Rafaelo: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
v added Category:Rilindas italianë using HotCat |
Marbott (diskuto | kontribute) rregullim i sintaksës |
||
Rreshti 1:
{{DISPLAYTITLE:Raffael}}
[[File:Sanzio 00.jpg|thumb|
== Biografia ==
Rreshti 7:
==== Origjina (1484-1493) ====
[[File:Sanzio 01 Raphael.jpg|thumb|left|autoportret i Raffaellos (majtas) ne nje cep te Shkolles se Athines]]
Raffaello-ja lindi në Urbino në «vitin 1483, në të premten e shenjtë,<ref>Që në 1483 përputhej me ditën e 28 marsit</ref> në tre të natës, nga Giovanni Santi, piktor jo pak i shkëlqyer, por duke qen njeri me intelekt të lart dhe i prirur në drejtimin e fëmijve në atë rrugë të mbarë, që për fatin e tij të keq, nuk ishte shfaqur në rininë e tij»<ref name=V>Giorgio Vasari, 'Le vite de' più eccellenti pittori, scultori e architettori'', ''Vita di Raffaello da Urbino'', Firenze 1568.</ref>. Rrëfimi i Vasarit konsideron se Raffaello-ja lindi më [[28 Mars|28 mars]] (të premten e shenjtë). Megjithatë ekziston një tjetër version sipas të cilit dita e lindjes së mjeshtrit urbinas duhet të jetë [[6 Prill|6 prilli]], dhe kjo e bazuar në letrën e Marcantonio Michiel-it drejtuar Antonio Marsilio-s (e konfirmuar nga epitafi i njohur, për një kohë i konsideruar i Pietro Bembo-s ndërsa sot i atribuar poetit Antonio Tebaldeo) që nënvizon se data e ditës dhe orës së vdekjes së Raffaello-s, përputheshin dukshëm me atë të [[Krishti]]-it - ora 3 e [[6 Prill|6 prillit]], e premte para Pashkëve – përputhen saktësisht me datën e lindjes së tij. Natyrisht, gjithë kjo ka shijen e legjendës dhe nëse do të konsiderohej mjaftueshmërisht e sigurtë dita e vdekjes së tij, nuk mund të jetë kështu për atë të lindjes së tij.
Raffaello-ja (i portretizuar që fëmijë nga i ati në Cappella Tiranni në Cagli) qe biri i parë dhe i vetëm i Giovanni Santi-t dhe Maria di Battista di Nicola Ciarla-s. Mbiemri "Sanzio" në fakt nuk është veçse një nga zgjedhimet e mundshme nga italishtja e "Santi", e rrjedhur nga latinishtja "Sancti" me të cilin zakonisht Raffaello-ja, pasi të rritej, do të firmoste veprat e tij. E ëma i vdes herët, më [[7 Tetor|7 tetor]] [[1491]]<ref name=F10>Franzese, cit., fq. 10.</ref>. I ati u rimartua pak më vonë me njëfarë Berardina di Piero di Parte, nga e cila i lindi e bija Elisabetta. Me dy gratë familja e të atit pati zënka për motive financiare<ref name=F12/>.
Rreshti 32:
Në [[1499]] Raffaello-ja, gjashtëmbëdhjetë vjeçar, u trasferua me ndihmat e punishtes së të atit në Città di Castello, ku mori porosinë e parë të pavarur: ''stendardo della Santissima Trinità'' për një vëllazëri vendore që donte të ofronte një vepër kushtimore në shenjë falenderimi për mbarimin e një epidemie pikërisht atë vit. Vepra, megjithëse akoma e lidhur me jehonën e Perugino-s dhe Luca Signorelli-t, paraqet edhe një freski inovative të thellë, që i garantonte një myshteri vendore, duke munguar në qytet piktorë të shquar pas largimit të Signorelli-t pikërisht në [[1499]], në kubenë e Orvieto-s<ref name=F13/>.
Më [[10 Dhjetor|10 dhjetor]] [[1500]] në fakt Raffaello dhe Evangelista da Pian di Meleto morën nga murgeshat e kishës së Sant'Agostino-s (Città di Castello) një detyrë të re, që është e para e dokumentuar e karrierës së artistit, 'Pala del beato Nicola da Tolentino'', e mbarua më [[13 Shtator|13 shtator]] [[1501]] dhe sot e shpërndarë në shumë muzeume pasi u nda në vazhdim të një [[
Në Città di Castello artisti la të paktën dy vepra të tjera të rëndësishme, ''Crocifissione Gavari'' dhe ''Sposalizio della Vergine''. Në të parën, të datuar në [[1502]]-[[1503]], vërehet përthithja e plotë e stilit të Perugino-s (një "Crucifisso, të cilin, nëse nuk do ishte emri i tij i shkruar, asnjë nuk do ta besonte si vepër të Raffaello-s, por si të Pietro-s", shkroi Vasari), edhe nëse vërehen gjithësesi, zhvillimet e para drejt një stili të tijin, me një ndërveprim më të mirë midis figurave dhe peizazhit dhe me një paraqitje të veçantë optike në këmbët e [[Krishti
==== Perugia dhe qendra të tjera (1499-1504) ====
Rreshti 40:
Ndërkohë, fama e Raffaello-s po niste të zgjerohej në gjithë [[Umbria]]-n, duke e bërë një nga piktorët më të kërkuar dhe më aktivë në rajon. Vetëm në [[Peruxhia|Perugia]], mes viteve [[1501]] dhe [[1505]], iu porositën plot tre pale d'altare: ''Pala Colonna'', për kishën e murgeshave të manastirit të Sant'Antonio-s, ''Pala degli Oddi'', për kishën e San Francesco-s në Prato dhe një ''Assunzione della Vergine'' për klarisat(ndjekëse të urdhërit të themeluar nga santa Chiara) e Monteluce-s të pa mbaruar ndonjëherë, e pikturuar më pas nga Berto di Giovanni<ref name=F15>Franzese, cit., fq. 15.</ref>. Bëhet fjalë për vepra me natyrë peruxhineske, me një fokusim gradual drejt elementeve stilistikë më personal.
Te ''Resurrezione di Cristo'' në San Paolo të [[Brazili
Të të njëjtës periudhë mund të konsiderohen disa ''Madonna me Fëmijën'' që, megjithëse akoma të lidhura me shembullin e Perugino-s, i paprijnë raportit intensiv dhe delikat mes nënës dhe të birit të kryeveprave më të rëndësishme pasuese të lidhura me këtë temë<ref name="ReferenceA">De Vecchi-Cerchiari, cit., fq. 159.</ref>. Ndërmjet tyre spikatin ''Madonna Solly'', ''Madonna Diotallevi'', ''Madonna me Fëmijën mes shenjtëve Jeronim dhe Françesk]]''<ref name=F13/>.
Afër [[1503]]-it artisti do të ndërmerte një sërë udhëtimesh të shkurtra që do ta çonin në kontaktet e para të rëndësishme me realitetet artistike. Veç qyteteve umbre dhe vendlindjes, Urbino, vizitoi gati me siguri [[Firenca|Firencen]], [[Roma|Romën]] (ku asistoi në shenjtërimin e [[Papa Juli II|Giulio-s së II]]) dhe Sienë. Bëhej fjalë për udhëtime të shkurtra, mbase disa javëshe, që nuk mund të konsiderohen qendrime të mirëfillta<ref name=F15/>. Në [[Firenca|Firence]] pa me gjasa veprat e para të [[Leonardo da Vinçi
==== Në Sienë ====
Rreshti 585:
* {{cite web|url=http://www.adamoli.org/free/raffaello-sanzio|title=Jeta dhe vepra mbi Raffaello Santin}}
* {{cite web|url=http://www.classicistranieri.com/liberliber/Raffaello%20Sanzio/|title=Gjithë shkrimet e Raffaello Santit}}
{{commonsart|Raffaello Sanzio|Raffaello}}
Line 592 ⟶ 590:
[[Kategoria:Piktorë italianë]]
[[Kategoria:Rilindje]]
[[Kategoria:Lindje 1483]]
|