Komuna e Prizrenit: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 44:
[[Figura:Prizren 2006.PNG|thumb|265px|Vendodhja e Komunës së Prizrenit në Kosovë]]
 
'''Komuna e Prizrenit''' është njësi administrative në pjesën jugore të [[Kosova|Kosovës]], me një sipërfaqe prej 640 km2640km2 (5.94 % teteritorit të Kosovës) gjendet në jugperëndim të Kosovës dhe me 76 vendbanime dhe me 178.112 banorë nga të cilët në Prizren janë rreth 120.000 banorë.
 
Prizreni me së shpeshti quhet: Ana e Prizrenit, bazeni i Prizrenit ose Rrafshi i Dukagjinit. Kufizohet me Komunat e Gjakovës, Rahovecit,Therandes, Shtërpces dhe Sharrit si dhe me Shqipërinë dhe Iliriden.
 
== Pak histori ==
Të dhënat arkeologjike lënë të kuptojnë, se ky territor ishte i banuar që nga antikiteti, kur njihej me emrin '''Theranda''' e në këtë trevë banonte një popullsi Dardane. Gjatë shek XI ishte qendër e rëndësishme qytetare, më 1019 Prizreni ishte seli e ipeshkevisë të perandorisë Bizantine. Gjatë shek XII-XIV u vendosën në këto treva pjesëtarët e popullsisë sllave. Në kohën e sundimit të mbretërve Dushan dhe Urosh, Prizreni qe herë pas here selia e mbretërive të tyre.
 
Kushtet historike në periudhat e më hershme, pozita relativisht jo e mirë në raport me qendrat kryesore të komunikacionit dhe të konsumit, gjithashtu hapja jo e mjaftueshme me rajonet fqinje, Shqipërinë, Malin e zi, Iliriden, kanë bërë që Prizreni nuk i ka shfrytëzuar në mënyrë të mjaftueshme përparësit që i ka nga përbërja pedologjike e tokës, kushtet klimatike të klimes mesdhetare dhe kushtet hidrologjike për zhvillimin e bujqësisë dhe kushtet natyrore për zhvillimin e aktiviteteve turistike dhe rekreative. E gjithë kjo ka ndikim në strukturën ekonomike të Prizrenit.
Rreshti 55:
 
== Gjeografia e demografia ==
Gjendet në lartësi mbidetare rreth 400 metra dhe disa maje të Sharrit kalojnë lartësinë 2000 m2000m të lartësis mbidetare. Klima e qytetit është jashtëzakonisht e Ilojllojshme.
Në viset e ulta për shkak të ndikimit të klimës mesdhetare dhe verave shumë të nxehta të korrurat janë nder të parat në Europën juglindore me përparsit e pakrasuheshme për kulturat bujqsore: Hardhija e Rrushit, pemët dhe perimet.
Në viset malore, dominon klima e alpeve, për q'arsye deri në Qershor nëpër gropa mbeten sasit e debores me q'rast në mes të verës mund të zbardhohen majet e maleve.
Rreshti 61:
Ato janë të rrethuara pothuaj nga të gjitha me bjeshkë të larta dhe paraqesin një tërësi të ndarë qartas. Fushat e Kosovës dhe Dukagjinit janë në pjesën e mesme të gadishullit Ballkanik. Kosova dhe me të edhe rrethi i Prizrenit ka karakter tranzit ndërmjet regjioneve Panonike dhe Pontike në njërën anë dhe regjionit të Egjeut-Adriatikut në anën tjetër.
 
Këto lidhje tranzite mundësuan fushat, rrafshet e lumenjve dhe kalimet maiGremai. Gre ndërmjet tyre në të cilat si lidhje natyrore të lëvizjes së lehtë ishin dhe janë rrugët e komunikacionit. Komuna e Prizrenit në veri kufizohet me komunat e Therandes dhe Rahovecit, në jug me komunën e Sharrit, në lindje me komunën e Shtërpcës dhe në perëndim me kufirin e Republikës së Shqipërisë.
 
== Ekonomia ==
Ekonomia e komunës së Prizrenit është kryesisht bazuar në bujqësi, tregti, ndërtim dhe përpunimit të ushqimit - të gjitha ndërmarrje private. Ka disa 5,200 biznese të regjistruara private që operojnë në komunë.
 
Ky Iloj i konfiguradonit krijon parakushte për pasuri dhe ne resurset tjera, si p.sh:
 
- Në bazë të sasisë së ujit është një ndër vendet më të pasura.
 
- Kjo pozitë krijon të gjitha parakushtet për zhvillimin e kulturave bujqesore, blegtorisë, industrisë ushqimore dhe të turizmit në bazë të modelit të Austrisë, Sllovenisë, Zvicrës.
-Përmes anës së Prizrenit kalon rruga më e shkurter qe bashkon pjesën qendrore të gadishullit Ballkanik me detin Adriatik. Kjo rrugë, e dia për arsye politike nga e kaluara sot nuk ka rëndësi aq të madhe , është një rast i mire që me valorizimin e saj te shfrytzohen të gjitha përparsit e saj, duke mare parasysh që në të kaluarën ka pas ndikim primar në zhvillimin e Prizrenit.
 
- Përmes anës së Prizrenit kalon rruga më e shkurter qe bashkon pjesën qendrore të gadishullit Ballkanik me detin Adriatik. Kjo rrugë, e dia për arsye politike nga e kaluara sot nuk ka rëndësi aq të madhe , është një rast i mire që me valorizimin e saj te shfrytzohen të gjitha përparsit e saj, duke mare parasysh që në të kaluarën ka pas ndikim primar në zhvillimin e Prizrenit.
 
*Bujqësia
Line 1.263 ⟶ 1.265:
Shiko dhe [[Objektet fetare në Prizren]]
 
Prizreni ndër shekuj njihet si qytet i kulturës dhe i traditës. Qysh në shek. XV-XVI, Prizreni filloi të kultivojë vlera origjinale. Në këtë kohë u hap biblioteka e parë në Kosovë (nga Suzi Qelebia). Si një qytet me larmi kulturash, ishte qender jo vetem e kulturës shqiptare, por edhe të popujve tjerë që jetonin në këtë rajon.
Punimet artizanale të zejtarëve prizrenas janë të njohura edhe sot për vlerat e tyre të larta. Arkitektura orientale e bën sot Prizrenin qytetin më të bukur dhe më të vizituar në Kosovë. Pjesa e vjetër e qytetit ende është në stilin e shekujve të kaluar, ndërsa Kalaja antike i rri mbi kokë, duke ja rritur bukurinë gjithë këtij peisazhi.
 
Qysh pas Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, e sidomos gjatë shek. XX Prizreni u bë qendër kulturore e gjithë rajonit të Kosovës.
 
Shkollat e para te pergjitheshme, por edhe ato te profilizuara u hapen ne Prizren. Shoqerite kulturore, sic është SHKA "Agimi" e mbajten te gjalle vazhdimisht jeten kulturore te qytetit.
KeteKëtë primat kulturor e forconte edhe roli i kryeqytetit te Kosoves, qe Prizreni e kishte deri ne vitin 1947.
 
Edhe gjatë kohes se okupimit (1981-1999) kultura prizrenase mbijetoi, megjithese me veshtiresi te shumta.
Festivali i kenges se vjeter qytetare "Zambaku i Prizrenit" për çdo vit mbledh kengetar nga te gjitha trojet Shqiptare. "DOKUFest" është nje festival nderkombetar i filmit dokumentar, i cili viteve te fundit ka fituar reputacion te madh edhe jashte Kosoves.
 
Pas luftës shume aktivitete u ringjallen, por megjithate ne krahasim me te kaluaren, qyteti i Prizrenit është perfshire ne "semundjen mbarekosovare" ku kultures po i kushtohet shume pak kujdes.
 
Para masave të dhunëshme serbe të viteve [[1981]]-[[1999]] dhe [[Lufta e Kosovës]], komuna e Prizrenit ka pasur 7 [[biblioteka publike]] me gjithsejtë 82.293 libra. Biblioteka kryesore në Prizren ka pasur 54.462 libra, ndërsa degët në Velezhë, Zhurë,Therandë, Lubizhdë dhe Mamushë kanë pasur 27.831 libra. Megjithë faktin se edhe Prizreni ka qenë në gjendje lufte, fatmirësisht, bibliotekat kanë mbijetuarr nga shkatërrimi. Por gjërat e bibliotekave në Zhurë, Zymë dhe Mamushë kanë qenë shpënë në bibliotekën kryesore dhe ato ende nuk janë vënë në punë.
 
== Politika ==
Prizreni ka te zhvilluar strukturen politike sikurse pjesa tjeter e Kosoves. Partite me te medha Shqiptare te Kosoves janë te perfaqesuara ne Kuvendin Komunal, ku perqindjen me te madhe e ka PDK, para LDK-se dhe AAK-se. Por politika prizrenase ka nje karakteristike tjeter: ne ketekёtё qytet janë te bazuara dy partite me te medha te minoriteteve ne Kosove, atij Turk dhe Bosanë, te cilat ne KK te Prizrenit janë te perfaqesuara ne perqindje me te larte sesa ne nivelin qendror.
 
==Të tjera==
Line 1.292 ⟶ 1.294:
 
* Pushime
Prizreni është rajoni me turistik ne Kosove, si brendia e qytetit, ashtu edhe rrethinat e tij. Stili i vjeter i ndertimit dhe ruajtja e ketyre vlerave i japin pushuesit shume atraksione qe pak vende tjera ne Kosove mund ti ofrojne.
Vende te vitueshme jane kompleksi muzeal i Lidhjes se Prizerenit, xhamia ne qender te qytetit si edhe kisha katolike ku ndodhet piktuare e Huniadit dhe e Senderbeut. Gjithashtu, afersia me malin e Sharrit (Prevallë dhe Brezovicë) por edhe komplekset te restoranteve dhe hoteleve te Vermices, e bejne Prizrenin qytetetin me te populluar ne Kosove, sidomos gjate festave.
 
== Shiko dhe këtë==