{{përkthim i përafërt|anglishtja}}
{{Taxobox
| name = Macja<ref name=msw3>{{MSW3 Wozencraft|accessdate = 22 Tetor 2014}}</ref>
| status =
| image = Domestic cat cropped.jpg
| image_caption = [[commons:Category:Felis silvestris catus|Foto tjera të maceve.]]
| regnum = [[Animal]]ia
| phylum = [[Chordate|Chordata]]
| classis = [[Mammal]]ia
| ordo = [[Carnivora]]
| familia = [[Felidae]]
| genus = ''[[Felis]]''
| species = '''''F. catus'''''
| binomial = ''Felis catus''
| binomial_authority = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758)<ref name="Linaeus1758">{{cite book |last=Linnaeus |first=Carolus |authorlink=Carl Linnaeus |title=Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis |publisher=Holmiae (Laurentii Salvii) |year=1766 |page=62 |url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k99004c/f62.chemindefer |accessdate=2008-04-02 |language={{La}} |volume=1 |edition = 12th edition |origyear = 1758|accessdate = 22 Tetor 2014}}</ref>
| synonyms = <small>''Felis catus domestica''<ref>{{cite web
| url = http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487
| title = ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica
| author = [[Integrated Taxonomic Information System|ITIS]]|accessdate = 22 Tetor 2014}}</ref><br />''Felis silvestris catus''<ref name="SciencemagNEO">{{cite journal | author = Driscoll, Carlos A. et al | title = The Near Eastern Origin of Cat Domestication | date = 2007-07-27 | journal = [[Science (journal)|''Science'']] | url = http://www.mobot.org/plantscience/resbot/repr/add/domesticcat_driscoll2007.pdf |format=PDF| accessdate = 22 Tetor 2014| doi = 10.1126/science.1139518<!--Retrieved from URL by DOI bot--> | volume = 1 | pages = e3 | pmid = 17600185}}</ref></small>
}}
'''Macja''' është [[kafshë]] shtëpiake, prej familjes së kafëshëve [[gjitare]]. Mashkulli i macës shtëpiake është maçoku.
== Të dhëna tjera ==
[[Skeda:Gatto_Garfield.jpg|Macja|thumb|left|200px]]
Macja është kafsha shtëpiake më e vjetër. Shkencëtarët thonë se një varr në ishullin mesdhetar të Qipros ka vërtetuar se mes maceve dhe njeriut ekziston një lidhje e hershme të paktën 9 500 vjeçare. Gruaja e Luigjit ne koherat e luftrave i shpetoi macet e saj duke i cuar me anije ne Amerike.
Sipas revistës Shkenca, studiuesit francezë thonë se skeleti i një maceje të egër ishte gjetur i varrosur pranë eshtrave të një njeriu të epokës së neolitit. Kjo sipas tyre sugjeronte se macja ishte një kafshë shtëpiake, ndoshta e vrarë pas vdekjes të të zotit të saj.
Shkencëtarët besojnë se macet e egra u afruan me njerëzit pasi ato luftonin minjtë që hanin drithërat.
Deri tani besohej se egjiptianët e lashtë ishin të parët që zbutën si kafshë shtëpiake macet, kjo rreth 4 mijë vjet më parë.<ref><small>BBCALBANIAN në [http://www.bbc.co.uk/albanian/ internet]</small></ref>
Ka shume lloje të maceve nëpër botë. Macja ushqehet me mish dhe sidomos kafshët që pëlqen më shumë për të ngrënë janë brejtësit dhe zogjtë. Macja ka putra shumë të mira dhe të përshtatshme për trupin e saj si dhe ato e ndihmojnë për të ecur dhe mos të dëmtohen në vrapimin e saj të shpejtë nga thumba ose gurë që takon në sipërfaqen e tokës sepse janë lëkura më e fortë në trupin e saj. Macja ka një vrap shumë të shpejtë që e ndihmon me gjuetinë kur kap kafshë të shkathta e të vogla. Sytë e saj janë me fosfor dhe kjo gjë dallohet sidomos natën nën dritën e hënës. Sytë e maces janë perfekt edhe natën sepse macja ka shumë shqisa, shumë më të zhvilluara se të njeriut si pasojë e gjuetisë, si për shembull dëgjimin, nuhatjen etj..
Macja ndihmohet nga muskujt e saj për të vrapuar aq shpejt dhe për të kërcyer sa më lart. Thonjtë e maces janë shumë të mprehtë dhe shumë të fortë siç e ka dhe skeletin e saj dhe me këtë gjë ajo mund të ngjitet e të fiksohet pas një muri.
== Anatomia ==
Anatomia e maces shtëpijake është e ngjashme me atë të anëtarëve të tjerë të gjinisë Felis.
=== Goja ===
Macet kanë dhëmbë shumë të veçantë për të vrarë gjahun dhe për të shqyer mishin. Paradhëmballa dhe dhëmballa e parë dhe dhëmbi i qenit ndodhen në të dy anët të gojës. Këto dhëmbë funksionojnë në mënyrë efikase për të prerë mishin si një palë gërshërë.
Gjuha e maces ka të ngritura të mprehta, të dobishme për mbajtjen dhe xhvatjen e mishit nga gjahu. Këto të ngritura janë të vogla të kthyera mbrapa në formë grepi, që përmbajnë keratinë dhe që ndihmojnë gjithashtu në krehjen e leshit të tyre.
Struktura gojore e maces siguron një sërë tingujsh të përdorur për komunikim, duke përfshirë mjaullimin, gërrhitjen, hungërritjen, etj..
=== Veshët ===
Tridhjetë e dy muskuj individualë në çdo vesh lejojnë për mënyrën e dëgjimit të drejtuar. Një mace mund të lëvizë çdo vesh në mënyrë të pavarur nga tjetri. Për shkak të kësaj lëvizshmërie, një mace mund të lëvizë trupin e saj në një drejtim dhe të drejtojë veshët në një drejtim tjetër. Shumica e maceve i kanë veshët të drejtë të ngritur lart. Kur janë të zemëruara apo të frikësuara, macet i kthejnë veshët prapa për të shoqëruar hungërritjen. Macet i kthejnë veshët e tyre mbrapa, kur ato janë duke luajtur apo për të dëgjuar një tingull që vjen nga pas tyre. Këndi i veshëve të maceve është i rëndësishëm për gjendjen e tyre emocionale.
=== Hunda ===
Macet janë shumë territoriale dhe nuhatja luan një rol të madh në komunikimin e tyre. Hunda ndihmon macet për të identifikuar territore, macet e tjera, për të gjetur ushqim, etj. [[Skeda:Detalhe nariz Osk.jpg|thumb|100px|Hunda e maces]]Nuhatja e maces besohet të jetë rreth katërmbëdhjetë herë më e fortë se ajo e njerëzve. Maja e hundës së maces është e fortë për të mos u dëmtuar kur nuhat materiale të forta. Ngjyra e majës së hundës është e ndryshme në mace të ndryshme.
=== Këmbët ===
Macet, ashtu si qentë, ecin direkt në gishtat e tyre. Macet janë në gjendje të ecin shumë të saktë. Ashtu si të gjithë felinet, ato e vendosin putrën e pasme direkt në gjurmën e putrës së përparme. Dy këmbët e mbrapme lejojnë që macet të kërcejnë në distanca relativisht të mëdha.
Ndryshe nga shumica e gjitarëve, kur macet ecin, ato lëvizin dy këmbët në një anë të trupit para këmbëve në anën tjetër. Këtë veti e kanë devetë dhe gjirafat. Kur shpejtësia e ecjes shtohet mace do ta ndryshojë ecjen në "diagonale", të ngjashme me atë të shumicës së gjitarëve të tjerë. Pra këmba e përparme e njerës anë lëviz në të njëjtën kohë me këmbën e pasme të anës së kundërt.
<!--
=== Skeleti dhe Muskujt ===
Ashtu si të gjithë carnivoret, paradhëmballë fundit e sipërme dhe dhëmballë të parë janë mishngrënës. Këto të lejojë mace të lotsjellës që ushqimi në të, në sajë të fuqishëm muskujt bashkangjitur anët e kokës së tij, dhe gëlltitje pa përtypjes. Për më tepër, nofulla macja është e pajisur me nyje të forta që e lejojnë atë të bëj në drejtim vertikal, por kanë përfituar të ruajtjes shtrydh e mishngrënës në të gjitha rrethanat. Kockave hyoid është ossified plotësisht, duke e lejuar të kerrmëz macja por jo për gjëmim [8].
Skeleti përbëhet nga 250 eshtra. Qafë rruaza janë të shkurtër, dhe shpinë është shumë fleksibël. Cats klavikul, të vogla si të gjithë felines, është e lidhur me kafaz i kraharorit nga një ligament të vetme: kjo i jep fleksibilitet të madh, shpatullat mund të lëvizin në mënyrë të pavarur nga njëri-tjetri [8]. Rruaza që është pranë bishtit zgjasë kolonë, numri i tyre ndryshon në bazë të racës. Bisht luan një rol në ekuilibër.
Macet janë digitigrade. Këmbët e para në fund të pesë gishtërinjtë pajisur me kthetra të anulohet bërë të keratin, por vetëm katër gishta kontakt dysheme, gishtit të mbetur në mënjanë. Këmbët e prapme më të gjata se forelegs, duke përfunduar me katër gishtat e pajisur edhe me kthetra të anulohet [8]. Rastet e polydactyly ekzistojnë dhe disa ushqen standardit cat pranoj në gara [A 3]. Pads ose balls, janë bërë nga një membrane elastike të cilat japin një heshtur [9].
Muskujt e mbrapa janë shumë fleksibil dhe ato këmbët e pasme janë të fuqishme. Këto karakteristika të kafshëve japin një fleksibilitet dhe pushimet relaksim të lirshme kur ai mund të kërcejnë në një lartësi të tillë më të madh se pesë herë e madhësisë së tij [10]. Në garën shpejtësia mesatare është 40 kph dhe është 9 sekonda për 100 metra, por kjo nuk është një kontrabandist distancë dhe ai merr lodhur shumë shpejt [10]. Në kundërshtim me atë që një mund të mendojnë, të gjitha macet janë shumë të mira duke notuar dhe ata nuk do të ngurrojë të hidhen në ujë, nëse ata janë të detyruar .
Një mace mesatare peshon midis 2,5 dhe 4,5 kilogram dhe matjen e 46-51 cm, pa bisht, 20-25 cm e gjatë. Rekord e peshës dhe madhësisë Himmy është në pronësi të një mace neutered Australiane në vdekjen e tij në vitin 1986, peshonte 21,3 kilogram në 96,5 cm në gjatësi totale dhe një bluzë perimetër prej 84 cm.
=== Sistemi i tretjes ===
Ndryshe nga njerëzit, macet përtypin pak gjate procesit te tretjes dhe ai fillon ne bark direkt. Mace është i vogël (rreth 300 milliliters), por ai ka një pH acid është gjithashtu shumë i dobishëm si një mjet për parandalimin e infeksioneve gastrointestinale [13]. Zorrët e tij jane mjaft te shkurtra (rreth një metër për zorrë të vogla dhe të 20-40 inç për zorrë të mëdha), prandaj prete tipike per keta gjuetare kane trup te vogel. Këto dimensione shpjegojë pse macja ha shpesh gjate nje dite, por në sasi të vogla (mes 10 dhe 16 ushqimet e përditshme) [14]. Sistemi tretjes i maces përshtatet dobët ndaj ndryshimeve te dietes, e cila shkakton zakonisht diarre dhe të vjella.
Macja ushqehet me mish dhe sidomos kafshet qe pelqen me shume per te ngrene jane brejtesit dhe zogjte.Macja ka putra shume te mira dhe te pershtatshme per trupin e saj si dhe ato e ndihmojne per te ecur dhe mos te demtohen ne vrapimin e saj te shpejte nga thumba ose gure qe takon ne spierfaqjen e tokes sepse jane lekura me e forte ne trupin e saj.Macja ka nje vrap shume te shpejte qe e ndihmon me gjuetin kur kape kafshe te shkathta e te vogla.Syte e tyre jane me fosfor dhe kjo gje dallohet sidomos naten nen driten e henes.Syte e maces jane perfekt edhe naten sepse macja i ka shume shqisa shume me te zhvilluara se te njeriut si pasoje e gjuetise,si pershembull degjimin,nuhatjen etj...
Macja ndihmohet nga muskujt e saj per te vrapuar aq shpejt dhe per te kercyer sa me lart.Thonjte e maces jane shume te mprehte dhe shume te forte sic e ka dhe skeletin e saj dhe me kete gje ajo mund te ngjitet dhe te fiksohet ne nje vend te caktuar.Macja sheipjake eshte edhe me aftesira me te medha se macet tjera pershembull :tigeri luani etj...... Macet shtepiake jam te vetmet mace nga famija e maceve qe mund te gerrhasin...
=== Qimet ===
Llojet e veshjet janë të shumta, për shumë të ndryshueshme në varësi të garave. Pallto mace është i përbërë prej qimeve të gjata (kavanoz) dhe duke mbajtur shenjat e lyej (patches p.sh.). Më poshtë janë qime shkurtër (push i mëndafshtë), pastaj poshtë. Kjo bën të mundur izolimin e mirë të trupit [10]. Ka flokë të gjatë, të shkurtër, i dredhur apo edhe i çuditshëm. Disa ushqen, si sfinks, janë pothuajse i lirë e flokëve, një duvet shumë lehtë mbulon trupin dhe bishtin [10].
Xhaketë e një mace është i përbërë nga një ose më shumë kombinime të ngjyrave që forma të ndryshme (modele) i bëri thirrje mjeshtrave: disa individë kanë njolla të mëdha, disa scratches ose speckles, dhe të tjerët të bashkuar pallto [10 ]. Veshje mund të jetë gjithashtu pigmented errët drejt gjymtyrë të trupit (dresses colourpoint, vizon dhe Sepia). Kombinimi i ngjyrave të ndryshme dhe modele të japin të gjitha variacionet e mundshme të lesh për një mace. Ngjyra e lesh e cat mund të marrë shumë ngjyra (zezë, të bardhë, blu, e kuqe ...), më shumë ose më pak i dobësuar ose të errëta. Meshkujt për arsye gjenetike mund të jetë vetëm një ose dy ngjyra përnjëherë (përjashtime) vetëm femra në parim mund të ketë tre: veshjet janë tortoiseshell dhe prej basme [15]. Një efekt i referohet një ngjyrë ndryshimin reflektimet për shkak të ndryshimit të lehta dhe të errët mbi gjatësinë e flokëve (chinchilla dresses, shaded, duhan apo gur i gdhendur).
=== Shqisat ===
Muzg Predator (muzg dhe agim) në origjinë, macja ka zhvilluar shumë shqisave. Ai e sheh botën ndryshe nga njerëzit e tij, dhe ai ka siguroi edhe fuqitë mbinatyrore. Ka kaq shumë histori të Cats i cili parashikon tërmete ose fatkeqësive të tjera. Shpjegimi më i mundshëm është se veshin e tij është e aftë të perceptimit të njerëzve vibrations i padëgjueshëm.
=== Dëgjimi ===
60-80% e maceve të bardhë me sy blu janë të shurdhër.
Dëgjimi i tij është veçanërisht i ndjeshme me frekuenca të larta: ai merr me ultratinguj deri në 50 000 Hz, ndërsa veshi i njeriut është i kufizuar në 20 000 Hz [17]. Kon flamur i saj mund të udhëhiqet përmes twenty-seven muskujt, duke e lejuar atë të kthyeshëm çdo vesh në mënyrë të pavarur për të identifikuar burimin e shëndoshë dhe distanca e saj.
Shurdhim e debatit të bardhë Cats sot. Ky shurdhim është i lidhur me të bardhë (gjenin "W"). Në thelb, ne mund të themi se të gjitha macet bardhë janë gjenetikisht të shurdhër në përgjithësi. Kjo anomali, edhe pse të pranishëm në nivel gjenetik, nuk është shprehur vazhdimisht në të gjitha macet. Kështu, nëse defekti është i fshehur dhe veshin zhvillohet normalisht, defekt manifestohet në të cilin rast është degjenerim i plotë: macja është krejtësisht shurdhër në veshin e prekura. Duke ditur se një mace ka dy veshë dhe anomali që nuk ka gjithmonë ndikojnë në mënyrë të barabartë të dy veshët, tre raste: shurdhim është dypalëshe, të njëanshëm ose mungon.
Në të vërtetë, ajo është treguar se allele W, fillimisht e ngjyra "e bardhë dominuese" është drejtpërdrejt përgjegjës për degjenerimin e veshit të brendshëm, duke shkaktuar humbjen e dëgjimit. Kotele lindi normal, por në moshën e një jave, veshin e brendshëm, në vend që të vazhdojnë të rriten peson ndryshime progresive. Zakonisht degjenerim i plotë në tre javë.
===Shikimi===
Pamje është kuptimin e saj primar. Fushën e saj është e vizionit më të gjerë se ajo e njerëzve: kendin e vizionit binocular është 130 °, për një fushë totale e vizionit të 287 °, 180 ° vetëm ndaj njerëzve [18], edhe pse kjo mbetet larg rekord absolut të botës shtazore.
Intensiteti Light ndikon formën e nxenesit: çarë e ngushtë e zgjatur në dritë të ndritshme, ajo zgjeron në një rreth të përsosur në terr. Në kundërshtim me besimin e popullit, ajo është në gjendje të shohim në errësirë të plotë. Kjo është shumë më efikas se sa syri i njeriut në errësirë. Në natën, sytë e shkëlqyer është për shkak të një shtresë e qelizave të quhet retinë lucidum tapetum, i cili vepron si një pasqyrë reflekton dritën e marra, e cila kaloi një kohë të dytë në retinë dhe shumëfishon nga dy shikimi në errësirë [10].
Megjithatë, kjo duket (kjo është ende debatohet) se macja nuk e sheh ngjyra e kuqe dhe, në përgjithësi, kjo ndryshon shumë pak detaje. Vizioni i tij është në pamje kokrra ndërsa një objekti lëviz më duket qartë lëvizjes (p.sh. pre) [10].
Një veçanti e syrit cat është se përveç sipërme dhe qepallat e ulët, ajo është e mbrojtur nga një qepallë të tretë, membrana nictitating. Ajo mbyllet nga buzë fund të qoshe e brendshme e syrit nga jashte. Kur ajo nuk mbyllet plotësisht, ajo shpesh është shenjë e një problemi shëndetësor në Cats (çrregullime të tretjes, parazitet më shpesh ose enterit) [10]. Cats mund të ketë sy të ngjyrave të ndryshme si blu, jeshile, e verdhë, ngjyrë kafe ...
=== Nuhatja ===
[[Nuhatja]] është me rëndësi të madhe në jetën shoqërore e për të shënuar cat territorin e tij. Për më tepër, ajo është ndjenjë e tij e zellshme e erë që mundëson atë të zbulojë ushqim i kalbur dhe helm. Ai ka dyqind milion terminaleve të nuhatjes, të këqijat për njeriun pesë milionë.
=== Shija ===
Ndjenjë e shije është zhvilluar në macet, më pak se burrat, megjithatë: në mace të rritur, ka 250 familje 2 000 buds papillae shije [20]. Ndryshe nga qeni, macja kuptim e shije është e vendosur në majë të gjuhës, duke e lejuar atë të shijojë pa gëlltitjes. Ajo është e ndjeshme të hidhur, acid dhe kripë, por jo të ëmbël.
=== Kontakti ===
Kuptimin e tij e prekur është gjithashtu i zhvilluar mirë. [[Mustaqe]] e Tij (mustaqe, por ka edhe këmbët, nën [[mjekër]], [[vetulla]]) kjo tregon afërsinë e pengesave, edhe në errësirë totale, duke e lejuar atë për të zbuluar ndryshimet në presionin e ajrit. Ata gjithashtu bëjnë të aftë atë për të matur gjerësia e një pasazh. Kjo nuk është e rëndësishme për të prerë për shkak se macja do të destabilizohet. Pads rreshtim [[putrat]] janë shumë të ndjeshme për të vibrimit dhe lëkurën e saj është tejet i prekshëm [[qeliza ]]të ndjeshme.
=== Organi i Jagobson ===
Organi i Jacobson është një ndjenjë e vërtetë e gjashtë. Si [[qen]] apo kalë, macja është në gjendje të gëzojnë erë duke përdorur organin e saj vomeronasal. Ai më bëni me buzët e tij për të lejuar odors për të shkuar nëpër dy ducts të vogla të vendosura pas incisors deri në dy çanta e lëngjeve në dëmtimit të dhëmbëve hundës ngarkuar koncentrohen.
=== Drejtpeshimi në vjeshtë: organi vestibular ===
[[Organi vestibular]] është zhvilluar shumë, duke i dhënë një kuptim të mirë të bilancit. Kjo shpjegon mundësi të papritura për macet për ta kthyer rreth shpejt të kthehet në këmbët e tyre gjatë një rënie [10].
Në qoftë se një mace kishte një rënie të dy këmbët apo më shumë (në qoftë se nuk është rasti, teknika e tij nuk punon) kur ai është mbi kurrizin e tij, ai mund të kthehet për të zbutur vjeshtë. Në të vërtetë, ai e kthen kokën e tij të parë drejt tokë, duke shkaktuar këmbët e përparme dhe këmbët e prapme . Macet gjendet pastaj barku drejt terren dhe merr një pozicion që i ngjan një ketri fluturues. Mbetet të bëj atë dhe kur ai afrohet tokë, ai mblodhi këmbët e tij sikur të ishte në tokë. Megjithatë, kjo nuk do të shpëtojë, por vetëm e bën të bjerë më pak serioze. Nganjëherë kjo nuk është vdekje.
== Sjellja ==
Macja është një natyrë shumë të pavarur. Ndryshe nga qeni, ai ecën vetëm. Kjo është një kafshë ritual i cili vlerëson situata të mira të përsëritura (fixed orë për ushqim, për shembull). Edhe pse territoriale, kjo është një kafshë sociale. Macet e egëra jetojnë në grupe.
=== Struktura shoqerore ===
Macja është një kafshë territoriale. Kjo do të thotë se ruajtja e vendin e tij në jetë është motori kryesor i bashkëveprimit të tij me individë të tjerë. Ku Macet disa pjesë të njëjtën banesë, ajo nuk është e pazakontë për të parë ata të zgjedhin vet secili e tij "rrugë" për të marrë nga një vend në tjetrin dhe ata ndajnë territorin e tyre.
Mace nuk është një kafshë rreptësisht i vetmuar si hapësirë dhe burimeve në dispozicion, macet janë të ndryshme hapësinore dhe strukturat sociale. Këto shkojnë nga macet vetmuar në zonat rurale me grupe të mëdha dhe të dendura në zonat urbane. Është treguar se këto organizata të ndryshme hapësinore dhe sisteme të ndryshme shoqërore të përfshijë matching : në [[zonat rural]]e, sistemi është polygynous, ndërsa në zonat urbane, kjo është e vështirë për meshkuj dominante monopolizoj disa femra. Për shkak të kohezionit e tyre të fortë, grupe të ndryshme të Cats fqinjët kanë tendencë për t'u bërë të largët dhe gjenetikisht të njëjtën hulumtim tregoi një deficit të konsiderueshëm në [[heterozygotes]].
=== Komunikimi ===
Macet komunikojnë me njëri-tjetrin kryesisht nga ferromone ose pozicionet trupit.
Ferromone gjëndra që përmbajnë gjetur në shumë pjesë të trupit: gjëndra anale rreth bishtit dhe goja, faqet, dhe në mes pads janë depozituar edhe në pështymë, feces dhe urina. Ata kanë avantazhin e të qëndrueshme në kohë, edhe pa mace, ndryshe nga vocalizations ose pozicionet trupit. Ata mund të paraqiten në baza vullnetare (me rastin territor, kontakte sociale si allotoilettage ...) ose pa qëllim (stresi, shtojcë e nënës për të kotelet saj, ferromone seksi) [26]. Macja gjithashtu përdor një gamë të gjerë të pozitave trupit për të komunikuar. Pozitën e përgjithshme të trupit, shprehjeve të fytyrës apo lëvizjet e tij e pasme të saj, sytë dhe veshët e tij tregojnë se shteti është mace [26]. Përveç nga marrëdhëniet në mes të një mace dhe kotele e saj, mjaullin është përdorur rrallë macet kur komunikojnë me njëri-tjetrin. Nga të këqijat, në kontakt me njerëzit, ai shpesh vazhdon të përdorni zera të ndryshme për të komunikuar.
== Gjumi ==
Macja ka nevojë midis 12 dhe 16 orë e gjumit, por zakonisht ai fle më shumë, është mesatarisht 15-18 orë në ditë. Ai është i zgjuar dhe rreth 6 me 9 ore, një pjesë të natës për të gjuajtur.
Macja është një kafshë me një përqindje të lartë të gjumit REM gjate se ciles ëndrra: kohëzgjatja e përditshme të kësaj faze zgjat 180-200 min në macet, kundër rreth 100 min për njerëzit . Është për këtë arsye se macja është përdorur shpesh në eksperimente mbi ciklet e gjumit.
Gjatë faza e gjumit REM, aktiviteti elektrik i trurit, muskujt e syve dhe është shumë e rëndësishme : disa lëvizjeve të ndodhin të tilla si agjitacion e vibrissae, breshëri e këmbëve ose frak, pallto , keq, pozicioni ndryshon ...
Duhet të theksohet se këto faza e gjumit REM janë shumë të rëndësishme tek macja: ai e lejon atë të mbajë një ekuilibër në mendje (që ai ëndrrat e gjuetisë, atë që ai e bëri gjatë kohës kur ai është i zgjuar) . Këtë herë gjumit REM mund të shikoni ushqimin këste rritur gjatë ditës. Gjatë këtij gjumi REM ka të ngjarë që cat kap gjahun imagjinar që ajo mund të jetë e vërejtur në disa individëve të disa lëvizjeve gjymtyrë që ndjell pozitat e gjuetisë. Kur macja hyn në një fazë të gjumit REM, encephalogram përcaktimit të saj është e ngjashme me zgjimin pavarësisht nga një humbje totale të vetëdijes: sistemin nervor ndoshta punon për të pavlefshëm ose për të zgjedhur dhe dyqan ngjarjet ditë, do të shkaktoj kujtimet e perceptimet e kaluara, prandaj hipotezat se gjumit REM është një dëshmi për aktivitet ëndërr
Në veshje e tyre, ata gëlltitje [[flokë]] shumë të vdekur grumbullohen në stomak formimin e hairballs quajtur trichobezoars. Kjo prish [[zorrëve]] lëvizjeve të tyre dhe ata janë të detyruar që të derdh mbrapa për të shmangur pengesat e zorrëve.
"Allotoilettage (Veprimi mposht njëri-tjetrin) është e rezervuar për macet që dinë dhe vlerësojmë. Ata e bëj veten të ndarë erë e tyre dhe vendosen në një tjetër ferromone qetësues . Kur ata marrin edhe së bashku, macet rritur gjumë të lumtur së bashku, kundër njëri-tjetrit sikur të ishin kotele. Një mënyrë për të marrë ngrohtësi të ndërsjelltë dhe sigurisë. Fjetur bashkë, macet edhe këmbimit erë e tyre.
== Gjuetia ==
=== Sjellja gjatë gjuetisë ===
Macja është kryesisht [[mishngrënës]] dhe kurrë nuk tërhoqi predation e tij natyrore. Në të vërtetë, ai duhet taurine, një amino acid derivat që sintetizon në sasi të pamjaftueshme dhe mund të gjenden në mish. Mungesë Taurine shpie në çrregullime të tij syrit, sëmundje të zemrës, mangësi imune dhe problemet reproduktive te femrat [40].
Në kotele, ka shpesh lojërat e ndjekje, duke treguar se është i pavetëdijshëm. Dy strategjitë e gjuetisë mund të dallohen :
* Strategji Celular (ose drerësh), ku iu afrua ngadalë macja pre identifikuar, të tilla si një zog, dhe kur ai sipër është mjaft afër. Kjo teknikë e gjuetisë thekson të kompetencave të tij dhënë nga pallto e maskuar, duke krijuar një efekt të papritur. Crouched kundër tokë, ai e avancuar sa më pranë të jetë e mundur, pa marrjen e kapur, heshtje shikuar pre e saj.
* Bashkim Strategji stacionare (ose drerësh), ku cat, që kanë gjetur një zonë të interesit, të tilla si një vrimë e miut është tek përgjojnë dhe presin.
Gjitha Cats përdorim të dyja llojet e strategjisë. Metodat e përdorura gjueti nuk duket specifike të llojeve të gjuajtur, por ende macet mund të specializohen në kapjen e një specie, përmes eksperiencës së tyre për këtë lloj të veçantë.
Për të vrarë gjahun e vet, zakonisht macja kafshon në qafë, duke thyer shtyllën kurrizore [41]. Pre më të zakonshme janë brejtësat të vogla, por ato gjithashtu lizards sulm, zogj të vogla, insekte dhe nganjëherë më pak konvencionale, pre si derri apo lepuri. Oportune, macja nuk ka qenë të frikësuar për të trajtuar mbeturinave.
== Riprodhimi ==
=== Pjekuri seksuale ===
Zhvillimin e funksioneve riprodhuese me macen mashkull fillon në tre muaj me rritjen e prodhimit Testosterone. Rreth gjashtë ose shtatë muaj spines paraqiten në penis e maces [26]. Në këtë moshë ajo mund të fillojë të riprodhoni dhe shpesh të shënojë territorin e tyre duke lëshuar aeroplanët e urinë shumë aromatik.
Femër bëhet seksualisht të pjekur në estrus parë (i quajtur zakonisht "ngrohje") ndodh mesatarisht në mes shtatë dhe dhjetë muaj . Nga të nxehtit e parë, e cila zgjat nga një deri në pesë ditë, macja është e aftë për të riprodhuar. Ajo pastaj përjetuar shumë periudha të ngrohjes, e vendosur zakonisht në mes pranverë dhe në vjeshtë. Është e mundur që një mace është pllenuar përsëri dy javë pas lindjes.
=== Çiftëzimi ===
Kur meshkujt janë në gjendje të çiftëzohen me femrat, është ende e nevojshme që femrat të pranojnë. Gjatë çiftëzimit, i cili zgjat ndërmjet 5 dhe 15 sekonda [26], mashkull rritet përsëri e femrave dhe pickimin e lëkurës qafën e saj dhe tramples pjesë e pasme për përmirësimin e depërtimit. Në fund, femra ka tendencë të ankohem dhe marrin qef, sepse spines vogël i pranishëm në penis e meshkujve-hall orientuar pasme muret e vaginës së femrës. Ky stimulim i vaginës është e nevojshme për të shkaktuar ovulacionit në cat [51]. Në çdo depërtimit, macja do të lëshojë një vezë të re, e cila është pse kotele nga mbeturinave njëjta gjë mund të etërve të ndryshme [52].
Kur macet jetojnë në grupe, nuk është një sinkronizimi i afsh midis femrave në grup. Kjo nxit dhe mundëson të sinkronizuara Lindje një fermë të rinjve të komunitetit. Komuniteti Bujqësia është i rëndësishëm sepse në rast të zhdukjes së një prej nënave, kotele [[jetimë]] janë ngritur nga femra të tjera.
=== Shtatzania ===
[[Shtatzënia]] zgjat 63-65 ditë dhe një pjellë ka mesatarisht katër pesë te kotele, me një maksimum prej tetë . Barku i maces fillon të bymehet deri në katër javë shtatzënësi. Në shtatë javë ajo do të fillojmë të shikojmë për një vend të qetë dhe të përshtatshëm për të lindur.
Rreth njëzet minuta pas kontraktimet e saj, macja lind kotele e saj të parë, pastaj, në përgjithësi, kotelet e tjera mbërrijnë çdo pesëmbëdhjetë minuta. Kotelet vijnë në një [[xhep]].
Pastaj ajo hap [[placenta]], e cila është shumë kalori, dhe prihet kordoni i [[kërthizës]].
== Trivia ==
* Numri i unazave të qafës "Vertebrae Cervicalis" te macet është e barabartë me numrin e unazave të qafës "Vertebrae Cervicalis" te [[Gjirafa]].
-->
== Shiko dhe këtu ==
* [[Kafshët shtëpiake]]
== Lidhje të jashtme ==
<references />
{{bio-cung}}
[[Kategoria:Gjitarë]]
|