Aliu: Dallime mes rishikimesh

[[Skeda:Imam Ali Shrine (1).jpg|thumb|Xhamia e Aliut në [[Nexhef]] [[Irak]]]]

'''Aliu radiallahu anhu''' ose '''Ali ibn Ebu Talib''' ''('''‘Alī ibn Abī Tālib''','' [[Gjuha arabe|arabisht]]:<big>''' علي بن أﺑﻲ طالب'''</big>) lindi më [[17 Mars|17 mars]] të vitit [[599]] ose [[600]] dhe vdiq më [[28 shkurt]] të vitit [[661]],<ref name="Shaheed">[http://www.shaheedfoundation.org/2.htm Shaheed Foundation]</ref> ishte kushëriri dhe dhëndërri i [[Muhammedi|Muhammedit]]t.

Një pjesë tjetër e jetës së Aliut filloi në 632 pas vdekjes së Muhamedit dhe ka zgjatur deri në vrasjen e Uthman Ibn Affan, halifit të tretë në 656. Gjatë këtyre 24 viteve, Ali nuk ka marrë pjesë në ndonjë luftë apo pushtim, [2] as nuk ka marrë ndonjë pozitë zyrtare. Ai u tërhoq nga çështjet politike, sidomos pas vdekjes së gruas së tij, Fatima Zahra. Ai përdori kohën e tij për të shërbyer familjen e tij dhe ka punuar si një fermer. Ali gërmoi shumë puse dhe të mbjellë kopshte pranë Medinës dhe i pajisur ato për përdorim publik. Këto puse janë të njohur sot si Abar Ali ("puse të Ali"). [64]

Ali hartoi një version të plotë të Kuranit, mus'haf, [65] gjashtë muaj pas vdekjes së Muhamedit. Vëllimi është përfunduar dhe realizuar nga deveja për të treguar njerëzve të tjerë të Medinës. Urdhri i këtij mus'haf ndryshonte nga ai i cili është mbledhur më vonë gjatë epokës Uthmanic. Ky libër u hodh poshtë nga disa njerëz, kur ai tregoi atyre. Pavarësisht nga kjo, Ali bëri asnjë rezistencë kundër mus'haf të standardizuar

== [[Hilafeti|Kalifati]] ==

Që nga konfliktet në të cilat është përfshirë Ali u përjetësuar në historiografi polemik sektare , material biografik është i njëanshëm shpesh . Por burimet janë dakord se ai ishte një njeri thellësisht fetar , të përkushtuar për kauzën e Islamit dhe sundimit të drejtësisë në përputhje me Kur'an dhe Sunnet , ai i angazhuar në luftë kundër myslimanëve që kishte gabuar si një çështje të detyrës fetare . Burimet me bollëk në njoftimet për kursimit të tij , respektimin rigoroz të detyrave fetare , dhe shkëputje nga të mirat e botës . Kështu disa autorë kanë vënë në dukje se ai nuk kishte aftësi politike dhe fleksibilitet . [ 2 ]

Ali trashëguar [[Rashidun]] Kalifati - e cila zgjatet nga Egjipti në perëndim të malësisë iranian nëlindjenë lindje - ndërsa situata në Hejaz dhe krahinave tjera në prag të zgjedhjes së tij ishte i pazgjidhur . Menjëherë pas Aliu u bë kalif , ai hodhi poshtë guvernatorët e provincave që ishin emëruar nga Uthmani , i zëvendësoi ata me ndihmës të besuar . Ai veproi kundër këshillës së Mughira ibn Shu'be ka dhe Ibn Abbasi , i cili e kishte këshilluar atë që të vazhdojë qeverisjen e tij me kujdes . Madelung thotë se Aliu ishte thellësisht i bindur për të drejtën e tij dhe misionin e tij fetar , i gatshëm për kompromis parimet e tij për hir të dobisë politike , dhe të gatshëm për të luftuar kundër mosmarrëveshje e madhe . [ 82 ] Muawiyah unë, farefisi i Uthmanit dhe guvernatori i Levant , refuzoi të dorëzojë në urdhërat e Ali , . ai ishte i vetmi guvernator për të bërë këtë [ 2 ]

Kur ai u emërua kalif , Ali deklaruar për qytetarët e Medinës që shtet mysliman kishte ardhur për të rrënuar nga turbullirat dhe grindjeve , ai dëshironte që të pastrojë Islamin nga çdo e keqe . Ai e këshilloi të vegjëlit që të sillen si myslimanët e vërtetë , duke paralajmëruar se ai nuk do të tolerojë asnjë rebelim dhe ata që u gjetën fajtorë për aktivitete subversive do të trajtohen në mënyrë të ashpër . [ 83 ] Ali gjetën tokën të dhënë nga Uthmanit dhe u betua për të rimarrë ndonjë gjë që elitat kishte fituar para zgjedhjes së tij . Ali kundërshtoi centralizimin e kontrollit të kapitalit mbi të hyrat provinciale , duke favorizuar një shpërndarje të barabartë të taksave dhe pre midis qytetarëve myslimanë , ai shpërndante të gjitha të ardhurat e thesarit në mesin e tyre . Aliu i përmbajtur nga nepotizmi, duke përfshirë me vëllain e tij Akil ibn Ebu Talib . Ky ishte një tregues për të dhe myslimanët e politikës së tij të ofruar për barazi të myslimanëve që kanë shërbyer Islamin në vitet e para dhe të myslimanëve që ka luajtur një rol në pushtimet e mëvonshme . [ 2 ] [ 84 ]

Aliu korri sukses në formimin e një koalicioni të gjerë sidomos pas betejës së Devesë . Politika e tij e shpërndarjes së barabartë të taksave e fitoi përkrahjen e shokëve të Muhamedit , sidomos Ensarëve të cilët ishin të varur nga udhëheqja Kurejsh pas Muhammedit , udhëheqësit tradicionalë fisnorë , dhe Qurra apo Kur'anit recitues të cilat kërkonin udhëheqje të devotshëm islam . Formimi i suksesshëm i këtij koalicioni të ndryshme duket të jetë për shkak të karakterit karizmatik Aliut . [ 2 ] [ 85 ] Ky koalicion të ndryshme u bë i njohur si shiit Ali , do të thotë " parti " ose " fraksion e Aliut " . Megjithatë sipas Shia , si dhe raportet jo Shia , shumica e atyre që mbështetën Aliun pas zgjedhjes së tij si kalif , ishin shia politikisht , jo fetare . Edhe pse në këtë kohë ka pasur shumë që llogaritet si Shia politike , pak prej tyre besuan udhëheqjen fetare Aliut . [ 8

Në ditët tona njihen shumë hadithe të cilat janë transmetuar nga Aliu ''([[Allahu|All-llahu]] qoftë i kënaqur me të)''.Nahj al-Balagha (Arabic: نهج البلاغة Nahj ul-balaghah, shqiptimin arabisht: [nahdʒ ul bælæ ː ɣæ]; "Peak i elokuencës") është mbledhja më e famshme e predikimeve, letrave, tafsirs dhe transmetimet atribuohen Ali, kushëririn dhe djali-in-ligjin e Muhamedit. Ajo është mbledhur nga Sherif Razi, një dijetar Shi'it në shekullin e dhjetë [1] I njohur për përmbajtjen e tij elokuente, ajo është konsideruar një kryevepër e letërsisë në shiitshiitë Islam, e treta vetëm Kur'anit dhe transmetimet profetike.

* [http://forumi.kurandhesunet.net/sira-and-historia-islame-and-dijetaret(18)/halifet-e-drejte-el-khulafa-ur-rashidun(1069).html#post4021/El Khulafa-ur-Rashidun ]

{{ref}}

{{Sahab}}