[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
v →‎Lidhje të jashtme: All info is kept in Wikidata, removed: {{Link FA|hr}} (5) using AWB (10903)
Rreshti 1:
[[Skeda:Grunewald - christ.jpg|thumb|right|250px|[[Matthias Grünewald]], Altar në [[Izenhajmer]], [[Ringjallja]] e [[Jezusi]]t; ngadhnjimi mbi vdekjen.]]
'''Pashka''' (ose '''pashkët''') është kremtimi më i madh i [[Kalendari liturgjik|kalendarit liturgjik]] të [[Kisha Katolike|Kishës Katolike]] dhe të [[kisha]]ve të tjera të [[Krishterimi|krishtera]] që kremtojnë [[Ringjallja|Ringjalljen]] e [[Jezusi|Jezusit të Nazaretit]] ndodhur, sipas [[Besëlidhja e Re|Besëlidhjes së Re]], tre ditë pas vdekjes së tij në kryq.
 
Java para Pashkëve është quajtur Java e Shenjtë, dhe ajo përmban Tri Ditët e Pashkëve, që përfshijnë Të Enjten e Shenjtë, që përkujton Darkën e Fundit, Të Premten e Shenjtë, që përkujton kryqëzimin dhe vdekjen e Jezusit. Në krishtërimin perëndimor, Sezoni i Pashkëve, fillon të dielën e Pashkëve dhe zgjat shtatë javë, duke i dhënë fund me ardhjen e ditës pesëdhjetë. Në Orthodhoksi, sezoni i Pashkës fillon ditën e Pashkës dhe përfundon me ardhjen e ditës së dyzetë, festën e Ngritjes.
 
== Data e ditës së Pashkëve ==
{| class="wikitable" style="float:left; font-size:90%; margin: 1 1 1em 1em"
|-
|+align=center|'''Datat e Pashkëve <br />nga viti 2000 - 2020'''
|-
! Viti !!Krishterimi Perendimor|Në Perëndim !! Krishterimi i Lindjes|Në Lindje
|-
! 2000
| 23 prill || 30 prill
|-
! 2001
|colspan=2 align=center| 15 prill
|-
! 2002
| 31 mars || 5 maj
|-
! 2003
| 20 prill || 27 prill
|-
! 2004
|colspan=2 align=center| 11 prill
|-
! 2005
| 27 mars || 1 maj
|-
! 2006
| 16 prill || 23 prill
|-
! 2007
|colspan=2 align=center| 8 prill
|-
! 2008
| 23 mars || 27 prill
|-
! 2009
| 12 prill || 19 prill
|-
! 2010
|colspan=2 align=center| 4 prill
|-
! 2011
|colspan=2 align=center| 24 prill
|-
! 2012
| 8 prill || 15 prill
|-
! 2013
| 31 mars || 5 maj
|-
! 2014
|colspan=2 align=center| 20 prill
|-
! 2015
| 5 prill || 12 prill
|-
! 2016
| 27 mars || 1 maj
|-
! 2017
|colspan=2 align=center| 16 prill
|-
! 2018
| 1 prill || 8 pril
|-
! 2019
| 21 prill || 28 prill
|-
! 2020
| 12 prill || 19 prill
|}
 
Ka shumë hamendje mbi vitin e vdekjes së [[Jezusi]]t. Festa e Pashkëve të krishtera është e lëvizshme, vendoset çdo vit të dielën pasuese, të parën hënë të plotë pas [[ekuinoksi|baraznatës]] (ekuinoksit) të [[Pranvera|pranverës]] ([[21 marsi]]). Ky sistem u fiksua përfundimisht në qv. e VI. Në lashtësi mund të kishte përdorime të ndryshme vendore mbi ndjekjen e datës, sidoqoftë të gjitha të lidhura me njehsimin e pashkëve hebraike. Në veçanti disa kisha të [[Azia|Azisë]] ndiqnin traditën e festimit të pashkëve në të njëjtën ditë me ato hebraike, pa përfillur të dielën.
 
Pra data e Pashkëve është përfshirë mes [[22 marsit]] dhe [[25 prillit]].
 
== Liturgjia ==
Pashkët paraprihen nga një kohë parpërgatitore e [[agjërimi]]t dhe përkorimit, që zgjat 40 ditë, që quhen [[Kreshmja|Kreshme]] që fillon nga e "[[Mërkura e Përhimtë]]" dhe mbaron të [[E diela e Palmave|Dielën e Palmave]] (e fundmja para Pashkëve) që përkujton 40 ditët e kaluara në shkretëtirë të Jezusit në lutje e agjërim dhe që sprovohet nga [[Dreqi|Djalli]].
== Pragu i Pashkëve ==
 
== Historia e Pashkëve të krishtera ==
Pashkët e krishtera janë në lidhje të ngushtë me ato hebraiket, në të cilat festohet çlirimi i hebrejve nga [[Egjipti]] prej [[Moisiu]]t. Fjala ''Pashkë'' në të vërtetë do të thotë ''kalim'': për hebrenjtë është kalimi nga robëria në liri ndërsa për të krishterët nga vdekja trupore dhe frymore në Jetën e Re të Amshuar.
== Emërtime të ndryshme të Pashkëve në gjuhë të tjera ==
[[Skeda:Easter-Eggs.jpg|thumb|320px|Vezët e Pashkëve, simbol i festës së ringjalljes]]
<br clear=left>
Emërtime të rrjedhura nga [[Eostremonat]] apo muaji i [[Eostre]]s:
* [[Gjuha angleze|Anglisht]] ''Easter'' (''Istër'')
* [[Gjuha gjermane|Gjermanisht]] ''Ostern''
* [[Gjuha samoa|Samoane]] ''Eseta'' (rrjedhur nga gjuha angleze)
 
Emra të prejardhur nga [[Gjuha hebraike|hebraishtja]] ''[[Pesah]]'' (''Pas´ha''):
 
* [[Gjuha latine|Latinisht]] ''Pascha'' ose ''Festa Paschalia'' (Paska ose Festa Paskalia)
* [[Gjuha greke|Greqisht]] ''Πάσχα'' (''Pas´ha'')
* [[Gjuha afrikane|Afrikançe]] ''Paasfees''
* [[Gjuha arabe|Arabisht]] ''عيد الفصح'' (''ʿĪdu l-Fiṣḥ'')
* [[Gjuha azerbajxhane|Azeri]] ''Pasxa, Fish (pron: fis`h)
* [[Gjuha baso-gjermane]] ''Paisken''
* [[Gjuha berbe|Berbere]] ''tafaska'' (sot është emri i festës islamike të "flijimit")
* [[Gjuha bullgare|Bullgarisht]] ''Пасха'' (''Pas´ha'')
* [[Gjuha katalane|Katalançe]] ''Pasqua'' (Paskua)
* [[Gjuha daneze|Danisht]] ''Påske''
* [[Gjuha holandeze|Hollandisht]] ''Pasen''
* [[Gjuha esperanto|Esperanto]] ''Pasko''
* [[Gjuha faroeze|Faroeze]] '' Páskir''
* [[Gjuha finlandeze|Finlandisht]] ''Pääsiäinen'' (Pesieinen)
* [[Gjuha frënge|Frëngjisht]] ''Pâques'' (Pake)
* [[Gjuha galeze|Galisht]] ''Pasg''
* [[Gjuha islandeze|Islandisht]] ''Páskar''
* [[Gjuha indoneziane|Indonezçe]] ''Paskah''
* [[Gjuha irlandeze|Irlandisht]] ''Cáisc'' (Kaisk)
* [[Gjuha italiane|Italisht]] ''Pasqua'' (Paskua)
* [[Gjuha malajalame|Malajalame]] ''പെശഹ'' (Pesaha)
* [[Gjuha norvegjeze|Norvegjisht]] ''Påske''
* [[Gjuha perse|Persisht]] ''عید پاک'' (Pas´h)
* [[Gjuha portugeze|Portugisht]] ''Páscoa''
* [[Gjuha rumune|Rumune]] ''Paşti'' (Pashti)
* [[Gjuha ruse|Rusisht]] ''Пасха'' (''Pas´ha'')
* [[Gjuha shqipe|Shqip]] ''Pashka'' ose ''Pashkët''
* [[Gjuha skoceze|Skoceze]] ''Casca'' (Kaska)
* [[Gjuha spanjolle|Spanjisht]] ''Pascua'' (Paskua)
* [[Gjuha suedeze|Suedisht]] ''Påsk''
* [[Gjuha tagaloge|Tagalogçe]] (Filipine) ''Pasko ng Muling Pagkabuhay'' (fj.p.fj. "Pashka e Ringjalljes")
* [[Gjuha turke|Turqisht]] ''Paskalya'' (Paskalja)
 
Emërtime të përdorura në gjuhë të tjera:
 
* [[Gjuha armene|Armenisht]] ''Զատիկ (Zatik ose Zadik, fj.p.fj. "ringjallje")
* [[Gjuha bjelloruse|Bielorusisht]] ''Вялікдзень'' o ''Vialikdzień'' (fj.p.fj. "Dita e Madhe")
* [[Gjuha boshnjake|Boshnjakisht]] ''Ускрс'' (''Uskrs'') or ''Васкрс'' (''Vaskrs'', fj.p.fj. "Ringjallje")
* [[Gjuha bullgare|Bullgare]] ''Великден'' (''Velikden'', fj.p.fj. "Dita e Madhe")
* [[Gjuha gjeorgjiane|Gjeorgjisht]] ''აღდგომა (Aĝdgoma, fj.p.fj. "ringritja")
* [[Gjuha kineze|Kinezçe]] 復活節 ''Fùhuó Jié'' (fj.p.fj. "Festa e Ringjalljes")
* [[Gjuha kroate|Kroatisht]] ''Uskrs'' (fj.p.fj. "Ringjallje")
* [[Gjuha çeke|Çekisht]] ''Velikonoce'' (fj.p.fj. "Natët e Mëdha" [shumës, trajta njëjës nuk ekziston])
* [[Gjuha estoneze|Estoneze]] ''Lihavõtted'' (fj.p.fj. "marr mish", mishërohem)
* [[Gjuha hungareze|Hungareze]] ''Húsvét'' (fj.p.fj. "marr mish", mishërohem)
* [[Gjuha japoneze|Japonisht]] 復活祭 (''Fukkatsu-sai'', fj.p.fj. "Festa e Ringjalljes")
* [[Gjuha koreane|Koreane]] 부활절 (''Puhvalhol'', fj.p.fj. "Stina e Ringjalljes")
* [[Gjuha malteze|Malteze]] ''L-Għid''
* [[Gjuha letoneze|Letonisht]] ''Lieldienas'' (fj.p.fj. "Ditët e Mëdha" [shumës, trajta njëjës nuk ekziston])
* [[Gjuha perse|Persisht]] ''عيد پاك'' (fj.p.fj. "Festa e Dlirë'')
* [[Gjuha polake|Polonisht]] ''Wielkanoc'' (fj.p.fj. "Nata e Madhe")
* [[Gjuha serbe|Serbisht]] ''Ускрс'' (''Uskrs'') or ''Васкрс'' (''Vaskrs'', fj.p.fj. "Ringjallje")
* [[Gjuha sllovake|Sllovake]] ''Veľká Noc'' (velka noq fj.p.fj. "Nata e Madhe")
* [[Gjuha sllovene|Sllovenisht]] ''Velika noč'' (velika noq fj.p.fj. "Nata e Madhe")
* [[Gjuha tongane|Tongane]] ''Pekia (fj.p.fj. "vdekja (e zotit)")
* [[Gjuha ukrainase|Ukrainse]] ''Великдень'' (''Vjelikdjen’'', fj.p.fj. "dita e madhe") ose ''Паска'' (''Paska'')
 
== Shiko edhe ==
* [[Kisha Katolike|Kisha katolie]]
* [[Ringjallja e Jezusit]]
* [[Agjërimi]]
 
== Lidhje të jashtme ==
{{commonscat|Easter}}
* {{en}}[http://www.liturgies.net/Easter/Easter.htm Burimet liturgjike për Pashkë.]
 
[[Kategoria:Festë]]
[[Kategoria:Katolik]]