Aminoacidet: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Stïnger (diskuto | kontribute) v U kthyen ndryshimet e 82.114.79.118 (diskutimet) në versionin e fundit nga 46.99.48.223. |
v clean up, përmirësime tipografike: dmth → do të thotë (2), siq → siç (2) duke përdorur AWB |
||
Rreshti 7:
R- e zëvëndëson mbetjen e aminoacideve që hyjnë në ndërtim të proteinave. Grupi anësor R është i lirë në vargje peptidike dhe ai e përcakton formën e proteinës në hapërsirë, funksionin dhe aktivitetin e saj biologjik. Dallohen dy forma sterike të aminoacideve: forma L dhe forma D. Aminoacidet që i takojnë formës L gjenden në proteinë. Grupi amin, (-NH), te numri më i madh i aminoacideve, është i lidhur për atomin e karbonit, i cili gjendet afër grupit karboksil, përkatësisht, për atomin e karbonit. Këto aminoacide quhen a-aminoacide. Atomi i karbonit, për të cilin është i lidhur grupi amin, është asimetrik, që do të thotë se aminoacidet janë komponime optikisht aktive, përveç aminoacidit më të thjeshtë – glicinës. Pra, kur aminoacidet gjenden në tretësirë, ato e kthejnë rrafshin e dritës së polarizuar.
Meqënëse aminoacidet kanë një grup karbosil dhe një grup amin, ato veprojnë si acide dhe si baza, që do të thotë se kanë karakter amfotern.
== Klasifikimi i aminoacideve ==
[[Peptidi|Peptidet]] krijohen me lidhjen e një numri të vogël të
Aminoacidet janë bazë e krijimit të lidhjeve peptide, dipeptide, dhe tri e polipeptidikee. Edhe proteinat të cilat në strukturën e tyre janë pjesë përbërse e substancave kryesore organike me të cilat është e ndërtuar organizmi, janë të përbëra prej aminacideve, edhe atë mundë të themi se proteinat janë të përbëra prej më tepër se njëqind aminoacideve në ndërtimin e [[Molekula|molekulës]] së tyre.
Line 30 ⟶ 29:
Aminoacide alifatike (aciklike-jorrethore)
Disa aminoacide alifatike kanë një grup amin dhe një grup karboksil, të ashtuquajturat aminoaide monoaminokarboksilike, si psh.glicina, alanina, valina, etj. Disa aminoacide përmbajnë një grup amin e dy grupe karboksile- aminoaidet monoaminokarboksilike, si psh. acidi asparaginik, glutaminik, etj. Kurse disa aminoacide tjera prej këtij grupi përmbajnë në molekulën e vet dy grupe amine dhe një grup karboksil, aminoacidet diaminomonokarboksilike,
Aminoacide aromatike (ciklike-rrethore)
Ky lloj i aminoacideve mundë të ndahet në dy nëngrupe: a) Aminoacide izociklike dhe në b) Aminoacide heterociklike Të parat në molekulën e vet përmbajnë unazën e benzolit, fenil-alanina,tirozina, etj, dhe të dytat, aminoacidet heterociklike në molekulën e vet përmbajnë unazën heterociklike, që
Aminoacidet aromatike
Line 44 ⟶ 43:
Aminoacidet janë komponime organike me peshë të vogël molekulare, të cilat në molekulën e tyre kanë së paku një lidhje karboksile (-COOH, dhe një grup amin (-NH2). Prandaj mund thuhet se aminoacidet janë komponime organike, apo acide organike në molekulën e të cilave gjendet më së paku një grup amin. Të gjitha aminoacidet përmbajnë C,O,H dhe N, e disa prej tyre përveq këtyre elementeve kimike përmbajnë edhe S.
Grupi amin(-NH2) te numri më i madh i aminoacideve është i lidhur për atomin e karbonit, i cili gjendet afër grupit karboksil, gjegjësisht për alfa atomin e karbonit.Këto aminoacide quhen alfa aminoacide. Atomi i karbonit për të cilin është i lidhur grupi amin është asimetrik, çka do të thot se aminoacidet janë komponime aktivisht aktive, përveq komponimit acidik më të thjeshtë- glicinës.Pra kur aminoacidet gjenden në tretësirë ato e kthejnë rrafshin e dritës së polarizuar, kjo është vërtetuar në mënyrë eksperimentale. Me qenëse aminoacidet kanë më së paku një grup karboksil (-COOH) dhe një grup amin (-NH2) ato veprojnë si acide por edhe si baza, që
== Vetitë e aminoacideve ==
Aminoacidet kanë veti të ndryshme fiziko- kimike: aktiviteti optik, amfoteriteti, pjesëmarrja në reaksionet e ndryshme biokimike, krijimi i lidhjes peptidike etj.
Aktiviteti optik- Aminoacidet janë komponime optikisht aktive (përveç aminoacidit më të thjeshtë- glicinës), sepse të gjitha përmbajnë atom asimetrik të karbonit. Pra, ato e kthejnë rrafshin e dritës së polarizuar. Atomi i karbonit, për të cilin është i lidhur grupi amin, është asimetrik
== Amforteriteti i aminoacideve ==
Line 71 ⟶ 69:
Shkencëtari amerikan i biokimisë Marshall Niremberg, në vitin 1968 fitoi çmimin Nobel në fiziologji – medicinë për kontributin e çmueshëm që dha në hulumtimin e pavarur që bëri mbrenda të ashtuquajturit “kod gjenetik” duke treguar se si kombinimet e ndryshme të bazave mbrenda aminoacideve përgatisin qelizën të formojë proteina.
Lajmëtari gjenetik (ARN) apo kodi gjenetik i tillë është një mostër ose model për sintezën e proteinave. Ky lajmëtar përbëhet nga një seri e nukleotideve ku secila prej tyre përmban njërin prej katër bazave nitrogjene: urucilin, citozinën, adeninën dhe guaninën. Aminoacidet janë një klasë shumë e rëndësishme e komponimeve organike të cilat përmbajnë grupin amin (NH2) dhe grupin karboksil (COOH). Pasi që aminoacidet janë bartës kryesorë të kodit gjenetik për zintezën e proteinave,apo na japin njësinë strukturore të tyre, atëherë 20 më kryesoret prej të gjitha llojeve të aminoacideve shërbejnë si tulla ndërtimore të proteinave (shih proteinat).
|