[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
vNo edit summary
rregullim i sintaksës
Rreshti 1:
'''Arabët''' ([[Arabishtja|arabisht]]: عرب‎‎, ''‘arab'') janë një [[Populli|popull]]<nowiki/>kqë flasin [[Gjuha arabe|gjuhën arabe]], e janë kryesisht të vendosur në [[Gadishulli Arabik]], në [[Lindja e Mesme|Lindjen e Mesme]] dhe në [[Afrika veriore|Afrikën Veriore]].
 
Në kuptimin e gjerë arabë është çdo njeri që fletë [[Gjuha arabe|gjuhën arabe]] si gjuhë amtare. Shtrirja e arabëve në kuptimin e gjerë është nga pjesa [[azia Jugperëndimore|jug-perëndimore e Azisë]] nëpër [[Afrika veriore|Afrikën veriore]] deri në mes dhe jug të [[Sudani]]t dhe në bregdetin lindorë të Afrikës, diku 150 milion njerëz.
Rreshti 12:
'''Arabia para-islamike:''' Nder civilizatat me te njohura ishin ato te Tamudit, qe ekzistuan rreth vitit 3000 p.e.s. deri ne vitin 300 e.s., dhe ajo e Dilmunit qe ka ekzistuar rreth mijevjeqarit te 4et p.e.s. deri ne shekullin e 600 e.s.. Si shtese, gjate fillimit te mijevjeqarit te 1, kishte disa mbreteri ne Jugun e Arabise si Sabeanet, dhe pjeset bregdetare ne lindje te Arabise, qe ishin te udheheqera nga Partianet Iranian dhe Sasaniet prej vitit 300 p.e.s.
 
Feja ne Arabine para-islamike, ishte e perbere nga disa besime vendore politeiste, Krishterizmi, Jahudizmi dhe Zoroastrianizmi.
 
'''Origjina Semitike:''' Disa nga teorite e vendosin origjinen e popullit Semit ne gadishullin Arab. Sidoqofte, disa analiza Bajesiane e kane identifikuar nje origjine te nje gjuhe para-semitike ne Levant (qe sot jane shtetet e Syrise, Qipres, Izraelit, Jordanise,Palestines, Turqise dhe te Libanit). Popujt e hershem Semitik jo Arab prej nga Lindja e Afert te lashtesise, si Siret, Akadianet (Asirianet dhe Babilonaset), Amoritet, Izraelitet, Eblaitet, Ugaritet, Kananejte, kishin ndertuar qyteterimet ne Mesopotami (qe sot jane Iraku, Siria dhe Kuvajti), Arabine Lindore dhe ne Levant, dhe gjenetikisht keta u perzien me njeren mbi tjetren. Me kalimin e kohes ngadale e humben pushtetin politike te Lindjes se Afert si pasoje e trazireve te brendshem dhe nga sulmet e popujve jo-Semit. Megjithese Semitet perfundimisht e humben kontrollin politik ne Arabine Perendimore nga shkaku i Perandorise Perse, gjuha Aramakisht mbeti si gjuhe e zakonshem e Asirise, Mesopotamise dhe Levantit. Aramakishtja u zevendesua nga Greqishtja si gjuha me prestigj e Azise Perendimore mbas sundimit te Alexandrit te Madhe, edhe pse Aramakishtja sot mbijeton ndermjet Krishtereve (Qaldo - Asirianet) dhe nga Mandeanet ne Irak, veri lindje te Sirise, jug-lindje te Turqise dhe veri perendim te Iranit.
 
Nga historianët llogaritet që arabët deri para shekullit I-të p.e. sonë kanë jetuar në pjesën veriperëndimore të gadishullin arab dhe diku nga fundi i shekullit e kanë populluar edhe pjesën jugore të gadishullit.
 
Si degë ekonomike kishin të zhvilluar punimin e tokës dhe kultivimin e Deveve (gjithashtu por më pak të deleve dhe dhive) që ishin ngushtë të lidhura me jetë fshatare endacake (nomade). Kultivimi i Deveve ishte një degë që përdorej për tregti me vendet e largëta dhe që e garantonte ekonomin e çobanëve dhe fshatarëve. Fjala "Arab" përshkruan një fshatarë apo çobanë të këtyre vendeve. Jeta shoqërore këtyre fshatarëve e çobanëve ishte e ndikuar nga fisi i cili kryesohej nga Prirësi ([[gjuha arabe|arab.:]] Sheik). prirësi i fisit kryente detyra të ndryshme shoqërore përbrenda fisit siç është p.sh. gjykimin e ngatërresave, dhënien ndihmë të vobektëve si dhe shpalljen e luftës. Këto detyra ai i kryente në pajtim me plakun e fisit që ishte njëherit anëtari më i moshuar.
 
Shikuar nga besimi, arabët besonin në shumë perëndi (Politeistë). Në shekullin IV dhe V në disa grupe arabe si Nabateët dhe Lamidët përhapet feja krishtere. Sipas Kuranit (22/78) përmendet një varrezë e "Besimit të Ibrahimit". Këta nuk e përdornin për ushqim mishin e derrit mirëpo jetonin me norma e zakone të këtij religjioni.
Rreshti 36:
== Referencat ==
{{Reflist}}
 
[[Kategoria:Arabët| ]]
[[Kategoria:Popuj]]