[Redaktim i kontrolluar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
No edit summary
Rreshti 64:
Vija bregdetare e Spanjës është 4.964 km e gjatë ndërsa vija kufitare tokësore është 1.917.8 km e gjatë.
 
[[Relievi]] i Spanjës përbëhet nga terreni me rrafshe bregdetare në pjesët përgjatë bregdetit të Mesdheut pas së cilave vijnë rrafshnaltat e katundet në pjesën qendrore dhe bjeshkët e Pirenejve në pjesën veriore dhe perëndimore. Pika më e ultë e relievit (0 m) gjendet përgjatë bregdetit të Mesdheut apo të oqeanit Atlantik dhe ajo më e lara në lartësi mbidetare prej 3,718 metrave në majën e malit e quajtur Maja e Teides ([[Spanjisht|spa.]]: Pico de Teide) në Ishullin Tenerife, pjese e [[Ishujt Kanarie|ishujve Kanarie]] ([[anglisht|ang.]]: Canary Islands).
 
=== Klima ===
Rreshti 80:
{{Kryesor|Historia e Spanjës}}
:''Lexo gjithashtu: [[Lufta antifashiste e Spanjës|Lufta e Spanjës]]''
Karthaga dhe Roma në shekullin III para erës sonë e ndajnë gadishullin Iberik ndërmjet veti. Pas luftë së dytë punishte pason paqa nga 201-ta para erës sonë dhe Roma sundon pa kushtëzime deri me paraqitjen e popujve gjerman në këto anë në shekullin e V. Nga shekulli i V deri më 711 popujt si svebet/vandalët (sweben) gjerman depërtojnë në Spanjë dhe gotët perëndimorë ja arrin që të krijojnë një qendër sipas shembujve të Romës. Më 711 në sipërfaqen e Spanjës zbarkojnë arabët dhe pas tri viteve gadishulli Iberik shndërrohet në krahinë . Më 756 shpallet Emirati (nga 929 kalifati) Kordoba (Córdoba). Beteja e zhvilluar e quajtur Beteja e Kovadongës (Covadonga) nga evropianët merret si shenja e re – inkuizicioni krishterë dhe pason ri-pushtimi krishterë. Kështu gjatë shekulli VII / X në perëndim dhe veri krijohen mbretëri krishtere, Leon, Navarra, [[Katalonia]], Aragoni dhe Kastilja, ndërsa Portugalia në shekullin e XI qëndron e pavarur. Sipas evropianëve (gjermanëve) faza vendimtare e inkuizicionit krishterë fillon nga shekulli i XI. Në këtë fazë pushtohet Toledo më 1031, Saragosa më 1118, Kordoba më 1236, Valencia më 1238 dhe Sevilja më 1248. Si luftëtar legjendarë i këtyre luftërave merret Heroi Nacional El Cid. Më 1469 Izabela e Kastileasë martohet me Ferdinantin II të Anagonisë dhe nga 1474/75 merren si mbretëri e Kastiljes e nga 1479 edhe Aragonisë. Kjo ishte edhe bërthama e zhvillimeve për krijimin e Spanjës.
 
Më 1480 hynë në fuqi Inkuizicioni ndërsa ë 1492 e pushtojnë Granadanë e cila ishte qendra e fundit e marunëve. Pas kësaj pason përndjekja e maurëve (los moros) dhe jahudive në ndërkohë K. Kolombi i angazhuar nga mbretëria zbulonë Amerikën. Mbretëria fillon kolonizimin e Amerikës dhe gjatë kësaj ndërmarrje i asgjësojë perandorinë e Actekëve dhe Inkave. Karli i I-rë (Si perandorë Karli i V-të) në këtë kohë e kishte lehtë të thoshte se në perandorin e tij Dielli kurrë nuk perëndon.
parahistoria nga prof.ArdBaba
 
== Popullsia ==
Line 89 ⟶ 88:
[[Skeda:Population densities in Spain (2005).png|thumb|200px|right|Dendësia e popullsisë së Spanjës në vitin 2005]]
[[Skeda:Demografía_urbana_de_España.png|thumb|200px|right|Përhapja e vendbanimeve më të mëdha në Spanjë]]
Sipas regjistrimit të popullsisë së vitit [[2001]]. Spanja ka pasur 400.847.530 banor me dendësi mesatare prej 81 banorë/km².
 
Zhvillimi i bujshëm historik ka ndikuar në karakteristikat specifike të popullsisë. Spanjollët përbëjnë 73% të popullsisë së përgjithshme, Katalonët 16,5%, Galët 8%, Baskët 2,3% të tjerët 0,2%.
Line 95 ⟶ 94:
Edhe Spanja shumë shpejt është urbanizuar, dhe sot rreth 80% e popullsisë jeton në qytete.
 
Pjesëmarrja e popullsisë nga 0-19 vjet është 33%, nga 20-59 vjet është 50%, dhe mbi 60 vjet është 17% e popullsisë. Qartë shihet se popullata Spanjolle gjithnjë e më tepër po vjetërsohet, e në këtë ndikon shumë edhe shtimi i ulët natyrorë, i cili arrin vetëm 1promilë1 (promilë (shkalla e natalitetit është 10 promila, ndërsa e mortalitetit 9 promila).
 
=== Qytetet e Spanjës ===
Line 106 ⟶ 105:
== Njësitë administrative ==
{{Kryesor|Njësitë administrative të Spanjës}}
Spanja është një shtet i përbërë por sipas kushtetutës nuk është federat. Ajo përbëhet nga 50 njësi administrative të quajtura provinca (org.: provincias) që grupohen në 17 njësi të quajtura komunitete autonome (org.: Comunidades autónomas) dhe dy qytete me një autonomi të shkallës së lartë.
 
{| cellpadding="1" style="float: left; border: 1px solid #88a; background: #f7f8ff; padding: 5px; font-size: 95%; margin-left: 1em;"
Line 164 ⟶ 163:
== Burimet ==
<references/>
Espanol lingua e una lingua NeoLatina
 
== Shih edhe ==