[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
No edit summary
rregullim i sintaksës
Rreshti 25:
'''Kleopatra VII Filopator''' ''(Greqisht:Κλεοπάτρα Φιλοπάτωρ; 69 p.e.s- 12,Gusht, 30 p.e.s)'' e njohur në histori si Kleopatra ishte faraonesha e fundit aktive e Egjiptit të Lashtë, i cili mbijetoi edhe për pak kohë pas vdekjes së saj pasi u udhëhoq nga djali i saj, Cezarioni si faraon. Emri Kleopatra vjen nga emri grek ''Κλεοπατρα'' (Kleopatra) që do të thotë "Triumf i babait", i formuar nga ''κλεος'' (Triumf) kombinuar me πατρος (patros) " E babait".
Kleopatra ishte pjestare e dinastisë Ptolemaike, një familje me origjinë greke që udhëhoqi Egjiptin e Lashtë pas vdekjes së [[Leka i Madh|Aleksandrit të Madh]], gjatë periudhës helenistike. Ptolemaikët gjatë dinastisë së tyre folën greqisht dhe refuzuan të flisnin në gjuhën Egjiptiane, që është dhe arsyeja pse greqishtia ashtu si dhe gjuhët egjiptiane është përdorur në dokumentet zyrtare mbretërore, siç ështe edhe Guri Rozeta. Por çuditërisht Kleopatra foli në gjuhën Egjiptiane, dhe e prezantoi veten si një rimishërim i perëndeshës egjiptiane, Isis.
Kleopatra sundoi bashkë me babain e saj, Ptolemeun XII Auletes, dhe më vonë me vëllezërit e saj, Ptolemeu XIII dhe Ptolemeu XIV, me të cilët ajo u martua për të nderuar traditën egjiptiane, por shpejt ajo sundoi e vetme. Si faraoneshë ajo pati një lidhje me [[Jul Cezari|Jul Cezarin]]n, që forcoi qëndrueshmërinë e saj në fron. Më vonë ajo vendosi si zëvendës-drejtues në vend të saj djalin e saj me Cezarin, Cezarionin.
Pas vrasjes së Cezarit, më [[44 p.e.s.]] ajo komplotoi me Mark Antonin, kundrejt pasardhësit të ligjëshëm të Cezarit, Gaius Julius Cezar Oktavianus ( më vonë u njoh si Oktavian Augusti). Me Antonin ajo lindi dy binjakë, Kleopatrën Selene II dhe Aleksandër Heliosin, dhe më pas një djalë tjetër Ptoleme Filadelfusin ''(nga martesat e saj me vëllezërit ajo nuk pati fëmijë)'' . Pasi humbi betejën e Aktiumit me forcat e Oktavianit, Antoni u vetëvra. Kleopatra gjithashtu u vetëvra, duke vazhduar kështu traditën, që nënkupton pickimin nga një kobër, më [[12 Gusht 30 p.e.s.]] Ajo me pak fjalë u "mbajt në jetë" nga djali i saj Cezarioni, i cili u deklarua Faraon nga mbështetësit e tij, por u vra pak kohë më pas nga Oktavian Augusti. Egjipti më pas u bë provinca romake e Aegyptusit.
Në ditët e sotme Kleopatra, mbetet një figurë shumë e njohur në kulturën Perëndimore. Trashëgimia e saj mbijeton në një numër shumë të madh veprash arti dhe në shumë dramatizime të jetës së saj në literaturë dhe në media, duke përfshirë tragjedinë ''"Antoni dhe Kleopatra"'' të [[William Shakespeare|William Shekspirit]], operën ''"Cléopâtre"'' të Jules Massenet, dhe realizimin e filmit, më 1963, me titull "Kleopatra". Në shumë pikëpamje, Kleopatra është portretizuar si me një bukuri të jashtëzakonshme, dhe zotërimet e saj të suksesshme të burrave më te pushtetshëm të botës janë marrë si prova të estetikës së saj.
Rreshti 34:
Identiteti i nënës së Kleopatrës është i panjohur, por besohet se ajo ka qenë [[Kleopatra V Trifaena]] e Egjiptit, motra ose kushërira dhe gruaja e [[Ptolemeut XII Auletes]], ose ndoshta ajo ka qenë ndonjë pjestare tjetër e dinastisë Ptolemaike, e cila ishte vajza e Ptolemeut X dhe Kleopatrës Berenise III Filopator, kjo nëse Kleopatra V nuk ishte vajza e Ptolemeut X dhe Berenisës III. Babai i Kleopatrës Auleti ishte një pasaardhës i drejtpërdrejt i gjeneralit të [[Aleksandri i Madh|Aleksandrit të Madh]], Ptolemeu I Sotir, djali i Arsinoesë dhe Lagusit, të dy nga [[Maqedonia]].
[[Skeda:Cleopatra VII tetradrachm Syria mint.jpg|thumb|Monedhë me figurën e Kleopatrës VII]]
[[Centralizimi i pushtetit]] dhe korrupsioni çuan në kryengritje dhe në humbjen e zotërimit të [[Qipro|Qipros]]s dhe Circesë, duke e shëndrruar sundimin e Ptolemeut XII në një nga më të këqinjtë e të gjitha kohërave. Kur Ptolemeu XII shkoi në Romë me Kleopatrën, [[Kleopatra VI Trifaena]] mori pushtetin, por vdiq pak kohë më pas në rrethana të dyshimta. Është besuar edhe pse jo e provuar nga burimet historike, se atë e helmoi Berenisia IV, për të mbajtur e vetme pushtetin. Pa marrë parasysh shkakun, Berenisia IV e mbajti pushtetin deri në kthimin e Ptolemeut në vitin 55 p.e.s, pasi me mbështetjen romake, ai nënshtroi [[Aleksandrinë]] i ndihmuar nga gjenerali romak [[Aulus Gabinius]]. Berenisia u arrestua dhe u ekzekutua pak kohë më pasë, koka e saj u dërgua në oborrin mbretëror me urdhër të babait të saj, mbretit. Kleopatra ishte tashmë 14 vjeçe, dhe u vendos si bashkë-drejtuese dhe këshilltare e babait të saj.
Ptolemeu XII, vdiq në Mars të vitit 51 p.e.s, dhe me dëshirën e tij e bëri Kleopatrën, 18 vjeçe, dhe vëllain e saj 10 vjeç, Ptolemeun XIII bashkë-sundimtarë. Tre vitet e para të sundimit ishin të vështirë, për shkak të prapambetjeve ekonomike, urisë, vërshimeve të pamjaftueshme të Nilit, dhe për shkak të konflikteve politike. Edhe pse Kleopatra ishte e martuar me vëllain e saj më të vogël, ajo ia bëri të qartë se nuk kishte për qëllim të ndante pushtetin me të.
Në Gusht të vitit 51 p.e.s, marrëdhëniet midis Kleopatrës dhe vëllait të saj, u këputën përfundimisht. Kleopatra e shkëputi emrin e Ptolemeut nga dokumentet zyrtare të Egjiptit, dhe fytyra e saj paraqitej e vetme në monedhat zyrtare të Egjiptit, gjë që shkonte kundër traditës Ptolemaike, e të sunduarit të vendit nga një femër. Në vitin 50 p.e.s, Kleopatra hyri në një konflikt serioz me [[Gabinianët]], trupa të fuqishme romake të vendosur në Egjiptit nga Aulus Gabinius, për të mbrojtur babain e saj Ptolemeun XII, pas rimarrjes së pushtetit prej tij më 55 p.e.s. Gabinianët vranë djemtë e gjeneralit romak të [[Sirisë]], [[Markus Kalpurnius Bibulus]], kur ata erdhën të kërkonin ndihmën e tyre në favor të babait të tyre kundrejt Partianëve. Kleopatra ia dorëzoi Gabinianët, të lidhur me zinxhir Bibulusit. Kjo bëri që Gabinianët të ktheheshin në armiqtë më të egër të mbretëreshës. Ky konflikt ishte një nga shkaqet kryesore të rënies nga pushteti të Kleopatrës, pak kohë më vonë. Sundimi i saj përfundoi, nga intrigat e oborrtarëve të drejtuar nga eunuku [[Pothinius]], në bashkëpunim me gjeneralin gjysmë-grek, [[Akilasin]], dhe [[Teodotusin e Kios]]. Rreth viteve 48 p.e.s, vëllai më i vogël i Kleopatrës, Ptolemeu XIII, u bë sundimtar i vetëm absolut.
Rreshti 52:
 
=====Kleopatra në luftën civile romake=====
Në luftën civile romake ndërmjet fraksioneve cezariane, të udhëhequra nga Mark Antoni dhe Oktaviani, dhe fraksionit që përfshinte vrasësit e Cezarit, të udhëhequr nga Marcus Junius Brutus dhe Gaius Cassius Longinus, Kleopatra mbajti anën e palës lindore për shkak të kaluarës së saj. Brutus dhe Cassius lanë Italinë dhe lundruan në lindje të Perandorisë Romake, ku ata pushtuan sipërfaqe të mëdha dhe bazat e vendosura ushtarake.Në fillim të 43 pes, Kleopatra formoi një aleancë me liderin e partisë cezariane në lindje, Publit Cornelius Dolabella, i cili gjithashtu njohu Cezarionin si bashkë-sunduesin e saj. Por së shpejti, Dolabella u rrethua në Laodice dhe u vetëvra në Korrik 43 p.e.s.
 
Cassius donte të pushtonte Egjiptin për të kapur thesaret e atij vendi dhe për mbështetjen e saj për Dolabellan. Egjipti dukej një objektiv i lehtë për shkak se ajo nuk kishte forca të forta tokësore dhe pati zi buke dhe një epidemi. Cassius gjithashtu kërkoi të parandalonte Kleopatrën të sillte përforcime nga Antoni dhe Oktaviani. Por ai nuk mund të ekzekutonte një pushtim të Egjiptit, sepse në fund të 43 p.e.s, Brutus e thirri atë përsëri në Smyrna. Cassius u përpoq të bllokonte rrugën e Kleopatrës drejt Cezarionit. Për këtë qëllim Lucius Staius Murcus zhvendosi 60 anije dhe një ushtri të trupave elitë në pozicionin e Cape Matapan në jug të Peloponezit. Megjithatë, Kleopatra lundroi me flotën e saj nga Aleksandria në perëndim përgjatë bregdetit të Libisë për t'iu bashkuar udhëheqësve cezariane, por ajo u detyrua të kthehet në Egjipt për shkak se anijet e saj ishin dëmtuar nga një stuhi e dhunshme dhe ajo u sëmur. Staius Murcus mësoi per fatkeqësinë e Mbretëreshës dhe pa mbeturinat nga anijet e saj në bregdetin e Greqisë. Ai pastaj lundroi me anijet e tij në detin [[Adriatik]]
Rreshti 71:
Burimet e lashta, veçanërisht ato romake, janë në marrëveshje të përgjithshme se Kleopatra vrau veten duke nxitur një kobër egjiptiane ta kafshonte. Burimi më i vjetër është Straboni, i cili ishte gjallë në kohën e ngjarjes, dhe madje mund të ketë qenë në Aleksandri. Ai thotë se ka dy histori: se ajo kishte aplikuar një vaj të parfumuar toksik, apo se ajo ishte kafshuar nga një gjarpër mbi gjoksin e saj. Disa poet romak,kanë shkruar brenda dhjetë viteve të ngjarjes,dhe të gjithë kanë përmendur kafshimin nga gjarpëri, si edhe Florus, një historian, rreth 150 vjet më vonë. Velleius, gjashtëdhjetë vjet pas ngjarjes, gjithashtu i referohet një gjarpëri. autorë të tjerë kanë marrë në pyetje këto llogari historike , duke deklaruar se është e mundur që [[Oktavian Augusti|Augusti]] t'a kishte vrarë atë. Në vitin 2010, historiani gjerman Christoph Schaefer sfidoi të gjitha teoritë e tjera, duke deklaruar se mbretëresha kishte mundësi të ishte helmuar dhe vdekur duke pirë një përzierje helmuese. Pas studimeve të teksteve historike dhe nga konsultimi me toksikologët, historiani arriti në përfundimin se asp(kobra egjiptiane) nuk mund të ketë shkaktuar një vdekje të ngadaltë dhe pa dhimbje, pasi helmi i saj paralizon pjesët e trupit, duke filluar me sytë, përpara se të shkaktojë vdekjen. Schaefer dhe toksikologu i tij Dietrich Mebs vendosi se Kleopatra ka përdorur një përzierje të kukutës,[[aconitum|aconite]] (bimë tepër helmuese) dhe opiumit.
[[Skeda:The Death of Cleopatra arthur.jpg|thumb|left|Vdekja e Kleopatrës, nga Reginald Arthur, 1892]]
Shkrimet e [[Plutarku|Plutarkut]]t rreth 130 vjet pas ngjarjes, raportojnë se [[Oktavian Augusti|Oktaviani]] e kapi Kleopatrën në mauzoleun e saj pas vdekjes së Antonit. Ai urdhëroi shërbëtorin e tij Epafroditin për ta ruajtur atë, dhe për të parandaluar vetëvrasjen, sepse ai dyshohet se donte ta paraqiste atë në triumfin e tij. Por Kleopatra e mashtroi Epafroditin dhe megjithatë e vrau veten. Plutarku thotë se ajo është gjetur e vdekur,në këmbët e saj gjendej shërbëtorja e saj, Iras, dhe një tjetër shërbëtore, Sharmioni, duke rregulluar kurorën e saj para se ajo vetë të binte. [[Plutarku]] pastaj vazhdon më tutje duke deklaruar se një kobër ishte fshehur në një shportë me fiq që i ishte dhuruar asaj nga një fshatar, dhe, e gjeti atë pasi hëngri disa fiq, ajo mbajti jashtë krahun e saj që ajo ta kafshonte. Tregime të tjera thonë se ajo ishte e fshehur në një vazo, dhe se ajo e ngacmoi atë me një gisht deri sa ajo u zemërua mjaftueshëm për ta kafshuar atë në krah. Së fundi, ai tregon se në marshimin triumfal të Oktavianit kur po kthehej në Romë, një portret i Kleopatrës që kishte një kobër të kapur tek ajo ishte pjesë e paradës.
 
Shkrimet e Suetonit rreth të njëjtës kohë me të Plutarkut, gjithashtu thonë se Kleopatra vdiq nga një pickim gjarpëri.