Sllatina e Vogël: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
rregullim i sintaksës
Rreshti 9:
|Stema_gjerësia =
|Pamje =
|Përshkrimi i pamjes =
 
<!--Administrimi-->
Rreshti 24:
|Kodi Postal =
|Prefiksi =
|Targa e automjeteve =
 
 
<!--Demografia-->
|Popullsia =
|Dendësia =
 
<!--Harta-->
Line 35 ⟶ 34:
|Harta_foto_shënimi =
|përshkrimi_harta =
 
Line 43 ⟶ 41:
<!--Koordinatat Mënyra #2-->
|gjerësia =
|gjatësia =
 
|WebFaqja =
}}
'''Sllatina e Vogël''' shtrihet rreth 5 &nbsp;km në perëndim të [[Fushë Kosova|Fushë Kosovës]]<ref>Dr. Jusuf Osmani, "Vendbanimet e Kosovës", 2003. fq.307</ref>. Fshati Sllatinë e Vogël kufizohet me [[Sllatina e Madhe|Sllatinën e Madhe]], [[Bardhi i Vogël|Bardhin e Vogël]], [[Henci|Hencin]]n. Emri i fshatit Sllatinë-a në literaturën shkencore të gjuhëve sllave është shpjeguar si toponim me prejardhje të gjuhëve së vjetër sllave - solt, solnë (soll - kripë-a), sllan - sllana ("me kripë, i njelmët").<ref>P.Skok : Etimologijskog rjecnik hrvatskoga ili srpskoga jezika, II, fq. 303-304</ref> Mirëpo, supozohet se ky toponim mund të jetë mjaft i lashtë i prejardhjes ilire apo kelte etj. nga se ky emërtim gjendet jo vetëm në trevat e Ballkanit ([[Kosova]], [[Serbia]], [[Republika_Socialiste_e_MaqedonisëRepublika Socialiste e Maqedonisë|Maqedonia]], [[Kroacia]], [[Sllovenia]]) por është vrejtur edhe në [[Hungaria]], [[Austria]], [[Sllovaki]] etj. Këto të dhëna në një mënyrë e zbehin mendimin se ka të bëjë me prejardhje sllave - tokë e gjelbtë, gjelbëzak.<ref>Dr. Jusuf Osmani, "Historiku i Sllatinë së Madhe" (Monografi), 1997. fq 13-14</ref>
 
Me vendosjen e familjeve muhaxhire nga [[Sanxhaku i Nishit]], përkatësisht [[Toplica]] në [[Sllatina e Madhe|Sllatinë të Madhe]] dhe [[Sllatina e Vogël|Sllatinë të Vogël]] në vitet 1877/78, në mbështetje me emërtimin Sllatinë e Vogël emërtohet Sllatinë e madhe.
 
Trevat tjera të Kosovës ketë Sllatinë e quajnë me emrin - Sllatina e Goleshit apo Sllatina e Prishtinës, kurse tani edhe Sllatina te [[Aeroporti i Prishtinës|Aeroporti]]
 
 
 
==Historia==
====Sllatina në antikë====
Vendbanimet janë vatra të jetës dhe veprimtarive të përgjithshme shoqërore, të krijuara gjatë fazave të gjata të vështira të zhvillimit shoqëroro-historik. Kushtet e përshtatshme klimatike, pozita e mirë gjeografike që zë [[Kosova]] në [[Ballkanit qendror]], e mbi të gjitha begatitë natyrore, kanë kushtëzuar që territori i [[Prishtina|Prishtinës]] e në këtë kontekst edhe i Sllatinës të Vogël me rrethinë, të hynë në radhën e zonave më të rëndësishme arkeologjike, ku janë përfaqësuar vendbanime e eksponate që zënë fill që në periudhën e [[Neoliti|neolititneoliti]]t, krahas vazhdimësisë deri në ditët e sotme.<ref>Dr. Jusuf Osmani, "Historiku i Sllatinë së Madhe" (Monografi), 1997. fq 15</ref> Njerëzit së pari janë grupuar rreth pikave të caktuara, të cilat kanë pasur pozitë të volitshme gjeografike, ndërsa rrethina e tyre edhe kushtet të tjera natyrore, të cilat në fazën e parë të krijimit të vendbanimeve, kufizoheshin në reliev, klimë, hidrografi, vegjetacion e jetës. Një ndër ato vendbanime ku ishte vendosur popullata ishte edhe Sllatina e Vogël.<ref>Dr. Jusuf Osmani, Historiku i Sllatinë së Madhe (Monografi), 1997. fq 11</ref>
 
Vendbanimet e shumta të [[Dardanët|dardanëve]] ishin fortesa parahistorike [[Ilirët|iliriane]]. Disa nga ato fortesa vazhduan të qëndrojnë edhe gjatë shekujve të parë të sundimit romak.<ref>Dr. Emil Qershkoc, Romakët në Kosovë dhe Municipiumi DD të Soqanica, Prishtinë, 1973, fq. 27-28</ref> Në këtë trevë , një grup më i vogël i vendbanimeve lindi pranë [[Lumi Drenica|lumit Drenica]], afër Sllatinë së Vogël. Mbi këtë territor i ndeshim edhe sot "fortesat" [[Ilirët|ilire]], të cilat kanë vijuar të jetojnë edhe në periudhën e sundimit [[Romakët]], si ajo në [[Bardhi i Madh|Bellaçevc]]-[[Grabovc|Graboc]]<ref>Dr. Emil Qershkov v.e.c. 30</ref> pastaj në [[Harilaç]] etj. Në këtë trevë, sikurse edhe në pjesët tjera të [[Dardania|Dardanisë]] e më gjërë të [[Iliria|Ilirisë]] në [[Gadishulli Ballkanik|Ballkan]] jetonin paraardhësit e [[Shqiptarët|Shqiptarëve]]-[[Ilirët]]. Këtë e dëshmojnë gjurmët e kulturës materiale në pjesët jugore të vendbanimit të vjetër në jug të Sllatinës së Vogël, pastaj vendbanimet më të vjetra të kësaj treve si [[Harilaçi]], Gradina në majën e zezë mbi [[Bardhi i Madh]] etj. [[Dardanët]] ndërtonin vendbanimet e tyre në vende të larta e i rrethonin me sistem mbrojtës. Një tip i tillë vendbanimi njihet nën emrin gërmadhat ose gradinat (vende të fortifikuara). Sipas gjurmimeve arkeologjike të deritashme gërmadha të tilla gjenden mbi fshatin [[Harilaçi|Harilaç]], [[Bardhi i Madh]] dhe në [[Grabovc]] në vendin [[Maja e zezë]]. [[Dardanët]] i digjnin të vdekurit e mbeturinat e tyre i varrosnin në varre - tulume. Në [[Sllatina e vogël|Sllatinë të Vogël]], afër varrezave gjendet një vend i tillë, ku mund të supozohet se janë tumule ilire, përkatësisht varreza. Por ajo çka është primare, shkenctarisht është konstatuar se pasardhësit e ilirëve janë shqipëtarët e sotëm. Gjatë punimit të tokës dhe punëve ndërtimore, nga banorët vendës, sllatinasit sidomos në jug të Sllatinës së Vogël janë hasur e gjetur gjurmë të llojllojshme të kulturës materiale, si themele me gurë të ndërtesave, tulla të pjekura të formatit të madh, pjesë të qeramikës, rrugë të shturara me gurë, pusa të ujit etj. çka dëshmojnë se këtu ekzistonte vendbanimi që nga kohërat antike e më herët, e që ka vazhduar në mënyrë kontinuale deri në ditët e sotme. Në arat e ulicës, Ismail Kelmendi gjeti një pus të hapur të ujit në formë katrore 2x2 metra gjerësi dhe mbi 8 metra thellësi. Në të u gjetën edhe disa dëshmi arkeologjike, si gypa të ujit, tulla të madhësisë 20x20 cm. dhe të formateve më të vogla, pjesë të qeramikës, copa të drurit etj. Poashtu Idriz Gërguri gjatë hapjes së një pusi në vendin e quajtur gjelbzak hasi në copa të kënatave ku popullata është furnizuar me ujë, copa të mëdha të dërrasave etj. Me depërtimin e krishtenizmit në këto treva dhe përqafimi nga popullata vendëse, filloi ndërtimi i faltoreve - kishave. Kështu, në pjesën juglindore të vendbanimit Sllatinës së Vogël ishte ndërtuar kisha. Këtë e dëshmojnë disa eksponate të kulturës materiale arkeologjike të hasura në këtë lokalitet si dhe vet toponimi i përcjellur brez pas brezi - te Kisha dhe Arat e Kishës.<ref>Dr. Jusuf Osmani, Historiku i Sllatinë së Madhe (Monografi), 1997. fq 18</ref>
 
====Sllatina gjatë kohës së mesme====
Line 66 ⟶ 62:
 
==Gjeografia==
Sllatina shtrihet në perëndim të qytetit të [[Prishtina|Prishtinës]], në kilometrin e 15-të të rrugës magjistrale Prishtinë - Pejë. Është larg komunës së [[Fushë Kosova|Fushë Kosovës]] rreth 5 &nbsp;km larg. Shtrihet në lartësi mbidetare prej 550-600m .
 
Pozita gjeografike e këtij rajoni në udhëkryqin e rrugëve dikur dhe tani është mjaft me rëndësi, kjo pozitë ka ndikuar edhe në ngjarjet historike, njëherit edhe në lëvizjet etnike. Kjo ka lënë gjurmët e veta deri në kohën më të re. Që nga kohët e lashta në territorin e Sllatinës janë kryqësuar rrugët relevante në drejtime të ndryshme që kanë lënë gjurmë në ngjarjet e rëndësishme politike, ekonomike, etj. Për këtë arsye këtu, përkatësisht në këto treva ka pasur vazhdimisht konflikte aspiratash midis disa sunduesve, kështu që edhe intensiteti i rëndësisë së pozitës gjeografike të kësaj treve pësonte ndryshime në aspektin demografik, politik, ekonomik etj varësisht nga kushtet politike - gjeografike etj.
Line 73 ⟶ 69:
 
====Vetitë fiziko-gjeografike====
Nga aspekti gjeomorfologjik, përkatësisht i relievit, territori i [[Sllatina e Madhe|Sllatinës së Madhe]] dhe i [[Sllatina e vogël|Sllatinës së Vogël]], përbëhet prej formave të llojllojshme, duke filluar nga fushat nga fushat, terrenet e rrafshta rreth [[Lumi Drenica|lumit Drenicë]], kodrinave të ulta, luginave rreth përroit të Sllatinës, kodra dhe male. Hapësira gjeografike e Sllatinës, është mjaft heterogjene, me përbërje të llojllojshme gjeologjike të tokës. Në pjesën nëntokësore të Sllatinës shtrihen shtresa të pasura të thëngjillit lingit, ndërsa në atë tokësore sasi të konsideruar të xehes së nikelit.Përbërja pedologjike e tokës së kësaj treve poashtu është e llojllojshme. Ajo i takon llojit të tokës së quajtur "smonicë", e cila e ka ngjyrën e mbyllët në të zezë, kuçlinës, tokës gelqerore, aluviumit etj.<ref name="Jusuf Osmani 1997">Dr. Jusuf Osmani, "Historiku i Sllatinë së Madhe" (Monografi), 1997. fq 12</ref>
 
Sikurse edhe në pjesët tjera të [[Rrafshi i Kosovës|Rrafshit të Kosovës]] edhe këtu mbisundon klima kontinentale, me dimra të ftohtë me borë, vera të nxehta e të thata. Ndërsa në pranëverë dhe në vjeshtë, me të reshura. Mirëpo, viteve të fundit dimrat janë mjaft të butë.<ref>Dr. name="Jusuf Osmani, 1997"Historiku i Sllatinë së Madhe" (Monografi), 1997. fq 12</ref>
Sa i përket hidrografisë, nëpër Sllatinë të Vogël rrjedh [[Lumi Drenica]] i cili përdoret pjesërisht edhe pë ujitje të disa arave rreth tij.Flora dhe fauna e Sllatinës ishte mjaft e pasur. Por nga shfrytëzimi i pa kontrolluar i pyjeve, shkaktohet varfërimi edhe i njerës edhe tjetrës.<ref>Dr. name="Jusuf Osmani, 1997"Historiku i Sllatinë së Madhe" (Monografi), 1997. fq 12</ref>
 
==Demografa==
Line 82 ⟶ 78:
==Referencat==
 
[[Kategoria:Fshatra në Kosovë]]
[[Kategoria:Fshatrat në Fushë Kosovë]]
[[Vendbanime në Kosovë]]
{{Komuna e Fushë Kosovës}}
 
[[Kategoria:Fshatra në Kosovë]]
[[Kategoria:Fshatrat në Fushë Kosovë]]