[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
geo location
v - stampa coords (duplicate), hoqa: {{Coord|50|55|38|N|11|35|10|E|display=title}} duke përdorur AWB
Rreshti 1:
{{Coord|50|55|38|N|11|35|10|E|display=title}}
{{Qytet (Gjermania)
|Qyteti = Jena
Line 25 ⟶ 24:
|Prefiksi = 03641
|Targa e automjeteve = J
|Aeroporti = Aeroporti Leipzig-Altenburg
 
<!--Demografia -->
|Popullsia = <small>(2011)</small> 105.463
|Dendësia = 923
 
|Faqja Zyrtare = [http://www.jena.de/ www.jena.de]
Line 47 ⟶ 45:
| gjat_g=11 | gjat_m=35 | gjat_s=10 | gjat_dr =E
}}
'''Jena''' është një qytet universitar në qendër të [[Gjermania|Gjermanisë]] në brigjet e lumit Saale. Ajo ka një popullsi prej rreth 103.000 banorësh dhe është qyteti i dytë më i madh në shtetin federal të [[Turingia|Thuringisë]], pas [[Erfurti]]t.
 
== Historia ==
Jena është përmendur për herë të parë në një dokument të vitit 1182. Në shekullin e 11-të ajo ishte një pronë e zotërve të Lobdeburgut, por në shekullin e ardhshëm, ajo u zhvillua në një qytet të tregut të pavarur me ligjet e veta. Ekonomia lokale bazohej kryesisht në prodhimin e verës. Në 1286, në qytet u krijua urdhëri i Dominikanëve, i pasuar nga Çistercianët në 1301.
 
Margravët e Meisenit imponuan autoritetin e tyre mbi Jena në 1331. Nga 1423, ajo i përkiste Saksonisë Zgjedhore të Shtëpisë së Uetinit, e cila kishte trashëguar Meisenin dhe mbeti nën to, pas ndarjes së tokave Uetinit në 1485.
Line 71 ⟶ 69:
 
== Gjeografia ==
Jena ndodhet në mes të luginës Saale mes disa kodrave gëlqerorëve dhe shkëmbore të mbuluara me pyje të përzier. Ajo shtrihet nga veriu në jug 14,7 &nbsp;km dhe nga lindja në perëndim 12,2 &nbsp;km. Qytetet që janë afër Jenës janë: [[Weimar|Vajmari]](rreth 15 &nbsp;km në perëndim), [[Apolda]] (rreth 15 kilometra në veri), [[Rudolstadt|Rudolstadi]] (rreth 30 &nbsp;km në jug), [[Naumburg]] (Saale) (rreth 33 &nbsp;km në verilindje), [[Gera]] (rreth 35 &nbsp;km në lindje), [[Erfurti]] (rreth 40 kilometra në perëndim), [[Halle]] (Saale) (rreth 70 &nbsp;km në verilindje), [[Leipzig|Leipcigu]] (75 &nbsp;km në veri-lindje), [[Chemnitz|Çemici]] (rreth 94 &nbsp;km në lindje) dhe [[Drezden]] (rreth 175 &nbsp;km në lindje).
 
==Klima==
Në Jena është zakonisht 1-2&nbsp;° C më ngrohtë se në kodrat përreth. Malet rreth Jenës janë kryesisht gëlqerorë, duke zbutur kështu të ftohtit. Kështu, qyteti krahasuar me standardet gjermane ka më shumë netë tropikale vazhdimisht mbi 20&nbsp;° C. Për shkak të mikroklimës së ngrohtë, rajoni i Jenës quhet Toskana e Thuringisë ose si Toskana Lindjes. Ver është e thatë dhe e nxehtë me një temperaturë mesatare prej 20&nbsp;° C. Temperatura mund të rritet në korrik/gusht deri në 38&nbsp;° C. Temperatura mesatare vjetore është 9,3&nbsp;° C.
 
Sasia mesatare vjetore reshjeve në Jena është 585. Muaji më i thatë është shkurti me 34 milimetra. Muaji me më shumë reshje mesatarisht është qershori me 75 &nbsp;mm edhe pse dhjetori eshte muaji me më shumë ditë me shi (20 ditë me më shumë se 0,1 milimetra reshje). Mbizotëron drejtimi i erës drejt jugperëndimit të Jenës.
 
== Demografia ==
Gjatë shekujve, Jena ka qenë një qytet me 4.000 deri 5.000 banorë. Rritja e popullsisë filloi në shekullin e 19 me 6.000 banorë në 1840 dhe me 8.000 banorë në 1870. Pastaj, një bum demografik ndodhi me një popullsi prej 20.000 banorë në vitin 1900, 50.000 në vitin 1920, 73.000 në vitin 1940, 81.000 në vitin 1960 dhe 104,000 në vitin 1980. Kulmi u arrit në vitin 1988 me një popullsi prej 108.000 banorë. Situata e keqe ekonomike në Gjermaninë lindore pas ribashkimit rezultoi në një rënie të popullsisë, e cila ra në 99.000 në vitin 1998 përpara se të rritet përsëri në 107,000 në vitin 2012.
 
Rritja mesatare e popullsisë midis viteve 2009 dhe 2012 ishte rreth 0.47%, ndërsa popullsia në kufi me rajonet rurale është pakësuar me tendencë të përshpejtuar.
 
Shtesa nga lindjet ishte 62 në vitin 2012, kjo është 0,6 për 1.000 banorë (mesatarja Thuringiane: -4,5; mesatarja kombëtare: -2,4). Shkalla neto e migrimit ishte 4,0 për 1.000 banorë në vitin 2012 (mesatarja Thuringian: -0,8; mesatarja kombëtare: 4,6). Rajonet më të rëndësishme të origjinës së imigrantëve të Jenës janë zonat rurale të Thüringen, Saksonisë-Anhalt dhe Saksonisë si edhe vende të huaja si Polonia, Rusia, Ukraina, Hungaria, Serbia, Rumania dhe Bullgaria.
 
Ashtu si në qytete të tjera gjermane lindore, Jena ka vetëm një sasi të vogël të popullsisë së huaj: rreth 4.0% janë nuk janë qytetarë gjermanët nga shtetësisë dhe e gjithsej 6.2% janë emigrantë (sipas regjistrimit të BE-së të vitit 2011). Ndryshe nga mesatarja kombëtare, grupet më të mëdha të emigrantëve në Jena janë rusët, kineze dhe ukrainasit. Gjatë viteve të fundit, gjendja ekonomike e qytetit është përmirësuar: papunësia ka rënë nga 14% në vitin 2005 në 7% në vitin 2013. Për shkak të ateizmit zyrtar në ish RDGJ, shumica e popullsisë është jo-fetare. Vetëm 15.9% janë anëtarë të Kishës Ungjillore në Gjermaninë Qendrore dhe 6.6% janë katolikë (sipas regjistrimit të BE-së të vitit 2011).
 
 
== Ekonomia ==
Line 96 ⟶ 93:
 
== Politika ==
 
{{Gjeo-cung}}
 
=== Lidhje të jashtme ===
 
[[Kategoria:Qytete në Gjermani]]
 
 
{{Gjeo-cung}}