Wikipedia

Qiproja: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
(View all pending changes)
[Redaktim i kontrolluar][redaktim i pashqyrtuar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
No edit summary
No edit summary
Rreshti 12:
}}
'''Republika e Qipros''' apo '''Qipro''' ([[gjuha greke|greqisht]]: Κύπρος, ''Kýpros''; [[gjuha turke|turqisht]]: ''Kıbrıs'') është shteti i ndodhur në ishullin me të njëjtin emër në [[Deti Mesdhe|Detin Mesdhe]], 113 kilometra në jug të [[Turqia|Turqisë]] dhe 120 kilometra në perëndim të bregdetit të [[Siria|Sirisë]]. 37% i territorit të Republikës së Qipros është okupuar nga Turqia që nga [[1974]] (shiko [[Qiproja Veriore]]). Vendi ka dy gjuhë zyrtare: greke dhe turke.
 
Qiproja është vend ishullor në skajin verilindor të Detit Mesdh, më afër Turqisë se Greqisë, i banuar shumë herët dhe i njohur për shfrytëzimin e bakrit,
prej nga rrjedh edhe emri i tij. Më parë ka qenë i banuar kryesisht nga grekët por më vonë edhe nga Turqit. Nga natyra vend tipik mesdhetar.
 
Në vitin 1974, pas një tentimi të juntës ushtarake greke për ta lidhur me Greqinë ndërhyri Turqia me ushtri dhe pushtoi dhe e ndau ishullin në dy pjesë. Pjesa Greke (Limasol, Larnaka, Famagusta) me 5896km2 (63,7%). Pjesa Turke (Girne, Gyzeljurt, Dipkarpaz) me 3355km2 (36,3%).
 
Qipro më parë ishte republike nga viti 1960 dhe ka qenë koloni Angleze. Më datë 01.05.2004 pjesa Greke u anëtarësua në BE, përkundër votimit grek kundër bashkimit të ishullit ndërsa Turqit votuan për bashkim.
 
Line 39 ⟶ 42:
Sipërfaqja e përgjithshme e Qipros së bashku me pjesën veriore është 9.250 km², shtrihet rreth koordinatave gjeografike 35° 00 '''V''', 33° 00 '''L''' dhe 9.240 km² të kësaj sipërfaqeje janë tokë ndërsa 10 km² ujë.
 
Në vitin [[1998|1958]] ne Qipro jetuan 639 mijë Grekë qipriot (85 %) dhe 88 mije turq qipriot (12 %).
 
Vija bregdetare e Qipros është 648 km e gjatë ndërsa të gjatësia për kufiri tokësorë me bazat britanike nuk është e dhënë.
Line 45 ⟶ 48:
[[Klima]] e Qipros është Mesdhetare, me verë të nxehtë e të thatë dhe dimër të ftohtë.
 
[[Relievi]] i Qipros në pjesën qendrore është terren me rrafshnalta ndërsa në veri dhe jug terren malorë. Pika më e ultë e relievit gjendet përgjatë bregdetit të detit Mesdhe dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare prej 1.951 metrave në vendin e quajtur "Mali Olimpik" ([[gjuha angleze|ang.]]: Mount Olympus) në veriperëndim të vendit.Qytetet me te njohura jane NIKOZIA,LIMASOL,LARNAKA,FAMAGUSTA,GIRNE,GYZELJURT,DIPKARPAZ, e plote qytete te tjera te cilat klasifikohen si fshatra te Qipros
 
== Ekonomia ==
 
== Demografia ==
 
=== Feja ===
Komuniteti grek është pothuajse tërësisht në kishën ortodokse greke e Qipros është autonome. Turqit, megjithatë, t'i përmbahen doktrinës suni Islamit. Ka edhe pakicat, Armenëve, katolikë, Maronites dhe Latins doktrinë, Anglicans dhe protestantëve.
 
=== Gjuha dhe etnike ===
Gjuhët zyrtare janë [[gjuha greke|greqisht]], [[gjuha angleze|anglisht]] dhe [[gjuha turke|turqisht]]. Gjatë gjithë ishullit, vlerësoi se grekët qipriotë është rreth 77 % të popullsisë, turqit 18 %, ndërsa kombësitë e mbetur 5 % ndryshme (armenëve, Maronites, angleze, etj.)
 
=== Arsim ===
Arsimi fillor është gjashtë vjet, falas dhe e detyrueshme. Arsimit mesatare është gjithashtu i lirë dhe është e ndarë në dy cikle dhe tre-vjeçar. E parë (të shkollave të mesme) është i detyrueshëm. Shkolla e dytë (të larta ose të arsimit profesional) është opsional. Ka shumë institucione të arsimit të lartë (publike dhe private). Më parë, grekët qipriotë që dëshironin të studimit në institucionet e lartë u detyruan të mbështetet në universitetet e huaja, por kryesisht në [[Greqia|Greqi]]. Që nga viti [[1992]], megjithatë, e krijuar në [[Universitetin e Qipros]]. Analfabetizmit, në territorin e lirë të Qipros është e kufizuar në 2,4 %, ndërsa në territoret e pushtuara nga turqit, i mbyllur në 16,7 %.
 
== Kultura ==
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Qiproja"