Kisha Katolike Romake: Dallime mes rishikimesh

[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
Bspv (diskuto | kontribute)
Bspv (diskuto | kontribute)
foto
Rreshti 265:
 
=== Kurora e shenjtë ===
[[Skeda:08624jfPura Poblacion Wedding Town Church Plaza Roadfvf 04.JPG|parapamje|271x271px|Martesë në kishë]]
Zoti ka krijuar njerëzit e parë, burrin dhe gruan, dhe i ka lidhur në jetë të përbashkët, në një bashkim të shenjtë jetësor. Kështu, pra vetë Zoti themeloi sakramentin e kurorës së shenjtë. Kurora e ka fillimin kur dy palë, dmth. burri dhe gruaja me një pëlqim të dyanshëm dhe të pakthyeshëm, me të cilin bashkëshortët lirisht dhe dyanësisht i dorëzohen njëri tjetrit dhe poashtu pranohen në dashuri, pa të cilën s’ka kurorë të vërtetë.
 
Line 284 ⟶ 285:
Kur themeloi [[Kisha|Kishën]] e Tij, [[Jezusi]] u ngarkoi [[Apostulli|apostujve]] të Tij kujdesjen për besimin, duke u mësuar atyre besimin dhe kujdesjen për [[Shpirti|shpirtërat]] e tyre. Ai vendosi [[Shën Pjetri|Pjetrin]] në krye të kishës së tij. Sipas kësaj renditjeje apostolike, e njëjta hierarki e vendosur nga Jezusi, ekziston sot në Kishën moderne me [[Papa|Papën]] (pasues i Shën Pjetrit) në krye të saj, që prin [[Ipeshkvi|peshkopët]] (pasuesit e apostujve) që drejtojnë vetë besimin në Kishat e tyre vendore.
=== Papa ===
Në krye të Rrethit të Peshkopëve, Papa është thirrur të drejtojë mbarë Kishën e Krishtit si pasues i [[Pjetri|Shën Pjetrit]] dhe PeshkopIpeshkëv i [[Roma|Romës]], dhe Peshkopatës së Shenjtë Romake. Ai është Patriark i Perëndimit, Kryetari i [[Italia|Italisë]], [[Kryeipeshkvi|KryepeshkopiKryeipeshkëvi]] dhe [[Metropoliti]] i Krahinës së Romës, Qeverisësi i Qytet-Shtetit të [[Vatikani]]t. Papa është Zëvendësi i [[Krishti]]t mbi Tokë. Ai qëndron në vendin e Krishtit, në interesat e tij, të ruajë grigjën e Krishtit.
[[Skeda:Franciscus in 2015.jpg|majtas|parapamje|Papa Françesku]]
"Papa" është një nderimi përemëror, jo një zyrë apo një titull, që do të thotë "Atë" . Nderimi "Papa" ka vazhduar të përdoret nga fillimi i shek. III-të për çdo ipeshkëv në Perëndim. Në Lindje, "Papa" është ende një formë e zakonshme e adresësimit për klerin në [[Kishën Ortodokse Ruse]], dhe është stili i ipeshkëvit të [[Aleksandria|Aleksandri]]<nowiki/>së.
 
Si ipeshkëv, Papa është si një Zëvendësi i [[Krishti|Krishtit]]. Ky titull ishte i për të gjithë ipeshkëvinjtë nga shek. IV – XII-të, pastaj ka qëne i ipeshkëvit të Romës nga shek.XII-XX dhe e gjithë ipeshkëvinjëve në Koncilin II të Vatikanit.
 
Si ipeshkëv i Kishës së Romës, ai është pasues i Shën Pjetrit. Si e tillë, Kisha e Romës, dhe ipeshkëvi i saj, ka pasur gjithmonë një rëndësi në bashkësinë katolike dhe të paktën në një farë parësisë në mes të kolegëve të tij, ipeshkëvintë, sikur Shën Pjetri që kishte një përparësi të caktuar në mesin e kolegëve të tij, apostujt e tjerë.
 
Papa banon në Qytetin e Vatikanit, një shtet i pavarur në kuadër të qytetit të Romës.
 
Mënyra e adresimit të ipeshkëvit të Romës është "Shenjtëria e Tij".
 
''Lumen Gentium'' thotë:
:''"Papa i Romës, për arsye të detyrës së tij si Zëvendës i Krishtit dhe si bari i mbarë Kishës ka plotfuqinë më të lartë dhe botërore mbi gjithë Kishën, një fuqi të cilën ai mund ta ushtrojë gjithmonë pa pengesë"''.
 
=== Kryepeshkopët dhe peshkopëtIpeshkëvinjtë ===
[[Skeda:Vescovo antonino migliore.jpg|parapamje|Ipeshkëv me veshjen e tij tradicionale]]
Nën Papën vijnë në renditje hierarkike [[Kryeipeshkvi|kryepeshkopët]] dhe [[Ipeshkvi|peshkopët]]. Kisha katolike ndahet në Krahina kishtare me një [[Kryedioqeza|kryedioqezë]] dhe e organizuar në shumë [[dioqeza]]. Në fund të vitit [[2004]] numëroheshin 2755. PeshkopëtIpeshkinjtë mblidhen rregullisht në një [[Konferenca ipeshkvnore|Konferencë peshkopaleipeshkvnore]] apo [[Këshilli ekumenik|Këshill ekumenik]]. Megjithëkëtë, edhe këshilli ekumenik duhet të njihet dhe miratohet nga Papa si i vlefshëm. Papa vetë është peshkop dhe tradicionalisht përdor titullin "Vëllai i Nderuar", kur i shkruan formalisht një peshkopi tjetër.
 
Ipeshkëvinjtë, të cilët posedojnë dhënien e urdhrave të shenjtë (shugurimi i priftërisë dhe ai diakonal), janë si një trup (Kolegji i Ipeshkvijve) të konsideruar si trashëgimtarët e Apostujve dhe janë "Barinj në Kishë , mësues të doktrinës, priftërinj të adhurimit të shenjtë dhe ministrat e qeverisjes " si dhe" përfaqësojnë Kishën. " Vetë Papa është një ipeshkëv (ipeshkëvi i Romës) dhe tradicionalisht përdor titullin" Vëlla i nderuar " kur shkruan nje ipeshkëvi tjetër.
 
Roli tipike e një ipeshkëvi është qeverisja baritore e një dioqeze. Ipeshkëvinjtë mund të njihet si hierarkë në Kishat katolike të Lindjes. Ipeshkëvinj të tjerë mund të caktohet për të ndihmuar një ipeshkëv (ipeshkëv ndihmës), ose për të kryer një funksion në një fushë më të gjerë të shërbimit ndaj Kishës.
 
Peshkopët e një vendi apo rajoni mund të formojnë një konferencë ipeshkvore dhe takohen periodikisht për të diskutuar problemet aktuale. Vendimet në fusha të caktuara, sidomos liturgji, bien në kompetencën ekskluzive të këtyre konferencave. Vendimet e konferencave miratohen vetëm kur dy e treta e pjestarëve janë dakort dhe të konfirmuara nga Selia e Shenjtë.
 
Shugurimi ipeshkëv konsiderohet përfundimi i sakramentit të Urdhrit të Shenjtë; edhe kur një ipeshkëv del në pension nga shërbimi i tij aktiv, ai mbetet një ipeshkëv, pra Urdhri i Shenjtë është i përhershëm.
 
=== Rrethi i Kardinalëve ===
[[Skeda:Cardinal George Pell.jpg|parapamje|Kardinal]]
Megjithëse nuk bëjnë pjesë në hierarkinë zyrtare të Kishës, disa peshkopëveipeshkëvinjëve u jepet një [[Statusi|status]] dhe [[pozita|pozitë]] e veçantë brenda Kishës duke i ngritur në Rrethin e Kardinalëve. Roli kreysorgjithë ibashkë, Kardinalëvekardinalët ështëformojnë Kolegjin veprojnëe siKardinalëve, këshilltarëi cili veçantëkëshillon të PapësPapën, dhe ato mblidhenkardinalët nën moshën 80 në vdekjen eapo Papësdorëheqjes për të votuarPapës përzgjedhin pasuesinpasardhësin e tij.
Disa nga kardinalët punojnë në [[Kuria|Kuri]], drejtimi qendror kishëtar në Romë; të tjerë janë [[Kryipeshkvi|kryepeshkopë]]arqipeshkëvinj apo peshkopëipeshkëvinj në shtete të ndryshme të botës. Çdo kardinal me pak përjashtime është peshkopipeshkëv.
 
Kardinalët janë « princat » e Kishës emëruar nga Papa. Ai zakonisht zgjedh ipeshkëvinj të cilët janë në krye të dioqezave apo arqidioqezave.
=== Nuncit (lajmëtarët) dhe ndihmës-peshkopët ===
Si çdo shtet tjetër, edhe Vatikani i përfaqësuar nga [[Vatikani|Selia e Shenjtë]], mban lidhje diplomatike me shtetet e tjera. Këta përfaqësues janë [[Nunci]]t, të cilët mbajnë lidhje të shëndosha me [[Kisha e Lindjes|Kishën e Lindjes]]. Nunci ndihmohet nga një [[Ndihmësipeshkvi|ndihmës-peshkop]].
 
Jo të gjithë kardinalët janë ipeshkvë. Kardinali shqiptar [[Ernest Simoni|Ernest Simoni Troshani]] është një shembull i kardinalit jo-ipeshkëv. Në vitin 1917 Kodi i së Drejtës Kanonike shtoi një rregull që një kardinal duhet të jetë të paktën një prift. Më parë, ata mund të bëheshin kardinalë vetëm duke pasur urdhëra të vegjël ose diakon. Teodolfo Mertel, i cili vdiq në vitin 1899, ishte i fundit kardinal jo prift.
Ndihmës-peshkopi nga ana e tij, përkrah peshkopin e një dioqeze.
 
=== Priftërinjtë dhe famullitarët ===
Line 306 ⟶ 326:
=== Diakoni ===
[[Diakoni]] (διάκονος diakonos = shërbyes) ose dhjaku është shërbyes më i vogël se prifti dhe është ndihmës i tij. Ai predikon fjalën e Perëndisë, mund të [[Pagëzimi|pagëzojë]], të ndihmojë në lidhjen e kurorës së një [[Martesa|martese]], bashkërendisin drejtimin dhe mbledhjen e ndihmesave me të holla nga besimtarët në kishë.
 
=== Bashkësitë dhe Urdhërat fetarë ===
 
===Fretërit dhe murgjit===
 
== Roli i Kishës Katolike në botë ==