Masakra e Dervishanit: Dallime mes rishikimesh

 

Kjo masakër do te shënonte therjen, çnderimin dhe deportimin e 200 familjeve çame myslimane, fshati i te cilëve do te popullohej pastaj nga kleftet suljote. Është për tu theksuar fakti se një nga familjet që banonin Sulin në atë kohe ishte dhe familja e Tushe Zerva, familje nga e cila rrjedh edhe Napoleon Zerva i cili gjate luftës se dyte botërore do te përfundonte veprën famëkeqe te filluar nga stërgjyshërit të tij duke masakruar gjithë çamet dhe duke i deportuar nen hijen e thikave, gratë dhe jetimet çame mbetur pa burra, dhe baballarë. Në te njëjtin vit, pra 1772 Kapedan Sulejman Çapari nga familja fisnike e Çaparenjve te Luaratit në Çamëri në krye te 9000 çamerve do te rrethonte Sulin, duke vrare shume klefte suljote dhe duke djegur Sulin por pas djegies se Sulit Sulejmani beri gabimin fatal duke kampuar në malet e Sulit dhe u sulmua në befasi dhe u fut në kurth nga suljotët nen komandën e strategeve ruse, te cilën kishin organizuar edhe kryengritjen e Morese në vitet 1768-1770, kryengritje kjo e shtypur po nga Kapedan Sulejman Çapari në krye te një ushtrie prej 10.000 shqiptaresh ku pjesën dërrmuese te saj e përbenin çamet. Është shume e rëndësishme për popullsinë çame te emigruar nga vatrat e saja, dhe me banim momentalisht në Shqipëri apo gjetke që te vihet në dijeni se gjenocidi çame nuk ka filluar në 1821 me revolucionin grek ku suljotët dhe greket filluan te masakronin te gjitha fshatrat jugore te Çamërisë, as në 1913 ku pas shembjes se Perandorisë Osmane te gjithë çamet e Janinës, Nartës, dhe ata te Çamërisë lindore, jetuan makabrat me te tmerrshme nen hijen e thikave dhe kryqit, as në 1944 me masakrën e madhe te suljotit Napolon Zerva por shume dekada me pare, në vitin 1611 me masakrat e orkestruara suljoti çam ortodoks Dionis Filozofi. Por nuk duhen anashkaluar edhe vitet 1750 kur çami Seit Çapari nga familja fisnike e Çaparenjve te Luaratit në Çamëri, dhe delvinjoti Mustafa Koka do te rrethonin Sulin, duke vrare shume suljote, sepse këta te fundit i kishin vene taksa myslimaneve çame te Margelliçit, dhe nëse këta te fundit nuk i paguanin, ata kryenin krime nga me monstruozet. Edhe Ali Pashe Tepelena sulmoi suliotet sepse këta te fundit kishin sulmuar fshatrat myslimane te Çamërisë, gjate mungesës se Aliut, dhe me sakte fshatrat e Margelliçit që është një ore e gjysme në këmbe nga malet e Sulit. Po te lexojmë historinë e Çamërisë do te kuptojmë qarte se çamet pjesën dërrmuese te luftës se tyre e kane bere kundër suljoteve dhe arvaniteve, duke qene se këta te fundit luftonin për kryqin dha fatkeqësisht edhe pse kishin gjak shqiptari u manipuluan nga Kisha Ortodokse dhe dhanë jetën për një Greqi te Madhe, ndërsa çamet për Çamërinë, dhe mosvarësinë e tyre nga kleftet suljote dhe nga kuçedra ballkanike (Kisha Ortodokse), te cilët luftonin për një Greqi te Madhe, ose Megali Idea deri në lumin Shkumbin, ndërsa çamet dhe shqiptaret e tjerë për Shqipërinë dhe Çamërinë deri në Nartë.