Globalizimi: Dallime mes rishikimesh

{{pp|6 prill 2015}}

 

Termi ''globalizim'' është shumë i vonë, kuptimi i tanishëm u vendos në 1970. Në vitin 2000 [[Fondi Monetar Ndërkombëtar]] (FMN) indentifikoi katër aspekte bazë të globalizimit: tregtia dhe transaksionet, [[kapitali]] dhe [[Investimi|investimet]], migrimi dhe lëvizja e njerëzve dhe përhapja e njohurive. Më tej sfidat mjedisore siç është ngorhja globale, ndotja e ujit dhe e [[Ndotja e ajrit|ajrit]], dhe mbipeshkimi i oqeaneve janë të lidhura me globalizimin. Proceset globalizuese ndikojnë dhe ndikohen nga bizneset dhe organizatat e punësimit, ekonomia, burimet social-kulturore dhe mjedisi natyror. Literatura akademike zakonisht e ndan globalizimin në tre zona të mëdha: globalizimi ekonomik, globalizimi kulturor dhe globalizimi politik.

 

==Etimologjia dhe përdorimi==

 

[[Sociologjia|Sociologët]] Martin Albrow dhe Elizabeth King e përkufizojnë globalizimin si "të gjitha proceset nga të cilat popullsia përfshihet në një fjalë të vetme shoqëri." Në Pasojat e moderniteti, [[Anthony Giddens]] shkruan: "Globalizimi mund të përkufizohet si shtimi i lidhjeve sociale botërore i cili bashkon lokacione të largëta në mënyrë të atillë ku ngjarjet lokale janë formuar nga evente të cilat ndodhin shumë milje larg dhe anasjelltas." Në 1992, Roland Robertson, profesor sociologjie në Universitetin e Aberdinit, një shkrimtar i hershëm në këtë fushë, e përkufizoi globalizimin si "ngjeshja e botës dhe shtimi i vetëdijes për botën si një e tërë."

{{quote|text=Globalizimi është zgjerimi i lidhjeve sociale përmes hapësirës botërore, duke e përcaktuar hapësirën botërore në kontekstin e mënyrave të ndryshme me të cilat është përdorur dhe kuptuar nga shoqëria përgjatë zinxhirit të gjatë kohor historik të botës.}}

 

 

James dhe Steger pohuan se koncepti i globalizimit "doli nga ndërprerja e katër fushave të ndërlidhura të 'komuniteteve të praktikës (communities of practice)' (Wenger, 1998): akademikët, gazetarët, publikuesit/edituesit dhe bibliotekarët." Ata vunë re se termi ishte përdorur "në arsim për të përshkruar jetën globale të mendjes"; në [[Teoritë e Marrëdhënieve Ndërkombëtare|lidhjet ndërkombëtare]] për të përshkruar zgjerimin e Tregut të Përbashkët Europian; dhe në gazetari për të përshkruar se si amerikani me ngjyrë dhe problemet e tij po marin një vëmendje globale. Ata gjithashtu argumentuan se katër format e ndryshme të globalizimit mund të thuhet se plotësojnë dimensinet e vetme empirike. Bazuar tek James, forma me e vjetër dominuese e globalizimit është gobalizimi i mishëruar(embodied), lëvizja e popullsisë. Një formë e dytë e globalizimit është globalizimit i zgjeruar i agjensive, qarkullimi i agjentëve të institucioneve të ndryshme, organizatave dhe politikave duke përfshirë agjentët imperial. Globalizimi i zgjeruar i objekteve, një formë e tretë, është lëvizja e mallrave dhe objekteve të tjera të shkëmbueshme. Ai e quan transmetimin e ideve, imazheve, njohurive dhe informacionit përmes globit, globalizëm pa trup(disembodied), duke thënë se është forma dominuese e globalizimit. James beson se kjo seri ndryshimesh lejon një kuptim se si sot format e mishëruara të globalizimit siç janë lëvizjet e refugjatëve dhe [[Migrimet|migrantëve]] janë gjithnjë e më shumë të kufizuara, ndërkohë format pa trup siç janë qarkullimet e instumentëve dhe kodeve financiare janë më të parregulltat.

{{Main article|Historia e globalizimit}}

 

 

===Arkaik===

[[File:NanbanCarrack.jpg|thumb|right|Anije portugeze në [[Nagasaki]], shekulli i 17-të art naban]]

 

[[File:New World Domesticated plants.JPG|thumb|Të korrat vendase të shkëmbyera globalisht]]

 

 

Globalizimi i periudhës së hershme moderne është dallohet nga globalizmi modern në bazat e [[Ekspansionizmi|ekspasionizmit]], metodën e menaxhimit të tregisë globale dhe sasinë e informacionit të shkëmbyer. Periudha është shënuar nga marrëveshje të tilla tregtare si Kompania Indisë Lindore, zhvendosja e dominimit në Europën Perëndimore, lindja e konflikteve në shkallë të gjerë midis kombeve të fuqishme siç është [[Lufta Tridhjetëvjeçare]] dhe rritja e mallrave të reja veçanërisht tegtia e sllevërve. Trekëndëshi Tregtar bëri të mundur për Evropën të përfitojë nga burimet brenda Hemisferës Perëndimore. Tranferimi i rezervave të kafshëve, kulturave bimore dhe sëmundjeve epidemike lidhur me konceptin e Alfred W. Crosby's gjithashtu luajti një rol qendror në këtë proces. Tregtia dhe komunikimet e hershme moderne përfshinë një grup të gjerë midis tyre evropianë, [[Myslimani|muslimanë]], indianë, [[Azia Juglindore|aziatikët juglindorë]] dhe tregtarët kinezë, veçanërisht në rajonin e [[Oqeani Indian|Oqeanit Indian]].

 

===Moderne===

 

{{Kapitalizmi}}

 

[[Kategoria:Sociologji]]

[[Kategoria:Ekonomi]]