Wikipedia

Mbretëria e Bashkuar e Britanisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][redaktim i pashqyrtuar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
Refuzoi ndryshimin e fundit të tekstit (nga 77.242.24.128) dhe riktheu rishikimin 1598995 nga Marbott: ndryshime te papershtatshme
No edit summary
Rreshti 57:
| publisher = UK Presidency of the EU 2005
}}</ref> Veçmas këtij kufiri tokësor, Mbretëria e Bashkuar rrethohet nga [[Oqeani Atlantik]], [[Deti i Veriut]], [[Kanali Anglez]] dhe [[Deti i Irlandës]].
Mbretëria e Bashkuar është [[Demokraci|Demokraci Parlamentare]] me qeverinë në [[Londra|Londër]], kryeqyteti. Është [[monarki kushtetuese]] ku mbretëresha Elizabeta II është kreu i shtetit. Territoret mbretërore të Ishulljve të Kanalit dhe [[Ishulli i Man|Ishullit të Man]], formalisht prona të kurorës, nuk janë pjesë e Mbretërisë së Bashkuar por janë në [[bashkim kurorash]] me të .<ref>{{cite web|url=http://www.gov.uk/government/publications/crown-dependencies-jersey-guernsey-and-the-isle-of-man|title=UK gov explanation of names}}</ref> Mbretëria e Bashkuar përfshin katrëmbëdhjetë territore të jashtme,<ref>{{cite web |url=http://www.ukba.homeoffice.gov.uk/britishcitizenship/othernationality/britishoverseasterritories|title=UK Overseas Territories|accessdate=2007-04-20}}</ref> çka mbetet nga [[Perandoria Britanike|Perandorisë Britanike]], e cila në kulmin e saj mbulonte pothuajse çerekun e botës; kjo e bën perandorinë më të madhe në histori. Si një rezultat direkt i perandorisë, ndikimi britanik mund të vërehet në gjuhën dhe kulturën e dhjetëra shteteve përreth globit, si [[Kanada]]ja, [[Australia]], [[Zelanda e Re]], [[India]], [[Republika Jugafrikane|Afrika Jugore]], [[Shtetet e Bashkuara të Amerikës]], dhe vende të tjera me më pak ndikim në botë. Madhëria e Saj, Mbretëresha Elizabeta II mbetet kreu i shtetit të mbretërive të [[Komonuelthi]]t. Mbretëria e Bashkuar është një vend i zhvilluar, e cila renditet e pesta me GDP dhe vendi i gjashtë në botë kah zhvillimi ekonomik.
Mbretëria e Bashkuar ishte fuqia më e madhë botërore gjatë shekujve XIX dhe XX,<ref>{{cite book |last=Ferguson|first=Niall |year=2004 |title=Empire, The rise and demise of the British world order and the lessons for global power |publisher=Basic Books|id=ISBN 0-465-02328-2}}</ref> por humbja ekonomike e dy luftërave botërore dhe mohimi i perandorisë së saj në gjysmën e dytë të shekullit XX zvogëloi rolin e saj kryesues në çështjet botërore. Sidoqoftë, Britania e Madhe ka ndikim të fortë ekonomik, kulturor, ushtarak dhe politik si dhe është një fuqi bërthamore, vendi i dytë në NATO dhe i katërti në botë për nga shpenzimet ushtarake. Është anëtare e përhershme e [[Këshilli i Sigurimit i Organizatës së Kombeve të Bashkuara|Këshillit të Sigurimit]], dhe është anëtare e [[G8]], [[NATO]], [[Bashkimi Europian|Bashkimit Europian]] dhe [[Komonuelthi|Komonuelthit të Kombeve]].
== Historia ==
Rreshti 67:
== Politika ==
{{Kryesor|Sistemi shtetëror në Mbretërinë e Bashkuar}}
Mbretëria e Bashkuar është [[Monarki]] Kushtetuese ku kreu i shtetit është Mbretëresha Elizabeta II; Monarku i Britanisë është njëkohësisht kreu i shtetit i pesëmbëdhjetë vendeve të tjera të [[Komonuelthi]]t (ang.: ''Commonwealth''), duke e vënë Britaninë e Madhe në një bashkim personal me këto vende. Kurora Britanike ha sovranitet mbi [[Ishulli i Man|Ishullin e Man]]-it, si dhe qarqeve ndihmëssherife të [[Jersey|Xhersit]] dhe [[Guernsey|Guernsit]]. Bashkërisht, këto vende njihen si "Vendet e Kurorës", vende pronë të Monarkisë Britanike, por jo edhe pjesë e Mbretërisë së Bashkuar. Ato nuk janë pjesë e [[BE|Bashkimit Europian]]. Sidoqoftë, Parlamenti Britanik ka autoritet të vendosë ligje për këto vende, ndërsa Qeveria Britanike kujdeset për politikën e jashtme dhe mbrojtjen e tyre.
Mbretëria e Bashkuar ka katërmbëdhjetë territore të jashtme detare rreth botës, territoret e fundit të mbetura nga [[Perandoria Britanike]]. Këto territore nuk konsiderohen pjesë të Britanisë, por në shumicën e rasteve, popullata vendase ka nënshtetësi britanike dhe të drejtën për vendbanim në Mbretërinë e Bashkuar.
Mbretëria e Bashkuar ka një sistem parlamentar të qeverisjes që bazohet në tradita të forta demokratike: Sistemi Westminister është huazuar në dhjetëra shtete rreth botës — trashëgimi e [[Perandoria Britanike|perandorisë]].
Rreshti 83:
Sipërfaqja e përgjithshme e Britanisë është 244,820&nbsp;km<sup>2</sup> dhe shtrihet rreth koordinatave gjeografike 54 00 '''V''', 2 00 '''L'''. 3,230&nbsp;km<sup>2</sup> të kësaj sipërfaqeje janë ujore ndërsa 241,590&nbsp;km<sup>2</sup> tokë me një vijë bregdetare prej 12,429 kilometrave.
Klima është e ndikuar nga rrymat e ajrit të shkaktuara në oqean dhe kryesisht mbizotëron një mot i vranët pothuaj se gjatë tërë vitit.
Relievi i Britanisë përbëhet kryesisht nga një terren malor i ulët dhe nga rrafshi bregdetar. Në pjesët lindore dhe juglindore, terreni është më shkëmbor. Pika më e ulët e Britanisë gjendet nën nivelin e detit 4 metra në Fens (ang.: The Fens) dhe më e larta 1’343 metra mbi nivelin e detit, në [[Ben Nevis]], në pjesën perëndimore të vendit.
== Ekonomia ==
{{Kryesor|Ekonomia e Mbretërisë së Bashkuar}}
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Mbretëria_e_Bashkuar_e_Britanisë_së_Madhe_dhe_Irlandës_së_Veriut"