Diskutim:Gjithësia: Dallime mes rishikimesh
Content deleted Content added
No edit summary |
Liridon (diskuto | kontribute) →Përmbajtja e vjetër: seksion i ri |
||
Rreshti 2:
ne cilen gjithesi gjendet ylli polar dhe cila shkence studion uiversin?????????????????????/
== Përmbajtja e vjetër ==
Universi përmban çdo gjë perceptohet ekzistojnë fizikisht, në tërësinë e hapësirës dhe kohës, dhe të gjitha format e materies dhe te energjisë. Universi Termi mund të përdoret në shqisat e pak të ndryshme kontekstuale, që paraqesin koncepte të tilla si gjithësi, bota, apo natyra.
Universi Fjala është definuar si zakonisht përfshin çdo gjë. Megjithatë, duke përdorur një përkufizim alternativ, disa kozmolog kanë spekuluar se "Univers" përbëhet nga zgjerimin e hapësirë-si-ne e-di-it, është vetëm një nga shumë të shkyçur "universes", të cilat janë quajtur kolektivisht multiverse [1]. Për shembull, në shumë hipoteza-botëve, i ri "universes" janë pjellë me çdo citim matjen kuantike [redakto]. Këto universes zakonisht mendohet të jenë të shkyçur tërësisht nga e jona dhe i pamundur për të zbuluar eksperimentalish .Vëzhgimet e pjesëve të vjetra të gjithësisë (të cilat janë shumë larg) sugjerojnë se Universi është qeverisur nga të njëjtat ligje fizike dhe konstanta të gjithë shtrirjen më të madhe të tij dhe historinë.Megjithatë, në univers flluskë teori, mund të ketë një shumëllojshmëri të pafund të "universes" të krijuar në mënyra të ndryshme, dhe ndoshta secili me konstante të ndryshme fizike.
Në historinë e regjistruar, disa cosmologies dhe cosmogonies kanë qenë të propozuar në llogarinë për vrojtimet i Universit. Hershme Modelet sasiore gjeocentrik janë zhvilluar nga grekët e lashtë, i cili propozoi se Universi posedon hapësirë të pafund dhe ka ekzistuar përjetësisht, por përmban një grup të vetëm të sferave koncentrike të madhësisë caktuar - që korrespondon me yjet fikse, Dielli dhe planetet e ndryshme - rradhës rreth një e Tokës sferike por unmoving.Me kalimin e shekujve, vërejtjet më të saktë dhe teoritë e përmirësuar e gravitetit çoi në modelin heliocentrik Copernicus dhe modeli Njutonian e Sistemit Diellor, përkatësisht. përmirësime të mëtejshme në astronomi kanë çuar në realizimin që Sistemin Diellor është mishëruar në një galaktikë e përbërë nga miliona yje, Milky Way, dhe se galaktikat e tjera ekziston jashte saj, sa më shumë instrumente astronomike mund të arrijë. Studimet i kujdesshëm i shpërndarjes së këtyre galaktikave dhe linjat e tyre spektrale kanë çuar në shumë të kozmologji moderne.Zbulimin e ndryshim të kuqe dhe e sfondit kozmik rrezatimit mikrovalë zbuluar se Universi po zgjerohet dhe me sa duket kishte një fillim.
Sipas modelit mbizotëruese shkencore e universit, i njohur si Big Bang, Universi u zgjerua nga një fazë tepër të nxehtë, të dendura të quajtur epokë Planck, në të cilat të gjitha materia dhe energjia e universit i dukshëm u përqendrua. Që prej epoke Planck, Universi është zgjeruar në formën e tanishme, ndoshta me një periudhë të shkurtër (më pak se 10-32 sekonda) e inflacionit kozmik. Disa masa të pavarur eksperimentale e mbështesin këtë zgjerim teorike dhe, në përgjithësi, teoria e Big Bengut. vëzhgimet e fundit tregojnë se ky zgjerim është përshpejtuar për shkak të energjisë së errët, dhe se shumica e lëndës në Universi mund të jetë në një formë që nuk mund të zbulohet nga instrumente të pranishëm, dhe kështu që nuk është në rregull në modele aktuale e universit, ky është emëruar çështje të errëta. Imprecision nga vërejtjet e tanishme e ka penguar parashikimet e fatit përfundimtar të gjithësisë.
interpretime aktuale e vëzhgimeve astronomike tregojnë se mosha e universit është 13,73 (± 0,12) miliard vjet, Dhe se diametri i universit është i dukshëm të paktën 93000000000 vjet dritë, apo 8,80 × 1026 metra. Sipas relativitetit të përgjithshëm, hapësirë mund të zgjerohet më shpejt se shpejtësia e dritës, edhe pse ne mund të shikoni vetëm një pjesë të vogël të universit për shkak të kufizimit të imponuara nga shpejtësia e dritës. Që ne nuk mund të vëzhgojnë hapësirë përtej kufizimeve të lehta (ose ndonjë rrezatim elektromagnetik), është e paqartë nëse madhësia e universit është i caktuar ose e pafund.Një interpretim alternativ i unvorsum është "çdo gjë ndërruar si një" ose "gjithçka ndërruar nga një". Në këtë kuptim, ai mund të konsiderohet si një përkthim të një fjale më parë greke për Universit, περιφορα, "diçka të transportohen në një" rrethin, e përdorur fillimisht për të përshkruar një kurs të një vakt, ushqimit duke u zhvilluar rreth rrethit të ftuarit darkë. Kjo fjalë greke i referohet një modeli hershme greke e universit, në të cilin të gjitha çështje ishte e përmbante brenda sferat e rradhës përqëndruar në Tokë, sipas Aristotelit, rotacionit të sferës outermost ishte përgjegjës për lëvizje dhe ndryshimin e çdo gjë brenda. Ajo ishte e natyrshme për grekët për të marrë se Toka ishte e palëvizshme dhe se qiejt rrotullohen rreth Tokës, sepse matjet e kujdesshme astronomike dhe fizike (të tilla si lavjerrës Foucault) janë të detyrueshme për të provuar ndryshe.
Termi më i zakonshëm për "Univers" në mesin e filozofëve të lashtë grek nga e tutje Pitagora ishte το παν (gjitha), si janë përcaktuar të gjitha çështje (το ολον) dhe të gjithë hapësirën (το κενον). sinonime të tjera për Universi në mesin e filozofëve të lashtë grek përfshirë κοσμος (që do të thotë në botë, gjithësi) dhe φυσις (kuptimin e natyrës, nga e cila dalin ne fiziken fjalë). Sinonime njëjta janë gjetur në autorë Latine (totum, Erasmus, Natura) dhe mbijetojnë në gjuhët moderne, p.sh., fjalët gjermane Das gjitha, Weltall, dhe Natur për Universi. Njëjta janë gjetur sinonime në gjuhën angleze, të tilla si çdo gjë (si në teorinë e çdo gjë), gjithësi (si në kozmologji), botën (si në-botëve shumë hipoteza), dhe të natyrës (si në ligje natyrore ose filozofisë natyrore ).
përkufizim më të gjerë: realitet dhe probabilitet
Për më tepër: Hyrje në mekanikën kuantike, Interpretimi i mekanikës kuantike, dhe shumë-botëve hipotezë
Përkufizim të gjerë e universit është gjetur në naturae De divisione nga Eriugena filozof mesjetar Johannes Scotus, që përkufizohet si thjesht çdo gjë: gjithçka që ekziston dhe çdo gjë që nuk ekziston. Koha nuk është konsideruar në përkufizim Eriugena-së, pra, përkufizimi i tij përfshin çdo gjë që ekziston, ka ekzistuar dhe do të ekzistojnë, si dhe çdo gjë që nuk ekziston, ka ekzistuar kurrë dhe kurrë nuk do të ekzistojnë. Ky përkufizim gjithëpërfshirës nuk është miratuar nga filozofët më vonë, por diçka jo krejtësisht i ndryshëm rishfaqet në fizikën kuantike, ndoshta më e qartë në formulimin rrugën-integrale e Feynman. [12] Sipas se formulimi, amplitudes probabiliteti për rezultatet e ndryshme e një eksperiment të dhënë një shtet të definuar të përkryer fillestare të sistemit janë të përcaktuara me përmbledhje mbi të gjitha shtigjet e mundshme me të cilat sistemi mund të progresit nga fillestare për shtetin përfundimtar. Natyrisht, një eksperiment mund të ketë vetëm një rezultat, me fjalë të tjera, vetëm një rezultati të jetë e mundur është bërë reale në këtë Universit, nëpërmjet procesit misterioze e matjes kuantike, e njohur edhe si shembjen e wavefunction (por shih shumë-botëve hipotezë më poshtë në seksionin e Multiverse). Në këtë kuptim të mirë-përcaktuar matematikore, madje edhe atë që nuk ekziston (te gjitha shtigjet e mundshme), mund të ndikojë në atë që nuk ekziston më në fund (matja eksperimentale). Si një shembull të veçantë, çdo elektron është thelb i njëjtë për çdo të tjera, prandaj, amplitudes probabilitet duhet të llogaritet për të lejuar mundësinë që ata të pozicioneve të këmbimit, diçka e njohur si simetri e këmbimit. Ky konceptim i përqafimit të dy Universi ekzistues dhe jo-ekzistente lirshëm paralele doktrinat budiste e shunyata dhe zhvillimit të ndërvarur të realitetit, dhe konceptet më moderne Gottfried Leibniz e pasiguri dhe identitetin e indiscernibles.
[[''Përkufizimi si realitet'']]
Për më tepër: Realiteti dhe Fizika
Më zakonisht, Universi është përcaktuar si çdo gjë që ekziston, ka ekzistuar, dhe do të ekzistojnë [redakto]. Sipas këtij përkufizimi dhe të kuptuarit tonë të pranishëm, Universi përbëhet nga tre elemente: hapësirë dhe kohë, të njohur së bashku si hapësirë-kohë apo vakum, çështje dhe format e ndryshme të energjisë dhe momenti zënë hapësirë-kohë, dhe ligjet fizike që rregullojnë dy të parat. Këto elemente do të diskutohet në hollësi më poshtë. Një përcaktim lidhur e universit termi është çdo gjë që ekziston në një moment të vetëm të kohës cosmological, të tilla si të pranishëm, si në fjalinë "Universi është bathed tani njëlloj në rrezatimit mikrovalë".
Të tre elementet e universit (spacetime,-çështje të energjisë, dhe ligj fizik), korrespondojnë me përafërsisht në idetë e Aristotelit. Në librin e tij Fizikë (Φυσικης, nga e cila dalin ne fjalën "fizika"), Aristoteli i ndarë το παν (çdo gjë) në afërsisht tre elemente analoge: çështje (gjëra të cilën Universi është bërë), formular (marrëveshje e që çështje në hapësirë) dhe për të ndryshuar (si çështje është krijuar, shkatërruar ose ndryshuar në pronat e tij, dhe në mënyrë të ngjashme, si formë është e ndryshuar). ligjet fizike janë konceptuar si që rregullat mbi pronat e materies, forma dhe ndryshimet e tyre. Më vonë filozofëve të tilla si Lucretius, Averroes, Avicenna dhe Baruch Spinoza ndryshuar ose përpunohen këto Citim ndarjet [redakto], për shembull, Averroes dhe Spinoza dalloj naturans Natyra (parimet aktive qeverisin Universi) nga naturata "Natyra, elementet pasive mbi të cilat ish- akt.
[[''Përkufizimi i lidhur si me kohë hapësirë'']]
Për më tepër: Teoria e Bubble universit dhe kaotik inflacionit
Është e mundur të krijoj e shkyçur herë-hapësirë, secili ekzistuese por në gjendje të ndërveprojnë me njëri-tjetrin. Një metaforë visualized lehtë është një grup i flluska sapuni të veçanta, në të cilën vëzhguesit që jetojnë në një flluskë sapuni nuk mund të ndërveprojnë me ata që janë në flluska sapuni të tjera, madje edhe në parim. Sipas një terminologji të përbashkët, secili "flluskë sapuni" të kohës së hapësirës është lënë të kuptohet si një univers, ndërsa të veçantë tonë me kohë hapësirë është pėrcaktuara si universit, ashtu si ne e quajmë mun tonë në Hënë. Mbledhjen e tërë e këtyre herë të veçanta-hapësirë është pėrcaktuara si multiverse. [13] Në parim, universes të tjera pa lidhje mund të ketë dimensionalities të ndryshme dhe topologies e hapësirë-kohë, format e ndryshme të materies dhe energjisë, dhe të ligjeve të ndryshme fizike dhe fizike konstante , edhe pse mundësitë janë aktualisht të tilla spekulative.
[['''''Përkufizimi si realitet i dukshëm''''']]
Për më tepër: universi i dukshëm dhe vëzhgimor kozmologji
Sipas një përkufizimi ende-shume-kufizuese, Universi është çdo gjë brenda i lidhur tonë me kohë hapësirë që mund të ketë një shans për të bashkëvepruar me ne dhe anasjelltas. [Citim i duhur] Sipas teoria e përgjithshme e relativitetit, disa rajone të hapësirës mund të kurrë nuk bashkëveprojnë me jona madje edhe në jetën e universit, për shkak të shpejtësisë fundme të dritës dhe zgjerimin e vazhdueshme të hapësirës. Për shembull, mesazhet në radio dërguar nga Toka kurrë nuk mund të arrijnë disa rajone të hapësirës, madje edhe në qoftë se Universi do të jetojnë përgjithmonë; hapësirë të mund të zgjerohet më shpejt se drita mund të kaloj nëpër atë. Vlen të theksuar se ato rajone të largëta të hapësirës janë marrë të ekzistojë dhe të jetë pjesë e realitetit sa më shumë që ne jemi, por ne nuk mund të bashkëveprojnë me ta. Rajoni hapësinor brenda të cilit ne mund të ndikojë dhe të ndikohet është pėrcaktuara si universi i dukshëm. Të thuash të drejtën, universi i dukshëm varet nga vendndodhja e vëzhguesit. Duke udhëtuar, një vëzhgues mund të vijnë në kontakt me një rajon më të madhe të kohës së hapësirës se një vëzhgues i cili mbetet ende, në mënyrë që universi i dukshëm për ish-është më e madhe se sa për këtë të fundit. Megjithatë, edhe udhëtimi më të shpejtë nuk mund të jetë në gjendje për të bashkëvepruar me të gjitha të hapësirës. Në mënyrë tipike, universi i dukshëm është marrë për të do të thotë universin që shihet nga pika jonë e favorshme në Milky Way Galaxy.
[[''Size, mosha, përmbajtjen, strukturën, dhe ligjet'']]
Artikulli kryesor: universi i dukshëm, Mosha e strukturës së universit, shkallë-mëdha e universit, dhe bollëk e elementeve kimike
Universi është shumë i madh dhe ndoshta në volumin e pafund, çështja i dukshëm është e përhapur në një hapësirë të paktën 93000000000 vjet drite. Për krahasim, diametri i një galaktikë tipike është vetëm 30.000 vjet-dritë, dhe distanca tipike midis dy galaktikat fqinje është vetëm 3 milion vjet dritë. Si shembull, Milky Way Galaxy tonë është rreth 100.000 vjet drite në diametër, galaktikë dhe më të afërt të motrën tonë, Andromeda Galaxy, është e vendosur afërsisht 2.500.000 vjet drite larg. Ka ndoshta më shumë se 100 miliard (1011) galaksi në univers i dukshëm. galaksi tipike të shkojnë nga dwarfs me aq pak sa dhjetë milionë (107) yje deri në gjigandet me 1000000000000 (1012) yje, të gjithë rrotullohen rreth qendrës galaktikë e masive. Kështu, një vlerësim shumë të përafërt nga këto shifra do të sugjerojnë se ka rreth një sextillion (1021) yjet në univers i dukshëm, edhe pse një studim nga astronomët 2003 Australian National University ka rezultuar në një shifër prej 70 sextillion (7 x 1022)
[[:Heelal]].
Nëse do mundnim të llogarisim madhësinë e universit do duhej ta dinim shpejtësinë e zgjerimit të universit.Formula per madhesine e universit eshte :
madhësia e universit=shpejtësia e zgjerimit të universit×mosha e universit.
| |||