Lisbona: Dallime mes rishikimesh

'''Lisbona''' ([[Gjuha portugeze|Portugalisht]]: '''''Lisboa'''''; <!--{{IPA-pt|-->liʒˈboɐ<!--}}-->) është [[kryeqyteti]] dhe qyteti më i madh i [[Portugalia|Portugalisë]], me popullsi prej 552.700 brenda kufijve të saj administrativë <ref>[http://web.archive.org/web/20070620202240/http://62.48.187.117/atlas/Cap2/Cap2d_2.html Uma população que se urbaniza, Uma avaliação recente – Cidades, 2004] Nuno Pires Soares, Instituto Geográfico Português (Geographic Institute of Portugal)</ref>, me një sipërfaqe prej {{convert|84.8|km2|sqmi|0|abbr=on}}km ². Zona urbane e Lisbonës shtrihet përtej kufijve të qytetit administrativ me një popullsi prej 2.4 milion <ref name=World_Urban_Areas>[http://www.demographia.com/db-worldua.pdf Demographia: World Urban Areas], March 2010</ref><ref>{{cite web |url=http://www.urbanaudit.org/DownloadPDF.ashx?CityCode=PT001C |title=Lisboa |author=Urban Audit – Larger Urban Zone|accessdate=}}</ref> në sipërfaqe prej {{convert|958|km2|sqmi|0|abbr=on}}km² <ref name=World_Urban_Areas />, ajo është [[Zonat urbane më të mëdha në zonës së Bashkimit Evropian|e 12-ta zonë më e populluar urbane]] në [[Bashkimi Europian]]. Rreth 2.831.000 <ref>[[United Nations]] Department of Economic and Social Affairs, [http://esa.un.org/wup2009/unup/index.asp?panel=2 World Urbanization Prospects (2009 revision)], (United Nations, 2010), Table A.12. Data for 2007.</ref><ref name="ITDS, Rui Campos, Pedro Senos">{{cite web|author=ITDS, Rui Campos, Pedro Senos |url=http://www.ine.pt/ |title=Statistics Portugal |publisher=Ine.pt |date=2009-06-30 |accessdate=2009-07-08}}</ref> njerëzit jetojnë në [[Lisbon Metropolitan Area]] (që përfaqëson rreth 27% e popullsisë së vendit) dhe 3.340.000 njerëz jetojnë në grumbullim më të gjerë të Rajonin Metropolitane të Lisbonës (përfshin qytetet që variojnë nga [[Leiria]] deri në [[Setúbal]]) <ref name="tgv">Fernando Nunes da Silva (2005), [http://web.archive.org/web/20080226214258/http://www.rave.pt/pdf/Mobilidade+e+Desenvolvimento+Regional.pdf Alta Velocidade em Portugal, Desenvolvimento Regional], Censur ist</ref> . Lisbonës është qyteti i madh i [[perëndimi]]t i vendosur në [[Evropë]], si dhe kryeqyteti perëndimor. Ajo shtrihet në perëndim të [[Gadishulli Pirinej|gadishullit Iberik]] në [[Oqeani Atlantik|Oqeanin atlantik]].

 

[[Skeda:Lisbon SPOT 1015.jpg|thumb|left|Pamja e Lisbonës nga sateliti]]

Lisbona është e vendosur në 38°42' [[Veriu|veri]], 9°5' në [[Perëndimi|perëndim]], duke e bërë atë kryeqytet perëndimor në kontinentin e [[Evropë]]s. Ajo bdodhet në [[perëndim]] të vendit, në bregun e [[Oqeani Atlantik|Oqeanit Atlantik]] në një pikë ku lumi [[Lumi Tagus|Tagus]] derdhet në Oqeanin Atlantik.

Pjesën [[perëndim]]ore të qytetit është kryesisht i zënë nga [[Monsanto Forest Park]], një prej parqeve më të mëdha urbane në [[Evropë]] me një zone prej {{convert|10|km2|sqmi|0|abbr=on}}km².

 

Lisbona ka një klimë [[Klima subtropikale|subtropikale]] [[Klima mesdhetare|mesdhetare]]-(sipas klasifikimit të ''Köppen climate classification'':'''CSA''') <ref>{{cite web

| url=http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/

| title=World Map of Köppen−Geiger Climate Classification}}</ref> me dimër të butë dhe verë të rehatshme.

 

==Demografia==

Popullsia e qytetit është 564.477 dhe zona metropolitane ([[Lisbon Metropolitan Area]]) është 2.800.000 sipas "''Instituto Nacional de Estatística''" <ref name="ITDS, Rui Campos, Pedro Senos"/> (National Institute of Statistics). Zona Metropolitan e Lisbonës përkon me dy njësitë,''[[Grande Lisboa]]''(Lisbona Madhe), në buzën [[veriu|veriore]] të lumit [[Tagus]], dhe ''[[Gadishull i Setúbal]]''(Gadishullin Setúbal), në [[jugu|jug]], të cilat janë dy nënrajone, ''[[Região Lisboa]]''(Rajoni i Lisbonës). Dendësia e popullsisë së qytetit në vetvete është {{convert|6658|PD/sqkm|precision=0}}.

|}

 

==Ekonomia==

Rajoni i Lisbonës është rajoni më i pasur në Portugali dhe PBB për frymë i tij është shumë më i lartë se mesatarja e Bashkimit Evropian. Ai prodhon 45% të PBB-së portugez. Ekonomia e Lisbonës është i bazuar kryesisht në sektorin e shërbimeve. Shumica e selive të kompanive shumekobëshe që veprojnë në Portugali, ndodhen në nënrajonin Grande Lisboa, veçanërisht në komunën Oeiras. Zona Metropolitane e Lisbonës është e industrializuara rëndë, sidomos bregu jugor i lumit Tagus (Rio Tejo).

 

Në Lisbonë ndodhet porti më i madh i vendit, duke zhvilluar një nga tregjet më të mëdha dhe më të sofistikuara rajonale në Gadishullin Iberik. Lisbona dhe rrethinat e saj shumë të populluara janë gjithashtu në zhvillim si një qendër e rëndësishme financiare dhe një qendër dinamike teknologjike. Prodhuesit të automobilave kanë ngritur fabrika në periferi, për shembull, AutoEuropa.

[[Figura:2010-03-07 14 05 07 Portugal-Bairro de Alvalade.jpg|thumb|300px|Pamja e pjesshme e Lisbonës]]

 

 

==Shih edhe==

* [[Portugalia]]

[[Kategoria:Kryeqytete]]

[[Kategoria:Kryeqytete në Evropë]]