[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 1:
{{Bimë
[[Skeda:Zwiebel 2008-3-3-.JPG|thumb|right|250px| Qepa]]
|Emri = Qepa
'''Qepa''' është [[Bimët|bimë]] barishtore dyvjeçare qe i takon familjes Alliaceae cepa prej kohësh kultivohet nga njeriu.
|Pamje = Zwiebel 2008-3-3-.JPG
|Përshkrimi i pamjes = Qepa
|Mbretëria = Bimë
|Nënmbretëria =
|Mbindarja =
|Ndarja = [[Magnoliophyta]]
|Nënndarja =
|Mbiklasa =
|Klasa = [[Liliopsida]]
|Nënklasa =
|Mbirendi =
|Rendi = [[Liliales]]
|Nënrendi =
|Mbifamilja =
|Familja = [[Amaryllidaceae]]
|Nënfamilja =
|Fisi =
|Nënfisi =
|Gjinia = [[Allium]]
|Nëngjinia =
|Lloji = [[Allium cepa]]
|Nënlloji =
}}
'''Qepa''' (Allium cepa L., nga latinishtja ''cepa'' "qepë"), është një perime dhe është lloji më i kultivuar i gjinisë Allium.
 
'''Qepa'''Ajo është [[Bimët|bimë]] barishtore dyvjeçare ose shumëvjeçare qe i takon familjes AlliaceaeAmaryllidaceae cepaqë kultivohet prej kohësh kultivohet nga njeriu.
 
== Përshkrimi ==
Qepa është kultivuar për të paktën 7000 vjet. Ajo është një bimë dyvjeçare, por rritet zakonisht si një vjeçare. Varietetet e sotme zakonisht rriten në një lartësi prej 15 deri 45cm. Gjethet janë të gjelbërta dhe rriten të alternuara në xhufkë. Ato janë në formë tubi cilindrik (ndryshe nga llojet e afërta si [[preshi]] dhe [[hudhra]]) me një anë të sheshtë. Baza e çdo gjetheje është e rrafshët, zakonisht e bardhë që del nga një disk bazë. Nën këtë disk del një tufë fije rrënjësh të shkurtëra që ndodhen nën tokë. Me rritjen e qepës, rezervat e ushqimit fillojnë të grumbullohen në bazën e gjetheve dhe bulbi i qepës fillon e fryhet.
Qepa është bimë shumëvjeçare me kokërr të vetme, lulëzon vitin e dytë. Rritet në një lartësi rreth 60-100 cm, gjethet janë jeshile ne forme cilindrike dhe dallojnë nga llojet e afërta te familjes se qepës nga [[preshi]] dhe [[hudhra]].
[[Figura:Zwiebelbluete 1.jpg|thumb|left|150px|Lulet e qepës]]
Në vjeshtë, gjethet thahen dhe cipa e jashtme e bulbit bëhet e thatë dhe e brishtë, dhe kjo është koha kur qepa duhet shkulur. Nëse qepa nuk shkulet dhe mbahet në tokë gjatë dimrit, pika e rritjes në mes të bulbit fillon të zhvillohet në pranverë. Gjethet e reja shfaqen dhe një kercell i gjatë, i drejtë, rritet, në majë të të cilit zhvillohet një tufë lulesh. Tufa e luleve ka formën e një çadre sferike me lule të bardha të grumbulluara nga gjashtë në çdo grup. Farat janë të zeza me shkëlqim, prerja tërthore e të cilave është tre këndore.
 
== HistoriaPërdorimi ==
=== Përdorimi historik ===
Duket se bulbatBulbët e qepëve dhe bimët e tjera të familjessë njëjtës familje janë përdorur si ushqim që në antikitet. Dëshmi letrarevenbanimet e Epokës së Bronzit janë gjetur gjurmë të qepës, të hurmave të arabisë dhe të fiqve. Megjithatë nuk është e qartë në se këto ishin qepë të kultivuara. Dëshmitë arkeologjike dhe letrare si Libri i Numrave 11:5, sugjerojnë se kultivimi mund të ketë filluar rreth 2000 vjet më vonë në Egjipt. Duket se qepët ishin pjesë e dietës së punëtorëve që ndërtuan piramidat. Egjiptianët e lashtë e bënë atë një objekt adhurimi, duke i kombinuar format saj sferike dhe unaza e saj koncentrike në jetën e përjetshme. Përdorimi i qepëve në varrime është demonstruar nga mbetjetgjurmët e qepës që u gjetën në varrin e Ramesses II. EgjiptasitEgjiptianët besonin se me aromën e fortë të qepëve do të dorëzohet fryma e vdekur.
 
Në Greqinë e lashtë, atletët hanin sasi të mëdha të qepës sepse besohej se ata forconin gjakun. Gladiatorët romak mbështjelline fërkonin trupin e tyre me qepë për të zhvilluar muskujt. Në Mesjetë qepa ishte si ushqim i rëndësishëm, kështu që ata u përdorën për të paguar qiratë, dhebile edhe si dhurata. Mjekët përshkruajnëe rekomandonin qepëtqepën si bimë për të ndihmuar jashtëqitjen, lehtësimin dhimbjeve të kokës, kollës, për të trajtuar kundërhelmimin kafshimit dhe helmit tënga gjarpërpërijvegjarpërpërijtë dhe humbjen e flokëve. Qepa u dërgua në Amerike nga ChristopherKristofor ColumbusKolombi në udhëtimin e tij më 1493 në Haiti. Në shekullin e gjashtëmbëdhjetë, qepët janë përdorur edhe në trajtimin e infertilitetit, jo vetëm tek gratë, por edhe te kafshët shtëpiake.
===Përdorimi për gatim ===
 
== Kultivimi ==