Republika e Irlandës: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 11:
|PBB: PËR BANOR = 54.464
}}
'''Republika e Irlandës''' (irl.: ''Poblacht na hÉireann'', ang.: ''Republic of Ireland'') është një shtet në veri të [[Evropë]]s, në [[Ishulli Irlandez|ishullin e Irlandës]]. Në pjesën veri-lindore të Irlandës gjendet Britania e Madhe, përndryshe e ajo është anëtare e Bashkësisë Evropiane ([[Bashkimi Evropian|BE]]). Pjesa më e madhe e banorëve të saj mbahen për [[katolikë të ritit romak]].
 
== Historia ==
{{Kryesor|Historia e Irlandës}}
Historia e irlandes fillon qe nga koha e gurit.Irlanda pati kontakte me romaket që kishin formuar perandorinë e tyre ne ate kohë dhe kishin pushtuar Anglinë e sotme.
 
Në shekullin e pestë fillon përhapja e Krishterimit.Për këtë gjë është i njohur misionari [[Patrik von Irland]]. Në këtë kohë Irlanda pushtohet nga [[Vikingët]] ndërsa me 1169 nga [[Normadët]].
 
Më vonë kalon nën protektoratin anglez. Gjate ketij sundimi me 1845-1849 shperthen zija e bukës kështu që miliona njerëz largohen për në amerikë. Më 1949 Irlanda bëhet e pavarur mirepo pjesa veriore mbetet nën Britaninë e madhe.
 
== Politika ==
Line 24 ⟶ 26:
== Njësitë administrative ==
{{Kryesor|Provincat e Irlandës}}
Republika e Irlandës ka gjithsej 4 provinca. Është konstatuar se kanë qenë pesë por me kalimin e kohës popullësia e provincës së pestë është zvogëluar duke ia hequr këtë titull. Pjesa veriore e Republikës së Irlandës është [[Ulsteri]], ku pjesa më e madhe gjindet në pjesën veriore ose në [[Britania e Madhe|Britani të Madhe]]. Provincat e Irlandës janë:
* [[Leinsteri]]
* [[Munsteri]]
Line 89 ⟶ 91:
[[Klima]] e Irlandës është e detare e lagësht dhe ndikohet nga rrymimet në oqeanin Atlantik. Dimri është i butë dhe vera e ftohët janë karakteristika të klimës së ishullt.
 
Pjesa më e madhe e [[relievi]]t është [[terreni|terren]] me rrafshënalta të rrethuara nga bjeshkët dhe malet e ulëta ndërsa pjesa perëndimore përshkrohet me një teren me shumë gjire . Pika më e ultë e relievit gjendet në nivelin e oqeanit Atlantik (0m.) dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare prej 1,041 metrave në vendin e quajtur Karauntuhil ([[Gjuha Angleze|ang]].: Carrauntoohil). 4,07 milionë banorë
4,07 milionë banorë
 
== Ekonomia ==
Line 98 ⟶ 99:
== Demografia ==
{{Kryesor|Demografia e Irlandës}}
Irlandezët kanë prejardhje nga popullsia kelte, nga se gjuha e tyre është e ngjashme me atë që flitet në [[Skoci]]. Me qëllim që t”iti shmangën invazionit të fiseve anglosaksone të [[Angli]]së vendosën në këtë ishull. Mirëpo në shekullin XI depërtojnë normanët e më vonë edhe anglezët. Pas lindjes së konflikteve , urrejtjes etj., populli të vetmen rrugëdalje e ka gjetur në emigrim. Rreth 2,5 milion irlandez shpërngulen në periudhën 1846-1860, arrin kulmin e shpërnguljes së popullsisë, duke u larguar 4 milion irlandezë prej vendit. Sot në SHBA katër herë më tepër irlandez sesa në Irlandë. Shpërngulja jo vetëm që ka absorbuar jo vetëm shtimin e popullsisë, por, llogaritur prej vitit 1845, për një shekull numri i popullsisë së Irlandës prej 8,5 milion është përgjysmuar.
 
Në vitin 1937 Irlanda fiton pavarësinë dhe shpallet republikë, e në vitin 1949 del prej komonveltit.
 
[[Irlanda]] përfshinë sipërfaqen prej 70.000 km2km², me afro 3,7 milion banorë. Dendësia mesatare arrin 52 banorë në km2km².
 
== Kultura ==