[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
rregullim i sintaksës
Rreshti 1:
{{KUTIASudani}}
'''Sudani''' ndodhet në pjesën veri-perëndimore të [[Afrika|Afrikës]] qendrore dhe në një pjesë në veri-lindje të vendit gjendet dalja në [[Deti i Kuq|Detin e Kuq]]. Kufirit tokësor i Sudanit përshkohet nga kufiri në veri me [[Egjipti]]n, në lindje me [[Eritrea|Eritren]] e [[Etiopia|Etiopinë]], në jug me [[Sudani i Jugut|Sudanin e Jugut]], në perëndim me [[Republika e Afrikës Qendrore|Republikën e Afrikës Qendrore]] e [[Çadi]]n dhe në veriperëndim me [[Libia|Libinë]].
 
Republika e Sudanit zë një sipërfaqe prej 2,5 milion km<sup>2</sup> në të cilën jetojnë diçka më pak se 44 milion banorë. Për kryeqytet k qytetin e quajtur Kartumi (Khartum) dhe për gjuhë zyrtare shtetërore gjuhën arabe. Sipas Kushtetutë në fuqi (nga 1998-ta) Sudani është republikë islamike me president autoritar si kryetar shteti dhe qeverisë i zgjedhur drejtë për drejtë çdo pesë vite. Organi më i lartë i legjislacioni është Kuvendi Kombëtarë (Nacional).
Rreshti 14:
Në bazë të Marrëveshjes së paqes së Naivashës, e firmosur mes dy kundërshtarëve kryesorë, konkretisht qeverisë qendrore sudaneze dhe Ushtrisë Çlirimtare të Popullit të Sudanit, marrëveshje e cila i dha fund luftës civile 22 vjeçare (1983-2005), një ndër konfliktet më të rënda të Afrikës me rreth 1.9 milionë civilë të vdekur, Sudanit të Jugut iu sigurua një autonomi e madhe politike dhe legjislative nga qeveria qendrore e Khartoumit. Siç e parashikonte edhe Marrëveshja e Naivashës, më 9 Janar 2011 filloi votimi në referendumin për pavarësinë e Sudanit të Jugut , votim i cili përfundoi më 15 Janar 2011, pra zgjati 6 ditë. Më 7 Shkurt 2011 Komisioni i Referendumit publikoi rezultatet përfundimtare, në bazë të të cilave rezultonte se 98.83% e zgjedhësve kishin votuar në favor të pavarësisë. Në 9 Korrik, 2011 [[Sudani i Jugut]] zyrtarisht shpalli pavarësinë nga Republika e Sudanit duke u bërë kështu shteti më i ri në botë.
Ndërkohë ishte parashikuar që më 9 Janar 2011 të mbahej një referendum edhe në rajonin e pasur me naftë të Abijeit, rajon i vogël konfliktual i cili në bazë të Marrëveshjes së Naivashës i përket njëkohësisht shtetit të Kurdufanit të Jugut në Sudanin e Veriut dhe shtetit të Bahr El Ghazalit të Veriut në Sudanin e Jugut, referendum ky në të cilin banorët e Abijeit do të vendosnin nëse do të bashkoheshin me Sudanin e Jugut ose jo nëqoftëse ky i fundit shpallej i pavarur. Referendumi i Abijeit u shty për shkak të konflikteve kufitare dhe rezidenciale.
 
 
== Historia ==
Line 28 ⟶ 27:
== Gjeografia ==
: '''''Artikulli kryesor : [[Gjeografia e Shteteve - {{PAGENAME}}|Gjeografia e Sudanit]]'''''
Sipërfaqja e përgjithshme e Sudanit është 2,505,810 &nbsp;km<sup>2</sup> nga kjo sipërfaqe 129,810km810&nbsp;km<sup>2</sup> janë ujë. Sudani shtrihet rreth koordinatave gjeografike 15 00 '''V''', 30 00 '''L'''.
 
Sudani ka një vijë bregdetare të gjatë 853km853&nbsp;km përgjatë detit Kuq dhe vijë kufitare tokësore 7,687 &nbsp;km.
Klima e Sudanit është klimë e tropeve në jug, e djerrët shkretinore në në veri. Sezoni i reshjeve varet nga regjioni (nga prilli deri në nëntor)
 
Relievi i Sudanit në përgjithësi përbëhet nga terreni i rrafshët me disa male që ju përngjajnë më tepër ngritjeve të ulëta e që në jugun, veri-perëndimin e perëndimin e largët të vendit marrin formën e maleve të mirëfillta. Pika më e ultë e relievit është përgjatë bregdetit të detit të Kuq dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare prej 3,187 metrave në vendin e quajtur "Kinjeti" ([[Gjuha Angleze|ang.]]:Kinyetil), në jug, në kufi me Ugandën.
Line 45 ⟶ 44:
: '''Borxhi i Jashtem:''' $36.27 milliard (vler. 31 Dhjetor 2009)
: '''Financa Publike: Borxhi Publik;''' 104.5% te PBB's (vler. 2009). '''Shitjet;''' $9.046 milliard (vler. 2009), '''Shpenzimet;''' $10.83 milliard (vler. 2009), '''Rezervat e huaja''' $14.3 milliard (vler. 31 Dhjetor 2011). (Te dhenat kryesore vin nga Libri i fakteve te CIA's, te gjitha vlerat perndryshe jane te deklaruara ne $'in e SHBA's.)
:
 
: Qe nga viti 1997, Sudani po punon me Fondin Monetare Nderkombetare, per ti zbatuar reformat makroekonomik, dhe nje qarkullim te menaxhuar te kursit te kembimit valutor. Sudani ka nisur te exportoj naftë bruto ne çerekun e fundit te vitit 1999. Prodhimi bujqesor mbetet i rëndësishëm sepse i punëson 80% e te punëtorëve te vendit dhe kontribon si një e treta e te PBB's ne vend. Konflikti i Darfurit, si pasoje e dy dekadave te luftes civile ne jug te shtetit, dhe mungesa e infrastruktures themelore ne vendet te medha, dhe mbeshtetja e shume banoreve ne bujqesi do thote se shum nga popullata do jete nën nivelin e varferis per shume vite, edhe pse ka rritje te shpejta ne te ardhura per banore. Ne muajin Janar te vitit 2007, qeveria ka fut nje monedhe te re, Paundi Sudanez, ne nje shkall fillestare te kembimit me $1 te SHBA's = 2 Paund Sudanez.
Line 53 ⟶ 52:
== Kultura ==
: '''''Artikulli kryesor : [[Kultura e Shteteve - {{PAGENAME}}|Kultura]]'''''
 
 
:::[[Telekomunikacioni i Shteteve - {{PAGENAME}}|Telekomunikacioni]]
Line 59 ⟶ 57:
:::[[Ushtria e Shteteve - {{PAGENAME}}|Ushtria]]
:::[[Turizmi i Shteteve - {{PAGENAME}}|Turizmi]]
 
 
 
 
 
== Lidhje të jashtme ==
Line 81 ⟶ 75:
{{Afrika-gjeo-cung}}
{{VendeAfrikane}}
<!--interwiki-->
 
[[Kategoria:Sudan|*]]
[[Kategoria:Shtete]]
 
<!--interwiki-->