Afrika: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Refuzoi ndryshimin e fundit të tekstit (nga 85.227.172.254) dhe riktheu rishikimin 1570389 nga Liridon: ndryshime te papershtatshme |
Marbott (diskuto | kontribute) v rregullim i sintaksës |
||
Rreshti 7:
{| style="background: transparent; text-align: left; table-layout: auto; border-collapse: collapse; padding: 0; font-size: 100%;" cellspacing="0" cellpadding="0"
! style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | Sipërfaqja
| style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0; vertical-align: top" | 30.284.631
|-
! style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | Popullata
Rreshti 52:
== Atllasi ==
'''Malet Atllas''' janë malet e vetme të reja në
Shtrihen në veriperëndim të Afrikës (Magreb). Janë të gjata afër 2000
Përbëhen nga disa tërësi morfologjike : Atllasi i lartë (maja Tubkal 4165 m), Atllasi gëlqerorë (Xhebel Ores në Kabili), Anti Atllasi kristalor, por me majën vullkanike Sirua (3300 m), Atllasi Tel-Rif, në veri përgjatë bregdetit mesdhetar, Atllasi i mesëm (i lartë 3000 m), në jug të Rifit, paraqet ujëndarësin në mes [[Oqeani Atlantik|oqeanit Atlantik]] dhe [[Deti Mesdhe|detit Mesdhe]].
Pjesa perëndimore e Atllasit, e paraqitur si rrafshnaltë, quhet Mezeta marokene. Në këtë pjesë kalon gradualisht në [[Sahara]]. Kjo është zonë e ''shotëve'' (Hodna) ose të ''sebkave'', ''liqeneve të njelmëta'' nga janë ose të përhershme ose të përkohshme, varësisht nga kushtet natyrore të mjedisit gjeografik ku janë krijuar.
Rreshti 62:
[[File:Wueste Hurghada.jpg|thumb|Shkretëtira]]
== Shkretëtira e Saharasë ==
'''Sahara''' është [[shkretëtira|shkretira]] e dytë për nga madhësia pas [[Antarktiku]]t në botë, me 9 000 000
Sahara, ashtu çfarë është sot ekziston që 3.500 vjet. Mendohet se në Sahara shumë kohe më parë kanë qënë lumenj dhe mendohet se janë ende nën rerën e kësaj shkretëtire. Mendohet se rezervat e saj nëntokësore janë rreth 15 miliardë km³ ujë. Kohët e fundit shtetet më të zhvilluara si Libia kanë filluar ta përdorin këtë ujë.
Aty ka pak oaza në krahasim me sipërfaqen. Oaza më e madhe në Afrikë është lugina e lumit Nil.
[[File:007 Tibesti.JPG|thumb|
Në mes të saj shtrihen malet Ahagar dhe Tibesti.
== Sudani (Zona e Sahelit) ==
Shtrihet mes Saharasë në veri dhe savaneve në jug dhe Oqeanit Atlantik në perëndim dhe Detit të Kuq në lindje. Ka rreth 3 milion km². Ka lartësi mbidetare
Popullsia zezake aty ndahet në dy grupe : sudanitë dhe bantuidë. Ndodhet tek shtetet : Senegal, Mauritania, Mali, Burkina Faso, Niger, Nigeria, Çad, Sudan, Somalia, Etiopia, Algjeria dhe Eritrea.
Rreshti 86:
Afrika ka 4 lloje të klimës : ekuatoriale, sub-ekuatoriale, tropikale dhe sub-tropikale.
'''Klima ekuatoriale''' shtrihet përreth ekuatorit, deri në 5º të gjerësisë gjeografike veriore dhe jugore. Ka reshje të shumta : 2000
'''Klima sub-ekuatoriale''' shtrihet mbi klimën ekuatoriale. Shtrihet deri në 20º të gjerësisë gjeografike veriore dhe jugore. Reshjet gjatë vitit sillen rreth 2000
'''Klima tropikale''' ndikon në viset më lart se klima sub-ekuatoriale. Aty ndikojnë '''monsunet''' (erëra që shkaktohen nga ngrohja e ndryshme e masave tokësore dhe ujore). Kemi monsunin veror me lagështi dhe atë dimëror me thatësi. Monsuni veror ka shumë reshje prandaj ka shumë mundësi që gjatë asaj periudhe lumenjtë të vërshojnë dhe shkaktojnë shumë dëme. Temperaturat janë të larta.
Rreshti 98:
'''Temperatura minimale''' është shënuar në Ifranë (Maroku)– 24 °C.
'''Maksimumi i të reshurave''' janë arritur në Kepiun Debunsha (Kamerun) 10 290
'''Minimumi i të reshurave''' janë shënuar në Uadin Halfa (në Sudan) 2,5
== Hidrografia ==
'''Afrika''' ka një rrjet të pasur me lumenj dhe liqene. Shpërndarja e lumenjve dhe e liqeneve nuk paraqitet e njëjtë. Pjesa më e madhe e lumenjve të Afrikës, si : [[Lumi Kongo|Kogo]], [[Nigeri]], [[Oranzhi]] dhe [[Senegali]], derdhen në [[Oqeani Atlantik|Oqeanin Atlantik]], [[lumi Zambezi]] dhe [[Limpopo]] derdhen në [[Oqeani Indian|Oqeanin Indian]] dhe [[nili|lumi Nil]] në [[deti Mesdhe|Detin Mesdhe]]. Kjo ndodhë sepse sipërfaqja e Afrikës më tepër është e pjerrët (anon) nga ana e Oqeanit Atlantik.
Gjithashtu Afrika është e pasur me shumë liqene ku mund të përmendim liqenet : Viktoria, Tanganika, Njasa, i Albertit etj. Liqeni më i madh me sipërfaqe është Viktoria me 68.800
== Bimësia ==
Kontinenti afrikan ka bimësi të zhvilluar. Zonat bimore janë : zona e bimësisë mesdhetare, shkretinore, savanet, stepat dhe pyjet e lagështa ekuatoriale.
Në Afrikë ka shumë liqene shkretinore (shote) të përhapura kryesisht në pjesën veriperëndimore të kontinentit. Në pjesën jugore të Saharasë shtrihet LIQENI i CADIT, sipërfaqja e të cilit ndryshon nga 11 000 - 22 000
== Fauna ==
Rreshti 125:
== Territoret dhe rajonet afrikane ==
Vendet e shënuara në këtë tabelë janë në bazë të skemës të marrë nga [[Organizata e Kombeve të Bashkuara|OKB]]-ja për rajonet.
{|align=right
Rreshti 393:
| [[Las Palmas de Gran Canaria]],<br />[[Santa Cruz de Tenerife]]
|-
| {{flagicon|Ceuta}} [[Ceuta]] (Spanja)<ref name="gjeneruar automatikisht1">Enklavë [[Spanja|Spanjolle]] e rrethuar nga kufiri tokësor i [[Maroku]]t, të dhënat janë të vitit 2001 <br /></ref>
| align="right" | 20
| align="right" | 71.505
Rreshti 405:
| [[Funchal]]
|-
| {{flagicon|Melilla}} [[Melilla]] (Spanja)<ref name="gjeneruar automatikisht1" />
| align="right" | 12
| align="right" | 66.411
| |||