Versioni i datës 2 gusht 2013 10:34 redakto 92.60.28.134 (diskuto) No edit summary ← Redaktim më i vjetër		Versioni i datës 2 nëntor 2015 22:45 redakto zhbëje AXRL (diskuto \| kontribute) Përdorues automatikisht të kontrolluar, Redaktorët, Kontrolluesit 16.559 edits No edit summary Ndryshimi më pas →
Rreshti 10: == Vendndodhja == Progonati shtrihet në një rrafshnaltë 900m mbi nivelin e detit. Është rrethuar nga një kurorë malesh si valltarët në dasëm dhe rrihet vazhdimisht nga erërat e perëndimit. Karakteristikë ndryshe nga shumë fshatra të Labërisë, shtëpitë janë pranë njëra tjetrës të rrethuara nga pemë (arrë e gështenja e qershi-kryesisht). Në dimër bie dëborë që u rrin kurorave të maleve si qeleshe, ndërsa vera vjen e freskët. Klima dhe uji i ftohtë të shëndetshëm kanë qenë dhe mveten dy pasuri të pandrysheushme dhe të pazvëndësueshme për vendasit. Sipas shumë historianëve Progonati është vendbanim shumë i hershëm me toponime interesante para kristiane e kristiane të hershme. Fshati interesant është rritur deri 350-400 shtëpi, e pastaj si për çudi, për shkak të migrimit dhe emigrimit, sfumohet në 70-199 shtëpi. Migrimet më masive që mbahen mend kanë qënë në Himarë, Progër-Korçë, Lazarat, Mallakastër, etj. Ka disa vende historike të përmendura ku mblidheshin burrat e krahinës së labërisë ne kuvende si Lisat e Kadhe, Përralli i Buxe, Rrapi i Progonatit. Progonati, vlerësohet në histori për qendresën anti osmane dhe ka qenë një me krahinën e Himarës aq sa historia herë epërmend Progonat këtë krahinë dhe herë-herë Himarë. Por historia e Progonatit ndalet në një moment unik. Në momentin më të përmendur në historinë shqipatre por edhe në atë greke. Pra bëhet fjalë për kryengritjen e Bilbilenjve të cilët luftuan disa dhjetëvjecarë kundër turqve dhe u mposhtën vetëm kur ndajtyre u dërguan disa pashallare që zun tërë Labërine e kërcënuan të digjnin krejt fshatrat. Bilbilenjtë në emër të respektit për banorët e kësaj treve që i donin aq shumë u vetëdorëzuan. Këtu ngjarja kthehet në legjendë. Në legjendë që sa më shumë ikën koha aq më shumë kujtesa popullore nëpërmjet këngës na i bie aq pranë ata heronj. ▼ ▲Progonati, vlerësohet në histori për qendresën anti osmane dhe ka qenë një me krahinën e Himarës aq sa historia herë epërmend Progonat këtë krahinë dhe herë-herë Himarë. Por historia e Progonatit ndalet në një moment unik. Në momentin më të përmendur në historinë shqipatre por edhe në atë greke. Pra bëhet fjalë për kryengritjen e Bilbilenjve të cilët luftuan disa dhjetëvjecarë kundër turqve dhe u mposhtën vetëm kur ndajtyre u dërguan disa pashallare që zun tërë Labërine e kërcënuan të digjnin krejt fshatrat. Bilbilenjtë në emër të respektit për banorët e kësaj treve që i donin aq shumë u vetëdorëzuan. Këtu ngjarja kthehet në legjendë. Në legjendë që sa më shumë ikën koha aq më shumë kujtesa popullore nëpërmjet këngës na i bie aq pranë ata heronj. Bilbilenjtë 13 vanë në litare vetë,▼ ▲=== Bilbilenjtë 13 vanë në ~~litare~~litarë vetë, === E kush më shumë se progonatas të rritur në ato male mund ta ngrinte vdekjen me atë akt në pavdekës? ! Kush mund të dredhë i qetë cigare para vdekjes? ! Kush mund të qeshë me vdekjen si në dasmë? ! . Vetëm Bilbil Shakua me shokë, Janina e ruan nga gojëdhënat si të gjallë këtë moment. Te rrapi i Janinës ata shkuan në litarë në atë mënyrë që nuk ka moment kur flitet për trimërinë anekënd Shqipërisë, Greqisë apo Turqisë të mos përmendet ky fakt unik që është përjetësuar në vargjet nga më brilantet të poetit popull. Në Janinë thonë (kam pyetur shumë vetë në qytetin e Aliut të Tepelenës), se në atë rrap çdo vit në ditën e varjes bien rrufe, Kjo nuk është gojëdhënë shqiptare por greke. Bien rrufe në kujtim të trimave që jetën e tyre ja falën përparimit, lirisë, sepse si rrufe ishte lufta e tyre, shkrepëtimë, që kërkonte ~~ndricim~~ndriçim në atë errësirë osmane. === Takimi i parë === Nesër në Progonat bëhet takimi i parë i brezave.Askush më shumë se ky fshat ka nxjerrë nga gjiri i vetë shkrimtarë, poetë, shkencëtarë, ushtarakë, gazetarë, ~~studjues~~studiues, ~~bisnesmenë~~biznesmenë, mësues, me tituj nga më të ndryshmit. Ata janë shumë dhe do të duhet një faqe gazete për ti shkruar, por mund të them se për nga numri, ata mund të krahasohen me intelektualët e tre qyteteve më të mëdha të Shqipërisë. Dhe kjo sepse ajri dhe dashuria e madhe për dijen kanë krijuar breza të tërë njerëzish ~~përfaqsuesish~~përfaqësuesish të këtij fshati. Ndaj dhe kjo nismë për tu mbledhur mbi atë tokë është dhe dëshmi se gjithçka ka lindur nga ai vend, nga ai fshat, nga ai komunitet. Kjo nismë është një kushtrim për të gjithë progonatasit por edhe për intelektualët e ~~fshatarve~~fshatarëve të tjerë të Shqipërisë, që të duam më shumë vendlindjen, të ruajmë traditat, gjuhën, historinë, cilësitë dhe virtytet e fshatit. ~~Eshtë~~ Është një kushtrim për politikën shqiptare që i ka lënë këto fshatra në harresë, pa rrugë, pa punë dhe të braktisura në mëshirën e fatit. Për politikanët që më shumë shohin xhepat e tyre sesa historinë e vendit, që shohin më shumë rehatinë personale sesa shkollat e këtyre fshatrave, rrugët, çerdhet, vendet historike që bota i ruan me fanatizëm duke i quajtur kulte të shenjta. ▼ Gëzuar festën e ?Takimit të brezave?, ~~bashkfshatarët~~bashkëfshatarët e mi të nderuar, Gëzohuni, qani hallet, takohuni, çmalluni, bëni projekte që fshati ynë të mbetet siç ka qënë dhe ta njohin më të rinjtë nga librat e historisë. Kjo nismë le të ngelet si një datë ~~histotike~~historike, si një lapidar kujtese për ata që duan atdheun me shikimin nga e ardhmja por dhe me ~~memorje~~memorie nga e shkuara nga kemi ardhur. Dhe mbi të gjitha të shërbejë si një ftesë që i fton njerëzit drejt prejardhjes së tyre, drejt këtyre zonave baritore ku balta është më e ëmbël se mjalta. Pikërisht në respekt të traditave të baballarëve tanë le ti kthehemi vendlindjes dhe të ngremë e të meremetojmë shtëpitë e gjyshërve tanë, për tu kthyer në rrënjët tona, që panvarësisht zhvillimit të botës së sotme mbeten legjendare. Bota sot e vlerëson të kaluarën e ruan dhe e respekton atë sepse kështu vlerëson veten. Asnjëherë dikush nuk mund të bëhet pa ~~patur~~pasur një të kaluar. ▼ ▲Nesër në Progonat bëhet takimi i parë i brezave.Askush më shumë se ky fshat ka nxjerrë nga gjiri i vetë shkrimtarë, poetë, shkencëtarë, ushtarakë, gazetarë, studjues, bisnesmenë, mësues, me tituj nga më të ndryshmit. Ata janë shumë dhe do të duhet një faqe gazete për ti shkruar, por mund të them se për nga numri, ata mund të krahasohen me intelektualët e tre qyteteve më të mëdha të Shqipërisë. Dhe kjo sepse ajri dhe dashuria e madhe për dijen kanë krijuar breza të tërë njerëzish përfaqsuesish të këtij fshati. Ndaj dhe kjo nismë për tu mbledhur mbi atë tokë është dhe dëshmi se gjithçka ka lindur nga ai vend, nga ai fshat, nga ai komunitet. Kjo nismë është një kushtrim për të gjithë progonatasit por edhe për intelektualët e fshatarve të tjerë të Shqipërisë, që të duam më shumë vendlindjen, të ruajmë traditat, gjuhën, historinë, cilësitë dhe virtytet e fshatit. Eshtë një kushtrim për politikën shqiptare që i ka lënë këto fshatra në harresë, pa rrugë, pa punë dhe të braktisura në mëshirën e fatit. Për politikanët që më shumë shohin xhepat e tyre sesa historinë e vendit, që shohin më shumë rehatinë personale sesa shkollat e këtyre fshatrave, rrugët, çerdhet, vendet historike që bota i ruan me fanatizëm duke i quajtur kulte të shenjta. ▲Gëzuar festën e ?Takimit të brezave?, bashkfshatarët e mi të nderuar, Gëzohuni, qani hallet, takohuni, çmalluni, bëni projekte që fshati ynë të mbetet siç ka qënë dhe ta njohin më të rinjtë nga librat e historisë. Kjo nismë le të ngelet si një datë histotike, si një lapidar kujtese për ata që duan atdheun me shikimin nga e ardhmja por dhe me memorje nga e shkuara nga kemi ardhur. Dhe mbi të gjitha të shërbejë si një ftesë që i fton njerëzit drejt prejardhjes së tyre, drejt këtyre zonave baritore ku balta është më e ëmbël se mjalta. Pikërisht në respekt të traditave të baballarëve tanë le ti kthehemi vendlindjes dhe të ngremë e të meremetojmë shtëpitë e gjyshërve tanë, për tu kthyer në rrënjët tona, që panvarësisht zhvillimit të botës së sotme mbeten legjendare. Bota sot e vlerëson të kaluarën e ruan dhe e respekton atë sepse kështu vlerëson veten. Asnjëherë dikush nuk mund të bëhet pa patur një të kaluar. Dhe në atë erën e mirë të qingjave të pjekur,në atë shijen e veçantë të barit e jeshilllëkut, në këngën që duket sikur bashkohen gjokset e njerzve me shpatet e maleve dhe isoja labe merr qiejt do të zhvillohet ky takim i mbarë brezave ku të kultivohet ajo ndjenja primare, dashuria njerëzore që progonatasit që e kanë në gen dhe e transmetojnë sot si një visar të shenjtë dhe të patjetërsueshëm nëpërmjet emërtimit sinjifikativ të këtij takimi. Le të jetë kjo eksperiencë si një takim i nënës me fëmijët, nipërit, mbesat për një jetë më të mirë,për paqe, harmoni, përparim dhe zhvillim. Një eksperiencë që gjithë progonatasit do e dëshirojnë të përsëritet ndër vite. Si një festë për tu parë me njëri tjetrin se jemi vëllezër të një vendi me zakone dhe me histori të madhe, se jemi vëllezër të një vendi të pakrahasueshëm me asgjë tjetër, se jemi vëllezër të një origjine ku trimëria dhe kultura na ka mbarsur që në djep. == Historia == Hapja e shkollës së parë shqipe në Progonat të [[Kurvelesh]]it të Sipërm. Në 1625, një misionar i Vatikanit, që raportonte për një përleshje të banorëve të Progonatit, në Labëri, me ushtrinë osmane, shprehte habinë e tij, se si ishte e mundur që në këtë vend “turqit luftonin kundër turqve”! Sipas historianëve, që në vitin [[1790]], misionarë [[arbëreshët\|arbëreshë]] të ardhur nga [[Italia]] e Jugut fshehtas autoriteteve pushtuese osmane u mësonin banorëve të Kurveleshit dhe [[Himara\|Himarës]] [[Gjuha shqipe\|gjuhën shqipe]], duke përdorur si libër bazë "Doktrina e Krishterë" e Budit. "Mirëpo, pavarësisht se nga kjo nismë cenoheshin interesat e pushtuesve osmanë, ajo që reagoi më pozitivisht pranë autoriteteve qendrore osmane ishte Patriarkana e Stambollit, që kërkoi masa ndëshkimore dhe që pas persekutimeve dhe ndëshkimeve të rrepta të administratës pushtuese turke u ndërpre mësimi i shqipes nga misionarët arbëresh", thekson ish-nxënësi i kësaj shkolle, Martin Cukalla, ~~theksojme~~theksojmë se ~~nismetaret~~nismëtaret e ~~kesaj~~kësaj veprimtarie ishte Shkolla e Mesme e Progonatit, fjalimine hapjes dhe ~~pershendetjen~~përshëndetjen e beri Drejtori i ~~Shkolles~~Shkollës se Mesme ~~mesuesi~~mësuesi Gezim Dana. Këto mësime të para të shqipes janë zhvilluar nga misionarët arbëresh në mjediset e kishave të Progonatit dhe Himarës, ndërsa shkolla e parë shqipe në Progonat është çelur 100 vjet më parë në mjediset e xhamisë së këtij fshati. Gjithmonë sipas historisë së paraqitur gjatë kësaj ceremonie, patriotët dhe mësuesit e parë progonatas që kontribuuan në hapjen e kësaj shkolle ishin Shaqo Buxo, Arif Toto, Hajredin Qëndro, Cane Xhufi dhe Sheh Abazi. [[Abetarja\|Abetaret]] e para u shtypën në Janinë dhe atdhetarë si Ismail Lesko Progonati i sponsorizuan dhe i dërguan disa ditë para ~~celjes~~çeljes së shkollës në Progonat. Shkolla e parë nuk mund të hapej nëse nuk do të ishte themeluar paralelisht me të [[Klubi patriotik "Arbëria"]], që shumë shpejt u kthye në një "engjëll" mbrojtës për shkollën e parë ku mësuan fëmijë të ardhur edhe nga [[Lekdushi]], [[Gusmar]]i, [[Rexhini]] dhe [[Nivica]]. Vëmendjen e të pranishmëve e tërhoqën deklarimet e bëra nga politikani dhe historiani Pëllumb Xhufi me prejardhje nga kjo trevë. Sipas Xhufit, Progonati është fshati i Progonit dhe emri Progon është autentik mesjetar shqiptar që shfaqet që në shekullin XI. Progon quhet në vitin 1190 princi i shtetit të Arbërit, i të parit formacion shtetëror mesjetar shqiptar që shtrihej në krahinat midis Mati dhe Shkumbinit dhe që kishte si kryeqendër Krujën. Line 43 ⟶ 39: Fise me prejardhje nga Progonati gjen sot jo vetëm në [[Himara\|Himarë]] e [[Vunoi\|Vuno]], si Milot, Bollanot, Kasnecët dhe Dhimajt, por edhe në Frashtan e Lazarat, të cilat janë zhvendosur në kohë të ndryshme prej tij, theksoi [[Pëllumb Xhufi]]. Sipas kronikave të historianit osman [[Evlija Çelebiu]], në vitin 1630, Progonati kishte rreth 160 shtëpi dhe ishte qendra e një krahine të tërë që përfshinte 80 fshatra të krahinës së [[Kurvelesh]]it, Himarës, [[Kardhiqi\|Kardhiqit]], Rrëzomës dhe [[Borshi\|Borshit]]. "Me gjithë reaksionin e madh xhonturk dhe synimet aneksioniste të fqinjëve të Shqipërisë, shkolla shqipe e Progonatit nuk e ka ndërprerë për asnjë çast veprimtarinë e saj mësimore për 100 vjet me radhë, duke u kthyer në një vatër të dijes dhe diturisë së banorëve të kësaj zone", nënvizoi në përshëndetjen e tij ish-mësuesi i saj Daut Gumeni. Në kuadër të këtij përvjetori u përurua edhe një memorial kushtuar patriotëve që çelën klubin "Arbëria" dhe shkollën e parë shqipe në Progonat. == Referenca == <references /> [[Kategoria:Fshatra]]

Progonati: Dallime mes rishikimesh