[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
rregullim i sintaksës
Rreshti 8:
Shteti më i rëndësishëm i kohës para kolonizimit ishte mbretëria myslimane Fulbe në rrafshnaltën ''Fouta-Djalon''. Kjo mbretëri ishte themeluar më 1725 nga Karamoko Alfa, kryeparë i ''Alamy''-it të Fulbëve. Pas vitit 1870, qyteti Kankan ishte bërthama e mbretërisë së quajtur ''Samory'' (''Touré''). Në vitin 1842, francezët zunë vend në bregdetin e Guinesë të cilën e quanin ''Rivéra du Sud''. Më 1882 ''alamët'' e pranojnë sundimin francezë dhe më 1890 themelohet ''Conarky''. Në vitin 1891 në këto anë si pjesë e Afrikës Perëndimore Franceze, francezët themelojnë kolonin e tyre që e quanin Guineja Franceze. Si pjesë e kësaj kolonie Guineja e sotshme ishte nga viti 1895 deri më 1958.
 
Me nismat e [[Séko Touré|Seko Toureut]], i cili që nga viti 1957 ishte ministër i presidentit të Guinesë Franceze, popullsia e refuzonte bashkimin në Shoqërinë Franceze. Më 2 tetor 1958, nën bllokadën e ndihmave franceze, Guinea shpallë pa varësin të cilën më pastaj e pranon edhe Franca. Në shtetin e ri, më 1961 u shpall republika dhe populli për president të saj zgjodhi Seko Touren i cili u rizgjodh më 1968 dhe më 1974.
 
Pas fazës së parë në politikën e brendshme përcolli vijën e revolucionit socialist ndërsa në politikën e jashtme bënte përpjekje për një të ashtuquajtur ''politik e brokadës së lirë'' për të cilën gjeti mbështetje nga presidentët e shtete fqinje si ''K. Nkrumah'' (Gana), M. ''Kejta'' (Mali), si dhe nga shtetet e bllokut lindorë. Marrëdhëniet e Guinesë me Francën dhe shtetet perëndimore kanë qenë më lëkundje të mëdha. Në politiken e kontinentit Guineja, sidomos pas themelimit të OAU-së më 1963, ka mbështetur lëvizjet për liri të zezakëve afrikan në anët e zaptuara portugeze. Kjo mbështetje është vërejtur me të madhe në Guinenë Portugeze ([[Guineja Bizare]]).
Rreshti 18:
Sipas kushtetutës të vitit 1958 dhe përmirësimeve në vitin 1963, pushteti qëndron në duar të popullit i cili e zbaton atë në kuvendin kombëtar. Anëtarët e parlamentit (1974: 150 an.) zgjidhen nga ''Këshilli Kombëtar i Revolucionit'' prej një liste të përpiluar nga ''Parti Démocratique de Guinée (PDG)''. Pushteti ekzekutiv është në duar të presidentit i cili e thërret kabinetit e tij. Kuvendi Kombëtar po thuaj se nuk e kufizon aspak të drejtën ekzekutive të presidentit.
 
Stema shtetërore ka shprehje: Punë, Drejtësi. Solidaritet. Qeverisja bëhet në 4 njësi territoriale të nivelit të regjioneve dhe 29 njësi territoriale të nivelit të provincave.
 
E drejta e trashëguar nga kolonialistët francezë po thuaj se është e pa prekur. Ligjet e reja nxirren sipas shembullit francezë mirëpo janë të ndikuara nga socializmi afrikanë dhe nga respekti ndaj trashëgimisë nga feja islame (b.f. martesa e shumëfishtë, paja e nuses). Ndërsa në përditshmërinë e popullit vlejnë zakonet fisnore.
Rreshti 27:
[[Skeda:Guinee_carte.png|parapamje|290px|Guinea]]
: '''''Artikulli kryesor [[Gjeografia e Shteteve - Guinea|Gjeografia e Guinejës]]'''''
[[Sipërfaqja]] e përgjithshme e Guinesë është 245,857 &nbsp;km<sup>2</sup> dhe shtrihet rreth koordinatave gjeografike 11 00 '''V''', 10 00 '''P'''. Guineja ka një vijë [[Bregdeti|bregdetare]] 320 &nbsp;km të gjatë dhe [[Kufiri tokësor|vijë kufitare]] 3,399 &nbsp;km.
 
[[Klima]] në Guine në përgjithësi është e nxehtë dhe lagësht. Sezoni i reshjeve fillon në korrik dhe përfundon në nëntor ndërsa sezoni i thatësisë mbanë nga dhjetori deri në maj.
Rreshti 43:
Arsimimi veçohet me shkollimin pa pagesë e të detyrueshëm nga mosha 7 deri 15 vjeçare. Ka shkolla fillore 6 vjeçare, shkolla të mesme, akademinë teologjike të themeluar më 1963 dhe akademinë e arteve në kryeqytet, akademinë e fizikes në Kankanë, dhe akademinë e qeverisjes në Bamako. Për arsimim harxhohen mbi 507 milion SY (20,8% e buxhetit të përgjithshëm gjegjësisht 5,8% e prodhimit të përgjithshëm kombëtar të vendit). Shkalla e analfabetizmit është nën 90%.
 
Feja dominuese është ajo islame. Rreth 75% e popullsisë i takojnë kësaj feje e cila në këto anë depërtoj në shekullin e XVIII. Besimtar të besimeve natyrore janë diku nën 24% e popullsisë të cilët jetojnë kryesisht në afërsi të anëve të pyjeve. Besimtarët katolik të fesë së krishterë (mbi 35 000) kanë provincën ''Conakry'' dhe një prefekturë apostolike. Ndërsa për 3 000 besimtarët protestant përkujdesen 6 shoqëri misionare.
 
 
* [[Telekomunikacioni ({{PAGENAME}})|Telekomunikacioni]]
Line 69 ⟶ 68:
{{Afrika-gjeo-cung}}
{{VendeAfrikane}}
<!--interwiki-->
 
[[Kategoria:Guineja|*]]
[[Kategoria:Shtete]]
 
<!--interwiki-->