Koreja e Veriut: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
rregullim i sintaksës
Rreshti 46:
| ANËTARËSIA = <br />
}}
'''Koreja e Veriut''', zyrtarisht '''Republika Popullore Demokratike e Koresë''' (koreisht: 조선민주주의인민공화국, ''Çosan Mingjugjuëj Inmin Konhuaguk''), është vend i pavarur në Azinë Lindore, i shtrirë në gjysmën veriore të Siujdhesës Koreane. Kufizohet në veri dhe veriperëndim me [[Kina|Republikën Popullore të Kinës]], me [[Rusia|Rusinë]] në një pikë të skajshme në verilindje, si dhe me [[Koreja e Jugut|Republikën e Koresë]] (Korenë e Jugut) në jug, përgjatë [[Zona koreane e demilitarizuar|Zonës së Demilitarizuar Koreane]]. Ka sipërfaqe prej 120.540 &nbsp;km² dhe numëron 22.666.000 banorë, prej të cilëve mbi tre milion jetojnë në kryeqytetin [[Phenian]] (Phjonian).
 
Gadishulli Korean ishte pjesë e Perandorisë Koreane deri kur u aneksua nga Japonia pas luftës ruso-japoneze të 1905-ës. Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, më 1945, u nda në sferat e ndikimit sovjetik dhe amerikan. U nda në zonat e okupimit sovjetik dhe amerikan më 1945, pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore. Koreja e Veriut nuk pranoi të merrte pjesë në zgjedhje që u mbikëqyrën nga Kombet e Bashkuara në jug më 1948, duke çuar në krijimin e qeverive të ndara për dy zonat e okupimit. Si Koreja e Veriut ashtu ajo e Jugut pretenduan sovranitet mbi tërë Siujdhesën Koreane, duke çuar në Luftën e Koresë më 1950. Armëpushimi i vitit 1953 i dha fund luftimeve; megjithatë, të dy vendet vazhdojnë të jenë zyrtarisht në luftë me njëri-tjetrin, meqë nuk u nënshkrua asnjëherë marrëveshje paqeje.<ref>{{cite news|url=http://www.foxnews.com/story/0,2933,528320,00.html|title=U.S.: N. Korea Boosting Guerrilla War Capabilities|coauthors=Associated Press|date=2009-06-23|publisher=FOX News Network, LLC|accessdate=2009-07-04}}</ref> Të dy shtetet u pranuan në Kombet e Bashkuara më 1991.<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/1991/05/29/world/north-korea-reluctantly-seeks-un-seat.html|title=North Korea Reluctantly Seeks U.N. Seat|last=Sanger|first=David E.|date=1991-05-29|publisher=The New York Times Company|accessdate=2009-07-04}}</ref> Më 26 maj 2009, Koreja e Veriut u tërhoq njëanshmërisht nga armëpushimi.<ref>{{cite news|url=http://www.dailynk.com/english/read.php?cataId=nk01700&num=4970|title=KCNA: Korean Peninsula in State of War|last=Jeong|first=Jae Sung|date=2009-05-27|work=Daily NK|publisher=Daily NK|accessdate=2009-07-04}}</ref><ref>{{cite news|url=http://english.aljazeera.net/news/asia-pacific/2009/05/200952744911711974.html|title=N Korea 'not bound by armistice'|date=2009-05-27|publisher=Al Jazeera English|accessdate=2009-09-23}}</ref>
Rreshti 84:
 
=== Shekulli XXI ===
Më 2002, Presidenti Amerikan [[George W. Bush]] e cilësoi Korenë e Veriut si pjesë së "boshtit të së ligës" dhe "avanpost të tiranisë". Kontakti më i lartë, që qeveria ka pasur me Shtetet e Bashkuara, ishte me Sekretaren Amerikane të Shtetit [[Madeleine Albright]], e cila vizitoi Phjonianin në vitin 2000,<ref>{{cite web |url=http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/clinton/interviews/albright.html |title=Interview - Madeleine Albright |accessdate=2007-08-11 |author=Bury, Chris |month=November | year=2000 |work=[[Nightline (US news program)|Nightline]] [[Frontline (US TV series)|Frontline]], on [[Public Broadcasting Service|PBS]].org }}</ref> por të dy vendet nuk kanë marrëdhënie zyrtare diplomatike. <ref name="cia-kn">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kn.html#Econ |title=Korea, North |accessdate=2010-05-17 |year=2009 | work=The World Factbook}}</ref> Nga viti 2006, rreth 37 mijë ushtarë amerikanë qëndronin në Korenë e Jugut, megjithëse nga qershori 2009, ky numër kishte rënë në 30 mijë.<ref>{{cite news |url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/northkorea/5397767/South-Korea-and-US-troops-raise-alert-level-over-North-Korean-threat.html |title=South Korean and US Troops raise alert level over North Korean Threat |accessdate=2009-07-06 |author=Malcom Moore |date=2009-05-28|work=[[Telegraph]] Online | location=London}}</ref><ref>{{cite web |url=http://english.people.com.cn/200501/13/eng20050113_170566.html |title=S. Korea to cut 40,000 troops by 2008 |accessdate=2007-08-01 |author=Xinhua |date=2005-01-13 |work=[[People's Daily]] Online}}</ref> Kim Xhong-Ili ka thënë privatisht se pajtohet për praninë e trupave amerikane në gadishull, edhe pas ribashkimit të mundshëm.<ref name="wpost">{{cite news |url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/discussion/2005/07/27/DI2005072701759.html |title=North Korea: Six-Party Talks Continue |accessdate=2007-08-01 |author=Oberdorfer, Don |date=2005-07-28 |work=[[The Washington Post]] Online }}</ref> Publikisht, Koreja e Veriut kërkon fuqishëm tërheqjen e trupave amerikane nga Koreja.<ref name="wpost"/>
 
Gjatë këtyre viteve Koreja e Veriut u përball me vështirësi të rënda ekonomike. Amnesty International vlerëson se më 2003 mbi 13 milion banorë nuk ushqeheshin si duhet. Më 2001, RDPK-ja mori afro 300 milion dollarë në ndihma nga Koreja e Jugut, Japonia, SHBA-të dhe Bashkimi Evropian. Që prej vitit 1997, Koreja e Veriut është përballur me emigracionin e paligjshëm, ndërkohë që mijëra banorë kanë rrezikuar të kalojnë kufirin verior me Kinën. Shumë prej emigrantëve, të cilët po të kapen në Kinë kthehen në Kore të Veriut, shkojnë deri në Mongoli ose gjejnë ndonjë shteg tjetër për të kaluar në Korenë e Jugut. Atje, ata kanë ndarë rrëfime rrënqethëse për gjendjen në Kore të Veriut.