Prerja e artë: Dallime mes rishikimesh

 

== Historik ==

Raporti i arte ka magjepsur intelektualet perëndimore te interesave te ndryshëm për te paktën 2400 vjet. Disa nga matematikanët me te mëdhenj te te gjitha kohërave, nga Pitagora dhe Euklidi në Greqinë e lashte, Leonardoja i Pizes, astronomi i Rilindjes Johan Kepler, e deri shkencëtaret e ditëve tona si fizikani i Oksfordit Roxher Penrose kane kaluar ore te panumërta duke studiuar raportin e arte dhe cilësitë e tij.

 

Në Greqinë antike matematikanët filluan te studionin raportin e arte për shkak te shfaqjes se tij te shpeshte në gjeometri. Ndarja e një segmenti në raportin e arte, përben një element mjaft te rëndësishëm në gjeometrinë e figurave te rregullta.

 

Duke filluar nga rilindja literatura mbi estetiken dhe raportin e arte u zhvillua se tepërmi. Si rezultat arkitekte, artiste dhe te tjerë filluan te përdornin raportin e arte në marrëdhëniet dimensionale në punët e tyre.

Vepra e pare shume e rëndësishme ishte De Divina Proportione Nga Luce Paciali e publikuar në 1509.

Pacioli një murg françeskan ishte tepër i interesuar në matematike dhe në arte.

 

 

Ilustrimet e Leonardos për shumëfaqëshat në De Divina Proportione dhe mendimet e tij që disa proporcione te trupit shfaqin raportin e arte kane bere që shume studiues te mendojnë se ai e ka përfshire raportin e arte në vizatimet e tij. Disa sugjerojnë se Mona Lisa shfaq raportin e arte në pjesë te ndryshme te trupit te saj.

 

Mondiani përdori raportin e arte intensivisht në vizatimet e tij gjeometrike.

 

Adolf Zeising, interesat kryesore te te cilit ishin matematika dhe filozofia zbuloi Raportin e arte te shprehur në rregullimin e degëve përgjatë kërcejve te bimës dhe te damarëve në gjethe. Ai e zgjeroi kërkimin e tij tek skeletet e kafshëve dhe degëzimin e venave dhe te nervave te tyre, në proporcionin e përbërjeve kimike dhe në gjeometrinë e kristaleve, madje edhe në përdorimin e proporcionit në përpjekjet artistike. Në këto fenomene ai pa raportin e arte që funksionon si një ligj universal. Në lidhje me ketë skeme te tij për proporcionet e trupit njerëzor te raportit te arte, Zeising shkroi në 1854 për një ligj universal në te cilin ndodhet parimi baze i te gjitha përpjekjeve formuese për bukurinë dhe plotësimin në interesat e natyrës dhe te artit dhe që përhap si një ideal kryesor shpirtëror, te gjitha strukturat, format dhe proporcionet, pavarësisht nëse janë botërore dhe individuale, organike dhe joorganike,akustike dhe optike, që gjen plotësimin e saj te plote në formën njerëzore.

 

Xheims Teni rikrijoi pjesën e tij For Ann (Për Anën) e cila përbehet nga 12 tone te larta te prodhuara nga kompjuteri duke pasur çdo ton si fillese, kështu që raporti i arte midis një minori te gjate dhe një maxhori te gjashte është poshtë tonit paraardhës dhe që kombinimi i toneve te krijuara nga tonet paraardhëse janë një ton me i ulet apo me i larte.

 

 

Kompozitori francez Erik Satie përdorte braportin e arte në shume prej pjesëve te tij duke përfshire Sonneries de la rose+Froix. Raporti i arte është gjithashtu i dukshëm në organizimin e pjesëve në muzikën e Debussy në pjesën “Reflektime në ujë” nga vepra “Imazhe” në te cilën “sekuenca e celsave shënohet nga intervalet 34, 21, 13, 8, dhe pika me e larte kryesore mbështetet në pozicionin phi.

Muzikologu Roy Howat ka vene re se kufijtë formale te La Mer përputhen tamam me pjesën e arte.

 

 

== Referenca ==

[[Kategoria:Arte]]

[[Kategoria:Gjeometri]]

[[Kategoria:Matematikë]]