Muamer el Gadafi: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
v rregullim sintakse
v Removed invisible unicode characters + other fixes, replaced: → (6), removed: ‎ using AWB (12004)
Rreshti 49:
}}
 
'''Muamer el Gadafi''' ({{circa|1942}} – 20 tetor 2011, [[Gjuha arabe|arab]]. معمر محمد أبو منيار القذافي‎القذافي ''Muamer Muhamed Ebu Minjar el-Gadafi''), i njohur si '''Kolonel Gadafi''', ishte revolucionar dhe politikan [[Libianët|libian]], i cili qeverisi [[Libia|Libinë]] në vitet 1969–2011. Duke marrë pushtet në një grusht shteti, ai udhëhoqi si Kryesuesi Revolucionar i [[Libia|Republikës Arabe Libiane]] në vitet 1969–1977 dhe më pas si Udhëheqësi Vëllazëror i [[Xhamaharia Libiane|Xhamaharisë  së Madhe Arabe Popullore Socialiste    Libisë]] nga viti 1977 deri në vitin 2011, kur u rrëzua gjatë [[Lufta civile në Libi|Luftës civile në Libi]]. Fillimish zhvilloi variantin e vet të [[Nacionalizmi arab|nacionalizmit arab]] dhe [[Socializmi arab|socializmit arab]], i njohur si [[Teoria e Tretë Universale]], ndërsa më vonë përqfoi [[pan-afrikanizmi]]n dhe shërbeu si Kryetari i [[Unioni Afrikan|Unionit Afrikan]] në vitet 2009–2010.
 
I biri i një bariut të varfër beduin, Gadafi u përfshi në politikë ndërsa ishte në shkollë në Saba, pastaj u regjistrua në Akademinë Ushtarake Mbretërore në [[Bengazi]]. Themeloi një celulë revolucionare brenda ushtrisë, me të cilën arriti në vitin 1969 të marrë pushtetin nga [[monarkia]] e [[Mbreti Idris|Mbretit Idris]] në një grusht shteti, ku nuk u derdh gjak. Duke u bërë Kryetari i Këshillit komandues revolucionar, Gadafi heqi monarkinë dhe shpalli Republikën.
 
Në vitin 1977, ai shpërbëu Republikën dhe krijoi [[Xhamahiria|''Xhamahirinë'']]'','' një "shtet i masave". Duke adoptuar zyrtarisht një rol simbolik në qeverisje, ai kishte fuqi si   komandant i përgjithshëm i ushtrisë dhe kreu i Komiteteve revolucionare, përgjegjës për policimin dhe shtypjen e kundërshtarëve. Duke refuzuar mendimet e tij të mëparshme ideologjike, nga viti 1999 Gadafi inkurajoi privatizimet ekonomike dhe u afrua me vendet perëndimore, edhe përkrahu pan-afrikanizmin dhe duke ndihmuar në krijimin e [[Bashkimi Afrikan]]. Në mes të [[Pranvera arabe|Pranverës arabe]], në vitin 2011 shpërtheu një kryengritje kundër Gadafit e udhëhequr nga [[Këshilli Kombëtar i Libisë|Këshilli Kombëtar i Përkohshëm]], që rezultoi në një luftë civile. NATO-ja ndërhyri ushtarakisht në anën e Këshillit, duke sjellë rënien e qeverisë së Gadafit. I tërhequr në [[Sirtë]], Gadafi u kap dhe u vra nga militantët e Këshillit Kombëtar të Përkohshëm.
 
Gadafi ishte një figurë botërore kontroverse. Përkrahësit e tij vlerësuan qëndrimin e tij anti-imperialist dhe përkrahjen e tij për [[panafrikanizmi]]n dhe [[panarabizmi]]n, dhe ai u dekorua me mirënjohje të ndryshme. Anasjelltas, ai u dënua ndërkombëtarisht si një [[Diktatori|diktator]] dhe [[Autokracia|autokrat]], administrata autoritare e të cilit shkeli të drejtat e njeriut të [[Libianët|qytetarëve të Libisë]], dhe si mbështetës i lëvizjeve irredentiste, luftave fisnore dhe [[terrorizmi]]t në shumë vende të tjera.
Rreshti 61:
== Republika Arabe e Libisë ==
 
== Xhamaharia  e Madhe Arabe Popullore Socialiste  e Libisë ==
 
== Lufta civile në Libi ==