Gjeografia: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
v clean up, përmirësime tipografike: gjat → gjatë, jane → janë, kesaj → kësaj (2), keshtu → kështu, per → për (3), Poashtu → Po ashtu, Shqipërise → Shqipërisë duke përdorur AWB |
|||
Rreshti 54:
== Historia e Gjeografisë ==
=== Kontribues në lëmin e Gjeografisë ===
[[Skeda:PtolemyWorldMap.jpg|thumb|right|250px| Harta e Ptolemeut e shek. 15]]
Gjeografia padyshim është një ndër shkencat më të vjetra.
Që në parahistori njerëzit kanë tentuar të sqarojnë zhvillimin e proceseve të natyrës, mandej t’i njohin renditjet kronologjike edhe pse shkenca në një mënyrë ka qenë e pranishme në pjesën më të madhe të civilizimeve të lashta. Shkrime më të shumta për natyrën si tërësi i hasim te filozofët antikë. Për gjeografinë rezultate të rëndësishme nga ajo kohë ka dhënë [[Aristoteli]] - për mozaikun e sipërfaqes së tokës dhe brezat e nxehtësisë dhe [[Erastoteni]] - mbi madhësinë dhe dimensionet e [[Toka|Tokës]]. Erastoteni në shekullin e III p.e.s. i pari e përdori termin gjeografi. Mjaft rendesi mori vepra e Klaud Ptolemeut "Syntaksis" qe u be ligj
Në mesjetë vjen deri te stagnimi i shkencave në përgjithësi duke përfshirë edhe gjeografinë. Shkencat e atëhershme janë zhvilluar gjithashtu edhe në kuadër te civilizimit [[islam]]. Gjeografët më të dalluar të kësaj kohe janë [[Al-Biruni]] dhe [[Al-Idrisi]]. Gjate
Zhvillim të dukshëm të gjeografisë në perëndim i dhanë zbulimet gjeografike duke iu falëminderuar detarëve si [[Kristofor Kolombi]], [[Vasko de Gama]], [[Fernando Mangelani]] etj.
Zhvillimi i shpejt i astronmisë dhe mekanikës qiellore në shekullit e XVI dhe XVII, paraqesin bazën e mendimit të lëvizjes së trupave qiellorë dhe rrjedhojat e lëvizjes së tyre për Tokën. Fillimi i zhvillimit të gjeografisë si shkencë i përshkruhet gjeografit holandez [[Bernard Varenijusi]]t, i cili e ka shkruar vepren me titull "[[Gjeografia e përgjithshme]]". Edhe pse zbulimet e rëndësishme teknike të cilat ndikuan në zhvillimin e gjeografisë në shekullit XVII dhe XVIII, ajo mbetet kryesisht shkencë deskriptive deri në paraqitjen e hulumtuesit të madh të gjeografisë me prejardhje gjermane [[Aleksander Humbolli]]t i cili në fillim të shekekullit XIX i vë themelet e gjeografisë moderne. Pas tij mjaft i rëndësishëm është edhe Karl Rihter i cili ka qenë nën ndikimin e madh të filozofit [[Imanuel Kant]]it. Kontribut të rëndësishëm
▲Zhvillim të dukshëm të gjeografisë në perëndim i dhanë zbulimet gjeografike duke iu falëminderuar detarëve si [[Kristofor Kolombi]], [[Vasko de Gama]], [[Fernando Mangelani]] etj.
▲Zhvillimi i shpejt i astronmisë dhe mekanikës qiellore në shekullit e XVI dhe XVII, paraqesin bazën e mendimit të lëvizjes së trupave qiellorë dhe rrjedhojat e lëvizjes së tyre për Tokën. Fillimi i zhvillimit të gjeografisë si shkencë i përshkruhet gjeografit holandez [[Bernard Varenijusi]]t, i cili e ka shkruar vepren me titull "[[Gjeografia e përgjithshme]]". Edhe pse zbulimet e rëndësishme teknike të cilat ndikuan në zhvillimin e gjeografisë në shekullit XVII dhe XVIII, ajo mbetet kryesisht shkencë deskriptive deri në paraqitjen e hulumtuesit të madh të gjeografisë me prejardhje gjermane [[Aleksander Humbolli]]t i cili në fillim të shekekullit XIX i vë themelet e gjeografisë moderne. Pas tij mjaft i rëndësishëm është edhe Karl Rihter i cili ka qenë nën ndikimin e madh të filozofit [[Imanuel Kant]]it. Kontribut të rëndësishëm gjat kësaj kohe kanë dhënë në [[ShBA]] V.M Denis - teoria e e zhvillimit të relievit si cikël gjeografik dhe [[Vlladimir Dokuqajev]] në [[Rusi]].
Gjatë shekullit XIX themelohen katedrat e gjeografisë nëpër universitetet evropiane.
Line 74 ⟶ 72:
== Shiko edhe këtë ==
* [[Portal:Gjeografi]]
* [[Gjeografia e shteteve]] - liste e artikujve
* [[Lista e elementeve te Gjeografise]]
* [[Lista e shkencave te dalura nga Gjeografia]]
Line 84 ⟶ 82:
== Lidhjet me internetin ==
* [http://www.lizardpoint.com/fun/geoquiz/worldquiz.html Kuiz nga Gjeografia]
*[http://www.geokos.org/geokoss/kontakt_quiz/Quiz_Gjeografi/astronomi/astronomi.html Kuiz Shqip nga Gjeografia]
[[Kategoria:Shkencë]]
[[Kategoria:Gjeografi| ]]
|