nazif Dokles. Zoti e prehtë në xhehnet shpirtin e tij. femijëve.familjes dhe të afërmëve. Zoti ju dhëntë gajret dhe jetë.
Sokol Përzhita: ngushëllime familjes Sabi Ademi : Ngushëllime familjes
Line 1.269 ⟶ 1.230:
Timi Fitim: Ngushëllime families Dokle .
U prehtë në paqe ky njeri që aq shumë dha për Kukësin.Pushtetarët vijnë veç kur zhvatin ndonjë gja, jo për vdekje as nuk kujtohen, po ku kemi pushtetarë as si njeh kush cilët janë. Respekti nga populli është shumë i madh, kështu që Nazif Dokle është përcjellë me respekt. Sa më i lehtë dheu mbi trupin e tij. Qofte i xhenetit. AMIN.
52
Uri Dokle: Do na mungojne fjalet e tij te embla. I paharruar do te mbetet!
Vahit Selimaj: Ngushëllime familjes!
Line 1.288 ⟶ 1.248:
Xhenal Shyti: Marrim pjese ne hidherimin tuaj, Zoti e dergofte ne xhenet.
Xhevahir Kolgjini: Oscar Wilde thot: gjaja ma e rralle asht me jetue se ne pergjithesi njerezit vem ekzistojne. Nazif Dokle ka
53
jetue! Do ta kujtoj Nazifin gjithmone per dy gjanat qe me ka lane mbrese te madhe: si punetor i jashtezakonshem dhe njeri qe nuk ka pase asnji droje me e shprehe vetvehten para kujtdo ashtu sic ishte - gja qe nuk e bajne njerezit zakonisht! Sigurisht do te na mungoje Nazifi, por do te ngushellohemi me ato qe na ka lane - nji pune kolosale jo vetem ne nji fushe... vetem ne vitin 2014 botoi kater libra: Fotografet Safet e Gjylzade Dokle, Ka se razviva verva - Lirike nashinski, Ballada popullore gorane dhe monografine per Muharrem Bajraktarin, tue e plotesue numrin e librave te botuem ne 37. Ka vepra te lanme ne pikture e skulpture, studime te shkurta ne fusha te tjera, por nji nder gjanat ma te renderishme asht se ai ishte nji nder mesuesit ma te zellshem te gjeneratave te tana te qytetit te Kukesit. Se di pse po me bjen ne mend edhe nji thanje tjeter e Oscar Wilde-it: Idete e "parrezikeshme" as qe meritojne te quhen ide. Shpesh here idete e Nazifit jane quejte turbulluese - pra ishin ide... Me dhimbje Xhevahir Kolgjini.
Xhulia Bardhi Mardoda: Po më vjen keq! Ngushëllime
Line 1.295 ⟶ 1.254:
Zeqir Hasa: Lajm vërtet tronditës, ndërsa donim t'i përcillnim urimet për Vitin e ri! Vlerat e profesorit dhe kolegut të nderuar do ti rezistojnë gjate historisë, edhe pse nuk pati vlerësimin e duhur nga shtetaret dhe pushtetaret.. Respekte për ty Jonuz Kola, mirnjohje për publikimin e këtij burri të nderuar! U preftë në paqe dhe qoftë i lehtë dheu për te!
Zymer Morina: Ngushëllime nga ana jonë familjes zotit Nazif dhe fisit DOKLE TË RRONI E TA KEMI SI SHEMBULLË TË GJITHË PËR KORREKTËSI NË JETË
 
54
Bazorelievi në vorrezat e dëshmorëve Kukës; vepër e Nazif Dokles
55
Monedha bakri e perandorit Manuel Komnen I (1143-1180), pjesë e thesarit prej 640 copësh, gjetur në Borje (1979)
Elmaz Dokle Ushtar, Nazif Dokle nxënës, Tiranë 1960
56
Nazif Dokle, Xhevavir Kolgjini, Petrit Palushi
dhe Hajdar Danjolli.
Nazif Dokle, Jonuz Kola, Shefqet Hoxha
57
SA NEIZMJERNOM TUGOM JAVLJAMO DA JE NOČAS PRESELIO (UMRO) JEDAN OD NAJVEĆIH NAUČNIKA-ISTRAŽIVAČA, SLI-KARA I SKULPTORA MEĐU NAŠINCIMA, NAŠ DRAGI PRIJATELJ - NAZIF DOKLE
Dr. Sadik Idrizi
 
NAZIF QEMAL DOKLE
(1945 - 2014)
(Dr. Sadik Idrizi)
 
Datum rođenja: 15. januar 1945. godine (četvrti od pet sinova Ćemala i Adile Dokle)
Mjesto rođenja: selo Borje, opština Šištavec, srez Kuks, Albanija
Adresa: Naselje 3, Palata 2, Ulaz 1/4, Kuks, Albanija
Bračno stanje: Oženjen, otac troje djece
 
Obrazovanje:
• Osnovna škola "Džafer Olomani", Borje
Line 1.324 ⟶ 1.277:
• Direktor Muzeja, režiser u profesionalnom pozorišru u Kuksu
• Metodičar, inspektor i glavni inspektor obrazovanja za srez Kuks
 
58
Publikacije:
1. Preko 130 članaka u dnevnoj štampi, naučnoj i kulturnoj periodici u zemlji i inostranstvu
Line 1.332 ⟶ 1.285:
5. Organizator više foto izložbi o etnografiji Kuksa i okoline
6. Scenarist i reditelj dokumentarnih TV filmova: "Hodža Bruti" (1999), "Postojanost duga jedan vijek" (2000) , "Život posve en sceni (2000),"Život između tri vijeka " (2001),"U granicama legende" (2002), "U čast jedne godišnjice" (2002), Apostoli albanizma" (2003), Sinonim rada" (2003), "Jedan veliki Ljumljan" (2003), Napuštena divota" (2006), "Ćamil Hodža" (2008) i dr.
 
Scenski spektakli:
1. "Rob nikome biti ne u"
Line 1.337 ⟶ 1.291:
3. "I mi smo"
4. "Proizvođač bundeva".
 
Djela likovne umjetnosti:
1. Autor mnogih radova u skulpturi, slikarstvu, grafici i dr.
Line 1.344 ⟶ 1.299:
1.“Brigada XXIV Sulmuese”, broshurë me bashkautorësi (1984)
2. “Dëshmorët e rrethit të Kukësi” (1984)
59
3. “65 - vjetori i shkollës së Dukagjinit”, broshurë me bashkautorësi (1988)
4. “Dëshmorët e rrethit të Kukësit” (1990)
Line 1.373 ⟶ 1.327:
29. “Bogomilizam i etnogjeneza torbesha Kukske Gore” (2011)
30. “Kukësi i Vjetër – monografi për një qytet të përmbytur” (2012)
60
31. “Kronikë e Kukësit të viteve të pushtetit popullor” (2012)
32. “Torbeshët e Kukësit – martesa (2013)
Line 1.381 ⟶ 1.334:
36. “Sve ka se razviva vërba – poezija na goranskom (2014)
37. “Narodne goranske balade – Ballada popullore gorane (2014)
 
Društvene aktivnosti:
• Član Upravnog odbora folklornih grupa okruga Kuks, učesnika na nacionalnim festivalima narodnog folklora1 973, 1978, 1983. i 1988.
Line 1.389 ⟶ 1.343:
• Jedan od osnivača i direktora lista "Drini" (Kuks, 1992)
• Urednik dječjeg lista "Mi smo i mi", u izdanju Udruženja "ALB – AID", Kukes (2008 - 2012).
 
Priznanja:
• Akademik, prof. dr. Priznat ot Humana Akademia B&H 2014 godina
• Zaslužni učitelj (1995)
• Nosilac mnogih odlikovanja.
 
61
EDNO PISMO NAZIFA DOKLE IZ
1992. GODINE
 
Dragi Sadik,
Som zdravo. Take molim i volim i za vas. Dojde vreme da se najdeme i da se pozname dajdžovci i vnuci, mije što vo damari jen krf ni teče. Pošto mi kažaha da ti se interesiraš za kulturne narede, osobito za istorija i kultura gorska, ja reši da ti pišam. Neka bide ovja jen počteok ot razgovor za ovja narede, za Gora što za mene je najgolema intelektualna d'ga. Ocaj bre Sadik, ot kede i koga dojdoha naši prvi, ka zatrniha vo ovja divje i divne mesta.
Line 1.402 ⟶ 1.358:
Svejeno som upazif se laf moj ne može da bide natamanet dur ne zemem na oko tija šo veli vaša otodegrančna historiografia, folkloristika i druge naučne discipline za Gora.
Za tija, belki ka c'e se poznam so nih, moj reč mož da se viđi glup. Ama verujem da svi c'e mi poklonet se ovja ne teče ot mene. Samo tija šo živilje vo albanski zatvor, može da zn'jet šo te nahođalo ako tražiš da zn'š i da viđiš nešto prosijano na često cenzurno sito.
Duri sega som pišaf za tufečkije gorske, za zidarno slikarstvo vo Gora, bajraci gorski, a se gorani mec'edonci,obleklo gorsko, istorija imeva Borje, toponimia gorska, zaš ne sme tražile politički status, za f'stan vo mužko obleklo vo Gora, putničke pesne, sportsko društvo Kalabak“ Borje. Som ugotvif i som predaf vo Radio Kuks jeno tri emisije za Gora i druge. Imam sobran jeden širok materijal za etnografia, gorski jezik, som ugotvif za štampa 544 pesne, igrake i gačke gorske.
62
obleklo gorsko, istorija imeva Borje, toponimia gorska, zaš ne sme tražile politički status, za f'stan vo mužko obleklo vo Gora, putničke pesne, sportsko društvo Kalabak“ Borje. Som ugotvif i som predaf vo Radio Kuks jeno tri emisije za Gora i druge. Imam sobran jeden širok materijal za etnografia, gorski jezik, som ugotvif za štampa 544 pesne, igrake i gačke gorske.
Som se muičf da pišam i nešto originalno na naš jezik. Som se straduaf mlogo ka mi panalje vo ruke Gorske pesne“ ot Harun Hasani i Cvjetovi u očima duše“ ot našego vnuka Mesuda. Ne može da ne go uvredet ne srce svakogo goranina negove pesne ka Našincam“, Ot Bijanec du Buka“ i druge.
Zate ti se molim, ako možeš, ako ti prfka malo srce za Gora, da mi pratiš što se pišalo za Gora i gorani, za torbeši, vo Srbija, Mac'edonija, Kosovo i sve što se štampalo tamo. Ja som gotov da ti kompensiram što tebe ti trebe i bigindisuje na arnautski jezik, so jen laf što je vamo štampirano. Ovja ti gi tražim i deka jenoš za jenoš ne som moguc'en da mrdam i da šetam.
Line 1.410 ⟶ 1.364:
Za spomen ti prac'am jena kitka pesne pišane ot mene na jezik naš. Belki nese ugodene. Kako da bide neka ostanet ka voljino prđalište što saka da kaže se i jezik naš mož da bide i je literaturen. Jen jezik što je moguc'en da reče naj tenke dušine volje i želje, d'gine gromoj, čuječke muke i srceve ognoj, što mož da reče i skrijene tuge.
Lani, so 2. mart, jena ruka gorski intelektuali, sme osnuale etnografsko društvo Gora“. Država naša go primila i go legalirala so 12. jun 1991, ke ni poznava nam goranam kulturni status. Mislim i za ovja može da rabotame i da pomožeme jeden drugogo.
Ako i se otgovoriš volji i molbi muji mije c'e imame vreme da zborime dl'go za razne problemi što sedet i počinujet vo intelektualni raven. Ako ne neka ostane ovaja kniga jen selam ot dajdžeta za vnuka da sme negde i se nahođame na ovaja duna. Ovja put voljko.
63
dajdžeta za vnuka da sme negde i se nahođame na ovaja duna. Ovja put voljko.
Selam tebe i svim vnucim dokleskim.
 
Raif Kasi
Nazif C'emal Dokle– Orfej sa Šar planine
 
Za rodopskog Orfeja i danas najviše plaču Rodopske planine, i njihove suze se vjekovima ulivaju u rijeku Hebar, a za našeg Orfeja danas plače i plakac'e Šar planina, sa çijih se visina bijele snijegovi i njene suze natapaju i natapac'e rijeku Bistricu…
Zaginaf Nazif Dokle?... Ne, ne zaginaf, jer “koga c'e činite da umref, c'e vidjite ako ne vnikne jena pesna, i ako ne razvije čičok golub, granoj jena vrba...”.
Line 1.421 ⟶ 1.375:
No,um zatamni i duša prestaje misliti, a riječi zastaju na ivicu glasnih struna. To je naše stanje svijesti pri gubitku nečeg najdragocijenijeg. Ali, naš najvažniji životni cilj trebamo usmjeriti naočuvanju njegovih djela, uzdizanju naše duše, naših duhovnih, naučnih i moralnih vrijednosti, kakva je bila veličina Nazif Dokle.
“Ovde s’nce grije na tri strane, a mjesečina na četvrta” - divio sam se ovim rječima kad sam po prvi put, poslije rata, ušao u njegovo rodno selo Borje, posmatrajuc'i sa Brca
panoramu jednog od devet goranskih sela u Albaniji, a onda nam nadahnuto kazivao stihove
64
 
panoramu jednog od devet goranskih sela u Albaniji, a onda nam nadahnuto kazivao stihove “Kurto, mori budala…”:
“Kurto, mori budala…”:
“…Oj more, kurto budala,
i ovja đuren ne dojde,
Line 1.430 ⟶ 1.385:
ka som se vamo mučila,
decava da ge porastem?...”
 
Oçaravajuc'i prizor sela iz “zaboravljenog djela Gore” dugo je milovao moje oči i oči mojih kolega. Napravili smo i prvi tonski zapis pjesama koje su u vrijeme đurđevdana, simbola buđenja proljec'a, na goranskom pjevale mlade Borjanke obučene u tradicionalnu žensku nošnju. A, mislili smo zaboravli su našinski jezik…
 
“Ne li si se naspalo, kuzum bela Edije,
tri večeri bez mene,
Line 1.440 ⟶ 1.397:
so drugogo sedeše, kuzum bela Edije,
ej, oko šareno…”
 
Vrac'ajuc'i kazaljke, taj se prizor brzo i rado vrati na pozornicu moje svijesti. Naš gost i ujedno naš vodič, rahmetli Dokle, “ogrijan” istovrijemeno toplim majskim zracima i sunca i mjeseca, poput posljednjeg Bogumila, podiže ruke gore ka nebu, k’o radosno dijete povika:
65
“Sevni bre ašik, sevni bre dušo. Haj, haj da se viđime. Haj, haj da se poljame. Haj, vo džep imame, jeno oki lokumi. Haj, haj ne ti davam. Ha,j c'e go dadem…”
Njegov istraživački duh se često selio iz Borja i Galajic'a na Olimpu, na Pirinejima, Rodopima, tragajuc'i za posljednjim Bogomilima. Nedugo, našao ga u samom sebi, u nama samima. U tim istraživanjima “susreo” je i Orfeja, a takva čast pripada samo čovjeku njemu ravna, njemu sličan po besmrtnosti. A, Orfej je sa sniježnih Rodopa posmatrao Bogomile, možda i u trenutku kada ga Argonauti mole da im se pridruži u pohodu za zlatnim runom u Kolhidu.
Govoriti o Dokleu je isto kao i spojiti kraj sa početkom - bezvremenost sa vremnom, počev od dijetinje jedostavnosti pa do njegove punozrele kreativnosti u umjetnosti spoznajuc'i kroz njegova mnogoborjna djela. Iza sebe je ostavio duboki trag na ovim prostorima, a vjerujem i šire,osobito na nekadašnjim rumelijskim zemljama. Djelovao je i radio tiho, skromno na mnogim poljima umjetnosti. Osim toga sto je bio vrstan istraživač-naučnik, sakupio je veliki broj narodnih umotvorina; priča, pjesama, poslovica, običaje i drugu vrstu narodnog svarlaštva, važio je i za vrsnog skulptora, scenaristu, slikara i za vještogpedagoga što mu je pomoglo da na jedan lijep i originalannačin sve to otkriveno i istraženo prenese na papiru i pohrani za buduc'a pokoljenja. Da svjedoče o njegovom ogromnom stvaralaštvu. Ali i kao spomen-trag posljednjim Bogomilima!
66
mnogim poljima umjetnosti. Osim toga sto je bio vrstan istraživač-naučnik, sakupio je veliki broj narodnih umotvorina; priča, pjesama, poslovica, običaje i drugu vrstu narodnog svarlaštva, važio je i za vrsnog skulptora, scenaristu, slikara i za vještogpedagoga što mu je pomoglo da na jedan lijep i originalannačin sve to otkriveno i istraženo prenese na papiru i pohrani za buduc'a pokoljenja. Da svjedoče o njegovom ogromnom stvaralaštvu. Ali i kao spomen-trag posljednjim Bogomilima!
Rahmetli Nazif Dokle je bio redak spoj inteligencije, rada, upornosti i, nadasve, skromnosti. Njegovo stvarlaštvo je bogatstvo cijeloga region u različitim oblastima društvenih nauka u šta smo imali prilike da se i lično uvjerimo prije rata, a pogotovo poslije rata kada se i afirmisao u kosovskim i balkanskim naučnim krugovima. Tih poslijeratnih godina sarađivao je u medijima na bosanskom jezik; “Kosovskom avazu” i magazinu “Alem”, gdje smo, mi novinari, s’radošc'u prevodili i pomagali da izda neka vec' gotova njegova djela. Jedno vrijeme je u nastavcima izlazionjegov zapaženi feljton o “Zaboravljenoj Gori” sa intersantnim i vrijednim fotografijama iz prošlosti njegove Gore, autora amidže mu Safeta Doklea. Safet je prema njegovim riječima ostavio preko 25 hiljada fotografija koje se danas čuvaju u muzeju u Kuksu, u sjevernoj Albaniji, ustanovi u kojoj je jedno vrijeme, do penzije, radio kao direktor.
Kao revnosni istraživač cio svoj zivot posvec'uje istražujuc'i Goru. Neumorno “kopa” po njoj i sve te otkrivene “bisere gorske”, koje je narod pohranjivao tijekom mnogih vijekova njegovog bitisanja, brižljivo odlagao, kako njegov prijatelj Ramadan Redžeplari često umije da kaže – u çekmedže. Time je Dokle svijetu iznio na vidjelo i predočio da “goranska narodna proza i poezija nije samo svjedočenje bogatstva goranskog usmenog folkora i identiteta posebne etničke kulture”, ovoga našinskog-torbeškog dijela prostora Gore, podjeljen u trima državama: Kosovo, Albanija i Makedonija, vec' i “doprinos slavenističkoj narodnoj kulturi uopšte u svim balkanskim narodima”.
67
našinskog-torbeškog dijela prostora Gore, podjeljen u trima državama: Kosovo, Albanija i Makedonija, vec' i “doprinos slavenističkoj narodnoj kulturi uopšte u svim balkanskim narodima”.
Osim toga, Nazifova djela kroz narodno stvaralštvo Gore, sadrže “jedan nezamjenljivi materijal i bogatstvo za istraživanje i proučavanje govora Gore, običaja i kultureu širokom spektru balkanskih naroda. On je uspio naslikati cio taj buran zivot Gore; rađanje, umiranje, buđenja prirode, svadbe, pjesme, rad, ratove, glad i borbu čovjeka u Gori osuđenog na prežvljavanje zbog surovog okruženja i nasrtaja na njega kroz vjekove”.
A on se često i pitao; “Odakle smo, koji smo, i zašto smo na ovim prostorima?”.
To mu je na kraju kao neumitan uslov i bio glavni motiv da istražuje. “Hodao” je po vrhovima Rodopa, na istom mjestu gdje je Orfej posmatrao “životnu igru” Našinaca od Rodopa, pa sve do Šar planine.
Dakle, Nazif Dokle nije osjec'ao samo svoje ljude u Gori, vec' i čežnju njihovu, nadanja svakodnevna, suze očaja i radosnice iz zavičaja iz kojeg su iznikli. S’ toga je svoj zavičaj i predijele nosio kao svoj znamen bogumilski tople i žive slike. Ako bi se istinski tragalo za porijeklo njegovih inspiracija, onda su to njihova klica i korijeni u toj pripadnosti sa zavičajnim podnebljem, u prostorima opjevane Šar planine čije je i njeno ime mistično, veliko, slikovito i nosi asocijaciju čistote i surovosti, ali i ljepota boja i kontrasta. Tako da se i njegov svijet dijetinjstva nenadano nametnuo i kao predmet ličnog interesovanja kroz njegovo pitanje;“Ko smo, odakle smo, i zašto smo ovdje?”.
Znači, iako je živio pored granice, po mnogima, on je bio “čovjek bez granica”. Stoga c'e njegova djela biti neporcijenjivo blago za ljude zbog kojih je cio svoj životni vjek posvjetio tragajuc'i za identiteom, spajajuc'i slične narode od Rodopa do Šar planine, a slobodno mogu kazati i dalje do Dinare i još dalje prema zapadu. I zato vjerujem da je Nazifovo djelo neprocijenjiv dopinos za buduc'e istraživače iz oblasti historije, etnologije, filologije, književnosti i drugih naučnih diciplina.
68
blago za ljude zbog kojih je cio svoj životni vjek posvjetio tragajuc'i za identiteom, spajajuc'i slične narode od Rodopa do Šar planine, a slobodno mogu kazati i dalje do Dinare i još dalje prema zapadu. I zato vjerujem da je Nazifovo djelo neprocijenjiv dopinos za buduc'e istraživače iz oblasti historije, etnologije, filologije, književnosti i drugih naučnih diciplina.
Naš se Orfej sa Šare možda nec'e proslaviti, kao što se onaj slavni sa Rodopa proslavio golemom ljubavlju prema svojoj mladoj ženi Euridiki, vec' c'e se proslaviti golemomom ljubavlju prema Bogomilima.
Za rodopskog Orfeja i danas najviše plaču Rodopske planine, i njihove suze se vjekovimaulivaju u rijeku Hebar -sadašnju Maricu, a za našeg Orfeja danas plače i plakac'e Šar planina, sa čijih se visina bijele snijegovi i njenje suze natapaju i natapac'e rijeku Bistricu.
I radi toga se i danas čuje njegov vrisak, bolni a iz duše izgnan:
 
“Proklet Bedo, bedna, obedena,
Ka mi go pobari srce,
Line 1.468 ⟶ 1.420:
Ja sirota...
Me ostaj bez planina!”
 
Zaginaf Nazif Dokle?... Ne, ne zaginaf, jer “koga c'e činite da umref, c'e viđite ako ne vnikne jena pesna, i ako ne razvije čičok golub, granoj jena vrba...”.
Molimo dragog Allaha da mu podari džennetske vrtove, a na nama je da ispunimo amanet i čuvamo njegov lik i njegova djela.
69
Neka ti je vječni rahmet, prijatelju, apapu
Sve iz rubrike Književnost
 
Nazif Dokle, po bogomilski tragovi
Nazif Dokle, poseta vo Sarajevo
70
Šerif Ajredinoski
Nazif Dokle –Mojot Torbeshki i bogomilski brat.
 
“Ima neka tajna veza
za sve ljude zakon krut
Line 1.483 ⟶ 1.434:
kada bira neki put”
Dushko Trifunoviç
 
Koga nekoj insan go poznavash samo desetina godine a go quvstuvash kako roden brat, apap i prijatel koga sinki go poznavash desetina vekovi, kako zaedno da ste pominale eden cel millennium, barajeki se niz minatoto, togash mora da “Ima neka tajna veza, nekoj taen kod. Moeto poznatsvo i prijatelstvo so, sega veke rahmetlijata, Nazif Dokle nema drugo realno, aqik logiqno objesnjenje osven ova. Taa tajna veza i taeen kod se edinstvenoto objasnuvjane. Ne onoj”Daviqiev kod” na Den Braun, nitu tajnata veza od hitot na “Bijelo Dugme” i stihovite na Dushko Trifunovski. Tajnata veza so koj çovekot se vrzuva koga bira nekoj pat i koja ne povrza mene i Nazifa beshe “Torbeshkata veza” a kodot beshe “bogomilskiot kod”.
Duri ima i nekoja tajna simbolika. Izminatava 2014 godina, koja po moe mislenje e edna od najlloshita za Torbeshkiot milet, kako i onaa 1014 god. pred iljade godini koja bila najlloshata za bogulskiot milet. Taa 14-ta godina od tvoriot millennium, ovoj svet – dunjava ja napushti najgolemiot bogomil –eretiqkiot car Samoil, a ovoa 14-ta godina ot tretiot millennium, ovaja dunja ja napushti najgolemiot sovremen bogomil-Torbeshot Nazif. Da “poqekashe” barem den dva. Ovaa simbolika ka ja nemashe. Ama Sajbijata, kako shto Nazif miluvashae da go imenuva Svevishniot Bog-Allah q.sh., ne sakal da bide taka. Insan snuje ali Bog odluquje. Taka velat Boshnjaçite.
71
Morashe li tie posledni denoi na godinata po se da potsekaat na ona vreme od pred iljade godine. Srednovekovna tamnica, bez struja, bez telefoni, bez internet. Stud, golem stud nezapamten vo novo vreme, neproodni patishta zatrapani od golem sneg. Kako vo takvi usllovi da se bide heroj, da se pomine Albanija za da se dojde vo negoviot Kuks i dase zastane mirno pred negoviot tabut i so podignate raci dase upati dova, edna Fatiha za rahmet na negovata dusha, dase proqita nekoja ot negovite pesmi za bogomilite i Torbeshite, da mu se klanja xhenaze namaz i kako shto rekol Gospod da se isprati na Ahiret.
Nazifa go zapoznaf na eden isto taka quden, nevooobiqean naqin. Se bidov samiot sebe, se proqitav vo negovite lafoj za bogomilite. Kako ogledallo, kako Sokrat vo bunarot, se vidov sebe si vo nego. Tajna veza i bogomilski kod. Toa se sluqi nekade vo 2004 god. mi se qini. Imeno, eden ot moite bliski prijateli so koi qesto znaevme da razumenuvame mislenja i soznanja za Torbeshite, bogomilstvo i drugi sliqni temi, koj qesto, znaejki za moite togash objaveni statiti i polemiki na tie temi, mise sugerirashe da sednam i da napisham neshto poseriozno na taa tema. Eden den reqisi naluten na mene, mi zabelezha deka krijam ot nego i sum napishal nekoj nauqen trud pod psevdonim, deka “me qital” negde po internet, tokmu na tema. Bogomilite i Torbeshite. Pomisliv deka proqital neshto od moite predhodni objaveni napisi po novini, no toj znaeshe za site nibi i odrekuvashe deka stanuva zbor za istite. Bidejki togash seushte ne bevpovrzan so internet, me povede domamu na kafe i poqna ot kompjuterot da mi qita delovi i reqeniqi od napishanato. Malku faleshe i jas da poveruvam deka toa se moi zborovi! Togash za prv pat go vidov negovoto ime Nazif Dokle.
Podocna na sliqen naqin (torbeshki temi–nekoj od negovite nebrojni trudovi), gozapoznaf i drugiot moj apap i drag prijatel ot Gora, pofesorot i nekogashen pratenik i minister ot Kosovo, dr. Sadik Idrizi. Negov rodnina i prijatel. Toj me informira zatoa koj e Nazif, mi pushti po melj nekoi negovi napisi i mi dade mejl-adresa i telefon Nazifov. Taka zapoqnaa nashite po intenzivni kontakti. Podocna koga muga isprativ mojata statija “Torbeshite vo Makedonska enciklopedia” mise javi po telefon i mi kazha deka i toj sebe si da se qital vo tie redovi, kako i jas i ja negoviot trud “Torbeshi –poslednji sljedbenici bogomila”. “Tvojte lafoj kako moj da se”- mi reqe. Taka nasheto poznatstvo, poleka no sigurno prepasnuvashe vo iskreno prijatelstvo i sorabotka.
72
koj e Nazif, mi pushti po melj nekoi negovi napisi i mi dade mejl-adresa i telefon Nazifov. Taka zapoqnaa nashite po intenzivni kontakti. Podocna koga muga isprativ mojata statija “Torbeshite vo Makedonska enciklopedia” mise javi po telefon i mi kazha deka i toj sebe si da se qital vo tie redovi, kako i jas i ja negoviot trud “Torbeshi –poslednji sljedbenici bogomila”. “Tvojte lafoj kako moj da se”- mi reqe. Taka nasheto poznatstvo, poleka no sigurno prepasnuvashe vo iskreno prijatelstvo i sorabotka.
Negovata, i mojata zhelba da se videme i zapozneme liqno, nabrgu beshe realizirana blagodaujeki na dr. Sadik Idrizi koja go dovede vo mojeto Podgorci, nekede vo prvata polovina na avgust 2010 god. Beshe sezona ot svadbi i nashite dragi gosti imaa mozhnozt da vidat del ot ambientot na edna torbeshka svadba i dagi probat nashite torbeshki svadbarski specialiteti na kazan: paqa i poznatata baqilska alva. Potoa konakot i muabetot go prodolzhavame kaj mojot byrazer Mevmed Qemajloski, togashen generalen sekretar na Partijata za Evropska Idnina, podocna i pratenik vo Parlament na Republika Makedonija, kade kako vo son pominaa nekolkute saati muabet. Na zaminunuvanje mi podari dve ot negove knigi “ Goranski narodni pesni” i “Sevni bre ashik, sevni bre dusho”
Slednata godina, koga na 8-mi januari vo organizacioja na Rumelija Torbeshki kulturno-nauqen centar, go ordzhavme prviot Torbeshki Forum vo Struga na koj beshe obznaeta “Torbeshka povelba” i promovirana mojata “Torbeshkata Dekleracija”. zaradi zimskite usllovi ne beshe vo mozhnost da ne sajdisa so negovoto prisustvo. Mi se javi da mi çestita i da posaka uspeshna robota na konkresot. Taka toj go nareqe nashiot, torbeshki skup. So zhalenje shto ne mozhe da prisustuva, no i so radost koga dozna deka pokraj delegacijata od Kosovo, predvodena ot dr. Sadik Idrizi i zhurnalistot Raif Kasi, ke imame i delegacija na nashinci čPomaci) ot Bugarija predvodena od Said Çollak, i hroniçarot od Breznica Mehmed Bujukli, koga jas si go vikam pomashkiot “Evlija Çelebija”. Togash po Sadik mu isprativme po nekolku primeroci ot Torbeshkata povelba i Torbeshkata deklaracija.
73
predvodena od Said Çollak, i hroniçarot od Breznica Mehmed Bujukli, koga jas si go vikam pomashkiot “Evlija Çelebija”. Togash po Sadik mu isprativme po nekolku primeroci ot Torbeshkata povelba i Torbeshkata deklaracija.
Koga vo april istata, 2011g., na FON Univerzitetot vo Skopje, Rumelija Torbeshki kulturno-nauqen centar, organizirashe nauqen simpozium na tema “Ballkanskiti identiteti i nivniot predizvik”, toj beshe eden od vovednite izllagaqi. Negovoto inspirativno, vdahnovoeno i koncizno izlaganje beshe sledeno so otvoreni i oqi i ushi. Nikoj od prisutnite ne ostana ramnodushen na negovoto izlaganje vo koe toj gi potencirashe nekogashnite bogomilske obredi rituali i gi komparirashe so mnogu adeti, veruvanja sueverija i obiqai na Torbeshite od Gora i poshirokiot region, Albanija, Kosovo i Makedonija, koi se se produkt i nasledstvo na tie bogomilski rituali.
Ne mozhev ni da pomislam ni da nasetam deka nashata stredba vo Restelica, eden den pred Gjuren, eden od najgolemite praznici na Torbeshite od Gora i poshiroko, Gjuren ili Den proleqen. Popoznat kao Gjurgjevden, ke bide nashe posledno viduvanje na ova Dunja. Na 5.maj 2014 g. beshe promocijata na knigata “Gjerdan” na nashite apapi i prijateli Murat i Braqata Mushka vo Restelica-Torbeshkiot “Olimp”. Bev pokanet i otidovme so drugar mi i kolegata – tekstopiseq Abaz Qanoski, “Torbeshkata legenda” otd Oktisi. Vo Prizren, ne qekashe moderatorot na promocijata Raif Kasi. Koga pievme kafeto vo Prizren, da se osvezhime i da odmorime od dolgiot pat, toj mu se javi na organizatorot za da go izvesti deka pristignavme vo Prizren i poskoro trgnuvame za Restelica. Togash Raif mi kazha deka tamu, pokraj drugite gosti, prisutni se se i legendarnite torbeshki velikani Ramadan Rexhepllari, Elmaz čbratot na Nazif) i Nazif . Pomislata deka po tri godini pak ke se vidime me praveshe sreken.
74
Koga stignavme vo retoranot, najprvin potrqav vo pregratka na negovite veke rashirene raci i bratski se pre grnavme i izgushivme . Mi quval mesto tokmu megu nego e negoviot brat Elmaz. “Ti si moj brat i ka sedish tuje megu mene i Elmaza”. Taka mi reqe. Koga seto toa se zavrshi na razdelba mi reqe: “Sega ako e nasip od Sajbijata sleden put dase vigjame ke mene vo Kuks”. Povtorno se pregrnavme. Mu dadov zbor deka sledniot pat ke se vidime vo Kuks ili vo negovoto Borje, vo Gora. Imame tamu i da iztrazhime nekoi nepoznati za poshirokata javnost mesta, a povrzani so istorijata na Bogomilite čSamoilovo carstvo), kede stluval sinot na Samoil, Radomir.”Ka kadojsh ka prajme muabet za tija neshta, za toj muabet ni trebet tri dni i tri noki”- Mi reqe so nesmevka na liceto i taka se razdelivme. i sega, koga si si zamina ot ova Dunja, se ushte ne mozham da se pomiram so gorqlivata realnost, deka toa beshe nasha posledna sredba. Toj umre, mena vek, se presili na Ahiret. Onaka tivko, molkum, bezqujno i nezabelezhitelno kako i shto zhiveeshe. Asketski i bogomilski. Umre za da zhivee veqno. Mozhebi e podobro da se kazhe Zamina ! Zashto lugeto kako Nazif nikogash ne umira. Velat “Ima dve sorte na luge, edni se umreni pred fiziqkata smrt, drugi zhivet dolgo, dolgo i po fiziqki smrt”. Mojot brat Nazif Dokle spagage vo ova, vtorava sorta na luge. Negovoto semejstvo, negovata agraba, negovite prijateli veqno ke go quvaat spomenot na Nazif i toj segogash ke zhivee vo nas. No ima neshto koe site nas ke ne nadzhivee i ke trae veqno. Toa se negovite dela. Preku tie dela veqno ke zhivee golemiot Goranec, golemiot Torbesh, golemiot bobomil….No pred se i nad se golemiot qovek-Nazif Dokle! Poqivaj vo mir i nek ti e Bozhji, Allaho, Sajbijin rahmet, golem coveku.
 
Elmaz Dokle: Deneska Tornik, 30.12.2014 godina, posle 70 godine zhivot zaminaf na ahiret Nazif Qemal Dokle. Ostajf so zhallos: Zhena Gjula, Sina Sokola, çerke Nada i Alba, braqa Elmaza i Sabahudina i mllogo vnuci i vnuke. Qe se zakope utre vo Streda 31.12.2014 godina, na sahat 12.00 vo komunalske
Elmaz Dokle: Deneska Tornik, 30.12.2014 godina, posle 70 godine zhivot zaminaf na ahiret Nazif Qemal Dokle. Ostajf so zhallos: Zhena Gjula, Sina Sokola, çerke Nada i Alba, braqa Elmaza i Sabahudina i mllogo vnuci i vnuke. Qe se zakope utre vo Streda 31.12.2014 godina, na sahat 12.00 vo komunalske Grobishta vo Kukes. Sajbija da muge prima negove rabote i damu gi otvori vrate ot xhenet. Allahrametelesen !
75
 
Grobishta vo Kukes. Sajbija da muge prima negove rabote i damu gi otvori vrate ot xhenet. Allahrametelesen !
Admir Idrizi: Allah rahmet i dzenet!
Arnold Tor Besh Terbes: Rahmetlija bar je imao svoj ideal-- Goranstvo---- i pod najvechim diktatorskim rezhimom Envera Hoxhe su uspeli da sachuvaju svoj identitet.A vi DRAGI predstavnici da ne sppominjem TORBESHA jer za nekoga je to pogrdni naziv- se uporno borite i svaka chast na uspehu u dokazivanju lazhnog identiteta nashinaca odnosno TORBESHA..
Line 1.514 ⟶ 1.460:
Arnold Tor Besh Terbes: Rahmetlija bar je imao svoj ideal… Goranstvo…. i pod najvechim diktatorskim rezhimom Envera Hoxhe su uspeli da sachuvaju svoj identitet.A vi DRAGI predstavnici da ne sppominjem TORBESHA jer za nekoga je to pogrdni naziv- se uporno borite i svaka chast na uspehu u dokazivanju lazhnog identiteta nashinaca odnosno TORBESHA..
Akija Uka: Allah rahmetelesen
Arnold Tor Besh Terbes: Sadik Idrizi moze da bude kompetentan a i tako da izrazi svoj licni stav samo za pripadnike Goranske zajednice ,a Torbeshe neka ostavi sa strane. Jer po njegovoj tezi na ovim prostorima postoji samo Goranska autoktona zajednica ,a ostale zajednice su po njegovom mishlenju surogat proizvodi. Zato vezivanje za neciju maticu sada Boshnjacku mozhe samo shtetiti i unazaditi male zajednice koje se u gore navedenom mogu prepoznati.I prema tome neciji stavovi su i doveli i do toga da se u korist vladavine prava stvori vestachka sinteza Boshnjaka na ovim prostorima.
Arnold Tor Besh Terbes: Sadik Idrizi moze da bude kompetentan a i tako da izrazi svoj licni stav samo za pripadnike
76
Goranske zajednice ,a Torbeshe neka ostavi sa strane. Jer po njegovoj tezi na ovim prostorima postoji samo Goranska autoktona zajednica ,a ostale zajednice su po njegovom mishlenju surogat proizvodi. Zato vezivanje za neciju maticu sada Boshnjacku mozhe samo shtetiti i unazaditi male zajednice koje se u gore navedenom mogu prepoznati.I prema tome neciji stavovi su i doveli i do toga da se u korist vladavine prava stvori vestachka sinteza Boshnjaka na ovim prostorima.
Adnan Redzepllar: Upravo velicina njegovog rada trebe tek da pokaze , koljko bif vreden cujek i kakvo bogatstvo ostaif za Gora. Allah rahmet i dzenet neka mu dade.
Asan Ristemov: Rahmetullahi alejhi rahmeten vasijah!
Line 1.525 ⟶ 1.469:
Blaze Dzikoski: bog neka go prosti i neka odi vo svetlinata
Brenoli Brenoli Suada Bbrenoli: Neka mu je Rahmet dusi i da mu dragi Allah Dzenet podari. Allahu e shperblefte me xhenet .
77
Cemailj Kurtisi: Veoma plodonosan na mnogim poljima. Redak spoj inteligencije, rada, upornosti, skromnosti... Mnogo je doprineo za ceo region, u mnogim oblastima u sta smo imali prilike da se i licno uverimo pre rata, a pogotovo posle rata kada smo ga blize i opipljivije upoznali preko njegovih dela. Ja sam bio i jedan od onih koji ga je i licno upoznao. Bio sam srecan i bogatiji za jedno divno poznanstvo. Mogu reci da je gotovo nemoguce sresti takvog coveka, sa toliko znanja i toliko skromnosti. Njegovim preseljenjem na ahiret, nesumnjivo smo mnogo izgubili, kao sto je nesumnjivo, da je toliko doprineo, da je nemoguce zaboraviti ga. Hvala za sve nasem velikanu. Neka mu Allah dz. s. podari dzennet a familiji, rodbini, komsijama, poznanicima... sabur. Selam!
Cemailj Kurtisi: Pleni njegovo razmisljanje i briga za svoju zajednicu i spremnost da istrazuje, da organizuje, da pise, trazi... za svoju zajednicu. To je za svako divljenje. Njegovo delo ce zauvek ostati da svedoci o njemu. A ima i sta! Neka mu Allah dz. s. podari vecni dzennet! Selam!
Line 1.538 ⟶ 1.481:
Djefce Goranin: Hvala,Vam, braco,Gorani.
Enser Hodza: Da mu se dragi Allah smiluje, grijehe oprosti u uvede u Dzenet! Amin! Familiji, prijateljima i svima nama kojima je Nazif drag zelim puno sabura i sekineta u ovim danima tuge.
78
Emrula Redzoski: Allah so Dzennet da te nagradit,za tvojot trud i zalaganje...Allah rahmetile...!!!
Elqerado Dokle: Sellam svim nasincam sogo spomenaje brata nasego Rahmetli Nazif Dokle.
Line 1.546 ⟶ 1.488:
- inna lillahi ve inna ilejhi raiun (Mi smo Allahovi i Njemu se vra amo) –
- Allahu, oprosti Nazifu, uzdigni njegovo mjesto među onima koji su zaradili Tvoju uputu (dzennet) i odredi mu nasljednika među onima koji ostaju (na dunjaluku). Oprosti nama i njemu, Gospodaru svjetova! Kabur mu učini širokim prostorom i udobnim i osvjetli mu ga – (Muslim 2/632)
 
ZVEZDA GORSKA
(Nazifu Dokle)
Line 1.586 ⟶ 1.529:
Na umot:
-Da bideme ka ti goljeme!*
 
Autor: Enser Hodza
(Pesma neje definitivna čvo obrada)
 
Esad Kurejsepi: Alahrahmetelje
Emro Kallabaku: R.I.P!!!!
Emil MIlanov: Otide si goljam chovek i nezamenim izsledovatel na goranskata kultira. Svetla mu pamet! Moite saboleznovanija na blizkite mu!
Eleos Kyriakhdou: Moze li prevod na srpskom jeziku? Hvala unapred!
Enser Hodza: Da mu se dragi Allah smiluje, grijehe oprosti u uvede u Dzenet! Amin! Familiji, prijateljima i svima nama kojima je Nazif drag zelim puno sabura i sekineta u ovim danima tuge.
80
kojima je Nazif drag zelim puno sabura i sekineta u ovim danima tuge.
Enser Hodza: "Govoriti o Dokleu je isto kao i spojiti kraj sa početkom - bezvremenost sa vremnom, počev od dijetinje jedostavnosti pa do njegove punozrele kreativnosti u umjetnosti spoznaju i kroz njegova mnogoborjna djela." - Kuso zboreno a toljko mlogo receno. Ubavo i sve drugo kazano. Vake pisujet ljudji so zn`jet koj bif i koljko je goljemo sve so ostaif rametljija adzo-Nazif zat sebe, so se svesne za amanet so koj ne zaborcif i so trebe da go razbereme i na ak`l imame. Mahsuz selam Raife!
Elqerado Dokle: Falla G-ne Ajradinoski, za ovaja kolumna pisana ot srce za brata nasego rahmetli NAZIF DOKLE.
Line 1.608 ⟶ 1.551:
i ostalih. In sha Allah da mu Dragi Alah podari najbolje mjesto u Dženetu. Allah rahmet In sha Allah Dzenet, a familiji sabur!
Have Haxhiu: Bog do mu otvori gjenet,,,du mu zhivet zhena i deza
81
Have Haxhiu: ooooffff ,,dusha vo gjenet,,,mi dojde mllogo krivo.sme bile komshije
Husein Salie Mehmedovi: Da mu dava Allah rahmet i dzennet
Line 1.626 ⟶ 1.568:
Munib Islamovic: Amin
Mislim Redzepi: Allah'rahmet...
82
Merima Brodarac: Hvala mom rodjaku. Bogato kulturno nasljedje Gorana sacuvano je zahvaljujuci onima kao sto je on.
Merima Brodarac : Hvala Nazif.
Line 1.638 ⟶ 1.579:
Nikolla Gjurgjaj: Bog da go prosti.Socustvo do familijata
Nevruz Mehmeti: sevna nash ashik NAZIF sevna nasha dusha, preeko sharr pllanina llastojca ostana bez krilla, zamerznaha
2 Motoki Nomachi, student vo Univezitet Tokio, sto branif doktorska desertacija so tema “Sllavjanski dialekti” sevze, sega nema koj da zhella,verba gjurgjevdenova qe se razviva so muke teshke gorske ,
83
sevze, sega nema koj da zhella,verba gjurgjevdenova qe se razviva so muke teshke gorske ,
Nazif Dokle, Motoki Nomachi i Ramadan Rexhepllar
Naser Hamza: Taman toliko da ostane besmrtan.
Nesrin Sipahi Kiratli: Rahmet !
Line 1.651 ⟶ 1.589:
Raif Kasi: Neka ga dragi Allah nagradi dzenetskim blagodetima. ON nije preselio, on zivi sa svojim djelima vecno. Pamticemo ga kao najveceg naucnika, Nasinca, ciji su vidici bili dalekosezni i jasni. Porodici puno sabura. Amin!
Raif Kasi: Neka ga dragi Allah nagradi dzenetskim blagodetima. ON nije preselio, on zivi sa svojim djelima vecno. Pamticemo ga kao najveceg naucnika, Nasinca, ciji su vidici bili dalekosezni i jasni. Porodici puno sabura. Amin!
84
Raif Kasi: Prvo, hvala prof. Sadiku na objavljivanju dijela naseg zajednickog prijatelja rahmetli Nazifa, na nekim neobjavljenim fragmentima iz njegovog zivota i pismene potvrde o "dugoj borbi" da dokuci ono za sta se pitao cijelog zivota. Ko smo, odkale smo i zasto bas ovdje?...Kao drugo, vidim da je Nazifovo preseljenje ostavilo neizmjernu bol na sviju nas, osobito na vas, prof, Sadik. A, ovo Nazifovo pismo je potvrda nevidjene drame Nasinaca u Albaniji, u Enverovoj diktaturi, svo vrijeme zatvreni celicnom ogradom. O podjeljenim familijama koje su se pedesetak godina samo kroz pjesme djevojaka na zetvama i kosodbama, i sa sa jedne i sa druge strane dveju drzava, pitale za zdravlje, za preseljenja, za zenidbe, za udaje... "Ot malof som se našof na jena umna raskrsnica: Što se Gora i gorani“. Ovja prašane me muc(ilo i me muc(i i den denešen. Ako ne pojc'e evo dvajeset godine ka prašujem, ka tražim i ka berem. Sega som go priprajf jeden otgovor što som go otkrif vo vamošna štampa, koljko i kako som zn'f i duri kede ostavala komunistna krvoloc(na diktatura." Neka ga Allah nagradi dzennetskiv vrtovima.
Raif Kasi: Neka ga dragi Allah nagradi dzenetskim blagodetima. ON nije preselio, on zivi sa svojim djelima vecno. Pamticemo ga kao najveceg naucnika, Nasinca, ciji su vidici bili dalekosezni i jasni. Porodici puno sabura. Amin!
Line 1.658 ⟶ 1.595:
Remzijan Kuka: Allah ramet da mu dade....amin
Redzep Škrijelj: Odlazak Nazifa Dokljea je odlazak jednog dijela goranskog duha!
85
Raif Kasi: Neka ga dragi Allah nagradi dzenetskim blagodetima. ON nije preselio, on zivi sa svojim djelima vecno. Pamticemo ga kao najveceg naucnika, Nasinca, ciji su vidici bili dalekosezni i jasni. Porodici puno sabura. Amin!
Raif Kasi: Hvala, apapi moji.Biljki pomalo, ama ima Nasinci so probudjen svest, so oci sto gljeadaet podaljeko. Brate, Serif, tvojete lafoj sa inspiracija za mene i za mnogu od niiv, melem za dusa.
Line 1.671 ⟶ 1.607:
Sadik Idrizi: Blaze vam šo ste imalje takvogo dajdžeta.
Sadik Idrizi: Allah rahmet i dzenet. Familiji sabur.
Stari Cip: Toliko je lepih stvari o rahmetli Nazifu ispisano , još toliko , pa i više ima da se piše č to mu je i životna zasluga ) nesumnjivo da je jedan od najvec'ih patriota koji se zalagao za svoj narod ....Nadam se da c'emo jednog dana procčitati i : Kakav je stav prema preostalim goranima što su se deklarisali kao Bošnjaci , pa i prema ostalim torbešima po istom pitanju ... Nadam se da je tu najkompetentniji gospodin Sadik Idrizi da nešto opširnije i zna , jer u priloženom pismu njemu stoji i recčenica ; da imaju dosta toga i dugo da razgovaraju kad se budu sreli .. Allah rahmet ! Njemu dženet a familiji golem sabur
86
kao Bošnjaci , pa i prema ostalim torbešima po istom pitanju ... Nadam se da je tu najkompetentniji gospodin Sadik Idrizi da nešto opširnije i zna , jer u priloženom pismu njemu stoji i recčenica ; da imaju dosta toga i dugo da razgovaraju kad se budu sreli .. Allah rahmet ! Njemu dženet a familiji golem sabur
Sadik Idrizi: Rahmet i Dženet!
Subija Reka: Ina ilahi ëe ina ilahi radziun. Allahove sme i Allahu se vracame
Line 1.683 ⟶ 1.617:
Danas je na Gradskom groblju u Kuksu (Albanija) u prisustvu rodbine i prijatelja obavljena dženaza rahmetli Nazifu Dokle. Neka mu Allah dž. š. podari Rahmet i Dženet .
Sadik Idrizi:
Sola Zeadin: E pa steta jezik ni se udavi vo pogoljeme jzici sega ka ce procitam nesto nanas jezik kosma mi se diga na glava kako mogle ubavo da se izrazet emocije ali vreme i politicari ucinilje svuje ostanalo jos po nesto da se kaze na nas maternji jezik a sega mladi ne mozet ni polojna da zboret nasinski a ni ja ne go zborim ka so trebe . Fala rahmetli Nazifu mozda i Sajbija go stvorif za tij da zacua nase blago.
87
ne go zborim ka so trebe . Fala rahmetli Nazifu mozda i Sajbija go stvorif za tij da zacua nase blago.
Sunaj Šehu: ostiav jen golem hajrat za sve budece gorske generacije dago koristet.
Shuaip Memishaj: G.Jaklin Mendez, ve pozdravljam.Vo 1991 se poznala Drustvo "Gora",i odmah vo Dom Kulture vo muje rodjeno selo, Cernjelejevo,sme ispuale protiv protivnici rezima :Zaigrajte, bre dejcica, jeno sitno horo, da vi vidjam , bre dejcica, vase mintancica...Sada gda zivim i radim vo Tirana,svi me zovet:goranin.Jezik ne mije zabrajen,ali treba da go znajet nase daca, novava nasa generacija.
Shuaip Memishaj: All-ah Rahmet i xhenet da m'u podari.Koj je goranin so dusha i so srce nego zabrava i rabota njegova ce se spomenji uvjek.
Shuaip Memishaj: Kako moze da bide drukce?! On bif prvi i ostanecu prvi za gorani vo Albanija. On,Nazif Dokle ,(All-ah rametelesen),so gordost velif "Ja som GORANIN!"On bif nas predsednik drushtve "GORA".I mije trabame so gordost Njegof da receme:JA SOM GORANIN! Vo 2015 ne se krije materski jezik. Dusa ti vo dzenet, Nas Predsedniku, Nazif Dokle!
 
KA ĆE UMREM…
Ka e umrem,
Line 1.703 ⟶ 1.636:
Vo modzuk jena grba.
Nazif Dokle; (1989)
 
88
OVJA NOĆ...
Ah, ovja no ,
Line 1.732 ⟶ 1.665:
Ka se razviva crešna!!!
Nazif Dokle; (1989)
 
Veljid Hadzisin: Jako impresivno pismo, odraz velike želje i entuzijazma u borbi za, gotovo izgubljenim identitetom. Entuzijazam koji ni najvec'i udari najekstremnijeg komunizma na Balkanu nisu mogli srušiti. Neka svaki poduhvat Rahmetli Adžo-Nazifa bude njegov hajrat koji c'e težiti na Mizanu njegovih dobrih djela. Neka mu Uzvišeni oprosti grijehe i uvede ga u Džennet.
89
Teferic Muha Hodza: Tuzen som i ozaljen za oja vest ,sto stigna do mene i sve Adzo Nazifove najblizu ,pracam Saburluk Gajret za negova familija Dokle i za sve negove Prijateli, Drugari. Ahbabi, Adzo Nazif ostai zad sebe goleme dela on je so nas...Allah neka mu podari ubav Dzenet, Amin...
Tanja Mangallakova: Назиф Докле е починал на 70 години! Бог да го прости! Остави книги, които ще четем!
Line 1.743 ⟶ 1.676:
Zina Elmazova Elmazi: Neka vam dragi Allah pokloni Din i Imam.
Nazif Dokle
90
Nazif Dokle
Me so negove kolege slikari, Kuks, (2014)
91
Nazif Dokle, Ilmi Hoxha i Elmaz Dokle, (2014)
Nazif Dokle; 2007
92
Nazif Dokle Xhulka; Borje, 1962
93
Nazif Dokle, Ramadan Rexhepi i Halil Ramadani (Borje 1962)