Balena: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
AT44 (diskuto | kontribute) v added Category:Balena using HotCat |
AT44 (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
||
Rreshti 1:
{{Infobox|name=:Balena|abovestyle=background:#cfc;|subheaderstyle=|above=Balenat|subheader=Balenat nuk janë një takson, ato janë një grupim joformal i rendit [[Cetacea]]|image=[[File:Southern right whale.jpg|300px]]|caption=Balena e vërtetë jugore|headerstyle=background:#ccf;|labelstyle=background:#ddf;|header1=Të dhëna|label5=Familjet që konsiderohen balena|data5=
{{Infobox|name=:Balena|abovestyle=background:#cfc;|subheaderstyle=|above=Balenat|subheader=Balenat nuk janë një takson, ato janë një grupim joformal i rendit [[Cetacea]]|image=[[File:Southern right whale.jpg|300px]]|caption=Balena e vërtetë jugore|headerstyle=background:#ccf;|labelstyle=background:#ddf;|header1=Të dhëna|label5=Familjet që konsiderohen balena|data5=*Nënrendi [[Mysticeti]] ** Familja [[Balaenidae]] ** Familja [[Balaenopteridae]] ** Familja [[Eschrichtiidae]] ** Familja [[Cetotheriidae]] *Nënredni [[Odontoceti]] (përjashtohen [[delfini|delfinët]] and derrat e detit) ** Familja [[Monodontidae]] ** Familja [[Physeteridae]] ** Familja [[Kogiidae]] ** Familja [[Ziphiidae]]|label4=Klasifikimi i cetaceve|data4=*Mbretëria: [[Animalia]] *Tipi: [[Chordata]] *Klasi: [[Mammalia]] *Rendi: [[Cetacea]]}}'''Balenë''' është emri i përbashkuet për një grup gjërësisht të shpërndarë dhe të larmishëm të [[Gjitarët|gjitarëve]] [[Placenta|placentarë]] të detit. Është një grupim joformal brenda rendit [[Cetacea]], zakonisht duke përjashtuar [[Delfini|delfinët]] dhe derrat e detit. Dy nënrendet e balenave: balenat me mustaqe (të njohura thjeshtë si balena, ''Mysticeti'') dhe [[balenat me dhëmbë]] (''Odontoceti'') mendohen të jenë ndarë rreth 34 milionë vjet më parë. Sot ekzistojnë tetë [[Taksonomia|familje]] balenash: [[Balaenopteridae|''Balaenopteridae'']] (balenat me hulli), [[Balaenidae|''Balaenidae'']] (balenat e vërteta), [[Cetotheriidae|''Cetotheriidae'']] (balenat e vërteta të vogla), [[Eschrichtiidae|''Eschrichtiidae'']] (balenat e hirta), [[Monodontidae|''Monodontidae'']] ([[Beluga|belugat]] dhe [[Narvali|narvalët]]), [[Physeteridae|''Physeteridae'']] ([[Kashaloti|kashalotët]]), [[Kogiidae|''Kogiidae'']] (kashalotët e vegjël dhe xhuxhë), dhe [[Ziphiidae|''Ziphiidae'']] (balenat me sqep).▼
*Nënrendi [[Mysticeti]]
** Familja [[Balaenidae]]
** Familja [[Balaenopteridae]]
** Familja [[Eschrichtiidae]]
** Familja [[Cetotheriidae]]
*Nënredni [[Odontoceti]] (përjashtohen [[delfini|delfinët]] and derrat e detit)
** Familja [[Monodontidae]]
** Familja [[Physeteridae]]
** Familja [[Kogiidae]]
** Familja [[Ziphiidae]]|label4=Klasifikimi i cetaceve|data4=
*Mbretëria: [[Animalia]]
*Tipi: [[Chordata]]
*Klasi: [[Mammalia]]
*Rendi: [[Cetacea]]}}
▲
Balena janë krijesa të [[Oqeani|oqeanit]] të hapur; ata ushqehen, [[Riprodhimi|riprodhohen]], japin [[Gjiri|gji]] dhe rrisin të vegjëlit e tyre në [[Deti|det]]. Janë plotësisht të përshtatur me jetën nënujore sa që ata nuk janë në gjendje të mbijetojnë në tokë. Madhësia e balenave shkon nga 2.6 metra e 135 kilogram (kashaloti xhuxh) deri në 34 metra e 190 tonë tek [[Balena e kaltër|balena e kaltërt]], e cila është krijesa më e madhe që ka jetuar ndonjëherë. [[Kashaloti]] është grabitqari me dhëmbë më i madh në Tokë. Disa lloje shfaqin bimorfizëm seksual, ku femrat janë më të mëdha se mashkujt. Përveç balenave me dhëmbë (''Odontoceti''), ka edhe balena (''Mysticeti'') që në vend të dhëmbëve kanë pllaka të gjata me fletëza të brirta që quhen mustaqe balene, që kanë fomë theku dhe përdoren për të dëbuar ujin gjatë ushqyerjes me planktone dhe krille. Me anë të zgjerimit të gojës ato marrin sasi të mëdha të ujit. Balenat e lëmuara (''Balaenidae'') kanë koka që mund të përbëjnë deri në 40% të masës së tyre trupore për të marrë ujë. Balenat me dhëmbë, në anën tjetër, kanë dhëmbë konike për kapjen e peshkut ose kallamarëve. Balenat pa dhëmbë e kanë të zhvilluar mirë shqisën e [[Shqisa e nuhatjes|nuhatjes]], kurse balenat me dhëmbë e kanë të zhvilluar mirë shqisën e ndëgjimit të përshtatur edhe për ajër dhe për uj, që është e zhvilluar aq mirë sa disa balena mund të mbijetojë edhe nëse janë të verbra. Disa lloje, të tilla si [[Kashaloti|kashalotët]], janë përshtatur mirë zhytjes në thellësi të mëdha për të kapur kallamare dhe pre të tjera.
| |||