Nerashti: Dallime mes rishikimesh
[redaktim i pashqyrtuar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
NERASHT (diskuto | kontribute) |
AXRL (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 2:
{{Hulumtim vetjak}}
{{Infobox MKD fshat|
| foto harta = [[Figura:noimage.png|140px]]
| emri = Nerashti
| komuna = [[Komuna e Tearcës|Tearcë]]
| banor = 8000 (2002)
| krahina =
| posta = 1204
| telefoni = 044
| lartësia =
| sipërfaqja =
| gjerësia =
| gjatësia =
| web =
}}
'''Nerashti''' është një vendbanim me shumicë shqiptare, pjesë e [[Komuna e Tearcës|Komunës së Teracës]] në [[IRJM|Ish Republikën Jugosllave të Maqedonisë]].
== Historia ==
Emri '''Nerasht''' rrjedh prej fjalës ilire Narest, që paraqet antroponim ilir. Më vonë fjala Narest do të zëvendësohet me fjalën Nerast, që më vonë do të lind fjala Nerasht. Lidhur me këtë vlen të shtohet se dukuria e ndërimit të s me sh është dukuri e përgjithshme e gjuhës shqipe, për këtë dëshmojnë edhe toponimet e njohura Skupi-Shkupi, Astibo-Shtipi, Skodra-Shkodra etj.
Nerashti është vebanim shumë i vjetër në Pollog. Jovan Trifunovski në veprën e tij "Pollogu i Poshtëm"(fq.307,308 dhe 309) shkruan se "Nerashti përmendet në vitin 1308, kur mbreti serb kral Millutini ia dhuron manastirit të Shën Nikitit të Shkupit". Po në këto faqe të këtij libri, Nerashti përmendet në vitin 1461-62, në një aktgjykim në të cilin vërtetohet vakëfi i Mehmet Begut në Tetovë. Në aktgjykim thuhet se një tokë e dhuruar bujqësore që ka kufijë "prej Nerashtit në rrugën që çon për në Shkup" dhe rrugën që çon "prej fshatit Pobreg në fshatin Nerasht" dhe në burimin e tretë të vitit 1470 citohet "rruga që çon prej Sobrit në Nerasht".
Rreshti 25:
3.1 Popullsia
Me fjalën popullësi në kuptimin formal-statistikor nënkuptojmë shumën e banorëve të një vendi në një kohë të caktuar. Popullsia për mjedisin jetësor paraqet një ndër faktorët më të rëndësishëm për zhvillimin socialo-ekonomik të një vendi. Nerashti paraqet një vendbanim në të cilin prej më herët e deri më sot kanë ndodhur ndryshime të mëdha në zhvillimin demografik. Shënime më të plota për lëvizjen numerike të popullsisë kemi prej vitit 1948-2002. Në dokumentet turke, përkatësisht në defterët e kadastrave ose tapitë osmane “ Tapia e Turkut”, (D.Turke fq.325) fshati Nerasht përmendet në shekullin XV (1467-1468) me 29 familje, 1 pa martue dhe 2 vejushe, gjithsej 32 familje. L.Serafimov, Nerashtin e përmenden me 85 shtëpi (L.S. Tetovsko” faqe 67). Sipas numrit të familjeve nga shënimet e lartëpërmendura del se ka qenë i banuar shumë herët dhe ka
Tabela 3 Lëvizja e numrit të popullsisë 1948 – 2002 v.
Viti 1948 1953 1961 1971 1981 1994 2002
Nerashti 1301 1457 1663 2280 2901 3235 3485
Grafiku 1. Lëvizja e popullsisë në fshatin Nerasht 1948-2002
Rreshti 40:
3. 2. 1. Lindshmëria
Tabela 4. Lëvizja e natalitetit në fshatin Nerasht
Nr. Vendbanimi Numri i të lindurve▼
2004 2005 2006 2007 2008▼
▲ Vendbanimi Numri i të lindurve
▲ 2004 2005 2006 2007 2008
▲1. Nerashti 38 18 24 31 26
3. 2. 2 Vdekshmëria
Vdekshmëria apo mortaliteti është komponentë negative e lëvizjes natyrore dhe lëvizjes së përgjithshme të popullsisë, që ndikon në numrin e përgjithshëm të banorëve. Niveli i mortalitetit në çdo vend është pasqyrë e ndikimit kompleks të shumë faktorëve, si ato biologjik, social, ekonomik, psikologjik etj, kështu që niveli i mortalitetit në përgjithësi e posaçërisht të vdekjes së foshnjave është indikator i rëndësishëm i standardit ekzistues i jetës në çdo vend. Vdekshmëria në fshatin Nerasht në të kaluarën ka qenë shumë e lartë, si rezultat i kushteve të rënda për jetesë, standardit të ulët dhe mbrojtjes së ulët shëndetësore, paraqitja e shumë epidemive të ndryshme të cilët kanë marrë shumë jetë njerëzish etj. Fshati gjendet larg qytetit që në të kaluarën kanë paraqitur një problem shumë serioz, përshkak të pamundësisë për ndihmë të parë të personave që kanë
Tabela 5. Lëvizja e vdekshmërisë në fshatin Nerasht
▲ Vendbanimi Numri i të vdekurve
1. Nerashti 18 21 17 14 22▼
▲ 2004 2005 2006 2007 2008
▲1. Nerashti 18 21 17 14 22
3.2.3. Shtimi natyror i popullsisë
Line 61 ⟶ 60:
Tabela 6. Lëvizja e lindshmërisë, vdekshmërisë dhe shtimi natyrorë në fshatin Nerasht.
Nr. Vitet Lindshmëria Vdekshmëria Shtimi natyrorë▼
1 2004 38 18 20 (5,8 ‰)`*
▲ Vitet Lindshmëria Vdekshmëria Shtimi natyrorë
3.3 Dendësia e popullsisë
Dendësia e popullsisë si element i hapësirës gjeografike është i rëndësishëm, jo vetëm për të treguar dendësinë mesatare të popullsisë që jeton në 1km², por edhe për të vlerësuar përhapjen e popullsisë, forcën prodhuese, e me këtë vlerësohet mundësia e ekzistimit të popullsisë në një sipërfaqe të caktuar.
Tabela 7. Dendësia e popullsisë në fshatin Nerashtë(1948-2002)
Viti 1948 1953 1961 1971 1981 1994 2002
b
3.4. Migrimet
Në Nerasht migrimet e popullsisë janë shumë të vjetra, por më karakteristike janë shpërnguljet për në Turqi nga viti 1954 e deri më vitin 1961. Shkak i këtyre migrimeve kanë qenë të kushtëzuara prej kushteve të vështira politike, fetare, ekonomike etj. Shpërnguljet e këtyre familjeve përputhen me shpërnguljet masovike të popullatës shqiptare në ish- Jugosllavi për në Turqi duke filluar prej vitit 1953. Për Nerashtin gjatë këtyre 60 viteve janë karakteristike edhe migrimet që janë zhvilluar brenda vendit dhe jashtë. Brenda vendit migrimet kane ndodhur fshat qytet, dhe fshat fshat. Migrimet e mbrendshme jane drejtuar në drejtim të Tetovës, Shkupit Prishtinës dhe në disa fshatra sic janë Dobrosht, Radushë, Ozurmisht dhe Zherovjan.
Line 84 ⟶ 81:
== Kultura ==
Nerashi është fshat i cili gjindet në fushën e Pollogut rreth 18 km larg prej Tetovës. Ky fshat numëron rreth 8000 banorë, përafërsisht 900 shtëpi sipas statistikës së fundit. Banorët e këtij fshati etnikisht të pastër janë shqiptarë. I takon komunës së Tearcës dhe përreth kufizohet me disa fshatra maqedonase si Jegunovca dhe Bjelovishti, dhe me dy fshatra shqiptarë Odrin dhe Dobroshtin. Një numër tepër i madh i banorëve të Nerashtit jetojnë dhe punojnë në vendet perendimore, pjesa më e madhe e tyre në Danimarkë. Pamje të tyre dhe historinë e tyre më detajisht do ti gjeni ne linkat përkatëse. Tanimë disa autorë shkruajn për këtë fshat. Ne do të mundohemi që të dhënat në shkrimet e tyre ti sjellim në këtë faqe. Karakteristikë e veçantë e këtij fshati është gjuha dhe pozita gjeografike e tij. Ai është fshat fushor disa kilometra larg nga mali Sharr, diku ndërmjet lumit Vardar dhe Sharrit. Gjuha! e tij dallom mjaft nga e gjuha shqipe e pollogut. Ai karakterizohet me gjuhe të veçantë gegë, për të cilën do të mundohemi tu japin informacione në linkat përkatëse. Sot arqitektura e këtij fshati dita më ditës i afrohet një qyteze të bukur dhe moderne. Për ç'do vit ndërtohen diku reth 30-40 shtëpi të reja banimi. Është fshati me qendrën më të bukur në këtë rethinë.
|