Bernhard Riemann: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
v Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by Wikidata on d:Q42299
No edit summary
Rreshti 3:
 
== Biografia ==
Riemanni lindi në [[Breselenz]], një fshat afër Dannenbergut në mbretërinë e [[Hanoveri]]t në [[Gjermania|Gjermani]]. Babai i tij, Friedrich Bernhard Riemann, ishte një pastor [[Lutheran]] shumë i varfër. Nëna i vdiq kur ky ishte ende fëmijë. Riemanni ishte fëmija i dytë ndër gjashtë fëmijët. Ishte shumë i turpshëm dhe vuanta nga kriza të shumta nervore. Riemanni tregoi aftësi të jashtzakonshmejashtëzakonshme në matematikë sidomos për llogaritje me numra që në fëmijëri por kishte turp të dalë para publikut.
 
Në shkollë studjoistudioi intenzivisht për [[Bibla|Biblën]], por në mëndje e kishte matematikën të cilës i kthehej me ëndje. Në mbarim të shkollimit provoi që të vërtetojë matematikisht saktësinë e Biblës sidomos [[Libri i krijimit|Librin e krijimit]]. Mësuesit e tij ishin të mahnitur nga gjeniu i tij, ai ishte në gjendje të zgjidhë me një lehtësi të jashtzakonshmejashtëzakonshme probleme mjaft të komplikuara matematikore për të cilën ai shpesh ua kalonte edhe mësuessvemësuesve të tij. Në vitin 1840, Riemanni shkoi në [[Hanoveri|Hanover]] te gjyshja e tij dhe filloi të ndjekë shkollën e mesme . Pas vdekjes së gjyshes më 1842, ai kaloi në shkollën e lartë. Në moshën 19 vjeçare në vitin 1846, filoifilloistudjojëstudiojë [[Filologjia|filologjinë]] dhe [[Teologjia|teologji]] deshi të bëhej prift dhe ti ndihmojë familjes.
Riemanni lindi në [[Breselenz]], një fshat afër Dannenbergut në mbretërinë e [[Hanoveri]]t në [[Gjermania|Gjermani]]. Babai i tij, Friedrich Bernhard Riemann, ishte një pastor [[Lutheran]] shumë i varfër. Nëna i vdiq kur ky ishte ende fëmijë. Riemanni ishte fëmija i dytë ndër gjashtë fëmijët. Ishte shumë i turpshëm dhe vuanta nga kriza të shumta nervore. Riemanni tregoi aftësi të jashtzakonshme në matematikë sidomos për llogaritje me numra që në fëmijëri por kishte turp të dalë para publikut.
Në shkollë studjoi intenzivisht për [[Bibla|Biblën]], por në mëndje e kishte matematikën të cilës i kthehej me ëndje. Në mbarim të shkollimit provoi që të vërtetojë matematikisht saktësinë e Biblës sidomos [[Libri i krijimit|Librin e krijimit]]. Mësuesit e tij ishin të mahnitur nga gjeniu i tij, ai ishte në gjendje të zgjidhë me një lehtësi të jashtzakonshme probleme mjaft të komplikuara matematikore për të cilën ai shpesh ua kalonte edhe mësuessve të tij. Në vitin 1840, Riemanni shkoi në [[Hanoveri|Hanover]] te gjyshja e tij dhe filloi të ndjekë shkollën e mesme . Pas vdekjes së gjyshes më 1842, ai kaloi në shkollën e lartë. Në moshën 19 vjeçare në vitin 1846, filoi të studjojë [[Filologjia|filologjinë]] dhe [[Teologjia|teologji]] deshi të bëhej prift dhe ti ndihmojë familjes.
 
Më 1847, Babai i tij pasi siguroi shumë të mjaftueshme parash ishte në gjendje që Rimanin ta largojë nga studimi i teologjisë dhe i lejoi atij të studjojëstudiojë për dashurinë e parë të tij matematikën dhe e regjistroi në [[Univerziteti i Göttingenit|Univerzitetin e Göttingenit]], ku ai për herë të parë e njohu [[Carl Friedrich Gauss]]in. Më pas kaloi në [[Berlini|Berlin]], ku leksione mori nga matematikanët e shquar [[Carl Gustav Jakob Jacobi|Jacobi]], [[Johann Peter Gustav Lejeune Dirichlet|Dirichlet]], dhe [[Jakob Steiner|Steineri]].
 
Bernhard Riemann me mbajtjen e leksioneve filloi në vitin 1854, në të cilat jo vetëm e krijoi gjeometrinë e ashtuquajzur [[Gjeometria e RiemanniT]] por i dha bazat për [[Relativiteti i përgjithshëm|relativitetin e përgjithshëm]] të cilin e dha [[Albert Einsteini|Einstein]]. Në vitin 1857, ka paturpasur një përpjekje për promovimin e Riemannit si profesor i jashtzakonshëm në Univerzitetin e Göttingenit. Kjo përpjekje dështoi dhe ai punonte si profesor honorar. Në vitin 1859 pas vdekjes së [[Johann Peter Gustav Lejeune Dirichlet|Dirichletitai]] e mori kryesimin e departamentit të matematikës në Göttingen. Ai propozoi teorinë e dimensioneve të larta e cila në masë të madhe thjeshton spjegiminshpjegimin e ligjeeligje të fizikës.
 
Ai duhej të larrgohejlargohej me të shpejtë nga Göttingeni kur plasi konflikti në mes armatës së mbretërisë së [[Hanoveri]]t dhe armatës pruse. Kjo goditje e shpejtë e tronditi shumë Rimanin i cili vuante nga tuberkuloza dhe ai së shpejti vdiq. Kur shërbetorjashërbëtorja e tij dëgjoi për vdekjen e tij i hodhi të gjitha shkrimet dhe studimet e tij ndoshta edhe vërtetimin e [[Riemann hypothesis]].
 
== Veprimtaria ==
Veprat e publikuara të Riemannit janë kërkime të cilat e kombinojnë analizën dhe gjeometrinë. Ai krijoi degë të reja shkencore siç janë [[Gjeometria e Riemannit]], [[Gjeometria algjebrike]] etj. Teoria e Riemannit për sipërfaqet u elaborua nga [[Felix Klein]] dhe pjesërisht nga [[Adolf Hurwitz]] pjesë e matematikës e cila është pjesë e bazave të [[ToplogjisëTopologjisë]], dhe [[Fizikës matematikore]].
 
Veprat e publikuara të Riemannit janë kërkime të cilat e kombinojnë analizën dhe gjeometrinë. Ai krijoi degë të reja shkencore siç janë [[Gjeometria e Riemannit]], [[Gjeometria algjebrike]] etj. Teoria e Riemannit për sipërfaqet u elaborua nga [[Felix Klein]] dhe pjesërisht nga [[Adolf Hurwitz]] pjesë e matematikës e cila është pjesë e bazave të [[Toplogjisë]], dhe [[Fizikës matematikore]].
 
Riemanni dha kontribut në [[Analizën reale]] ku e dha përkufizimin modern të integralit [[Integrali i Riemannit]] me ndihmën e shumave të Riemannit, Zhvilloi teorinë e serive trigonometrike të cilat nuk janë seri Fourier.