Matrioshka: Dallime mes rishikimesh

[[Skeda:Russian-Matroshka.jpg|thumb|Seti Matryoshka në një rresht]][[Skeda:Russian-Matroshka2.jpg|thumb|Kukulla Matryoshka ndaras]]Një&nbsp;'''kukull matrioshka''' ([[Gjuha ruse|Rusisht]]&#x3A;:<span contenteditable="false"> </span><span lang="ru" contenteditable="false">матрёшка</span><nowiki>;</nowiki><span contenteditable="false"> </span><small contenteditable="false">IPA:&nbsp;</small><span class="IPA" title="Representation in the International Phonetic Alphabet (IPA)" contenteditable="false">[mɐˈtrʲɵʂkə]</span>,&nbsp;''matrëška''), e njohur edhe si&nbsp;'''foleja e kukullave ruse '''ose&nbsp;'''kukulla ruse''', i referohet një grupi kukullash prej druri me madhësi të atilla që futen njëra në tjetren. Emri besohet se vjen nga "Martiosha" ose "Matriona", që janë emra femrash që gëzonin popullaritet të madh ndër fshatarët rusë. Emri tregon matriarkun e një familjeje të madhe ruse.&nbsp;

E para fole kukullash ruse u bë në vitin 1890 nga Vasily Zvyozdochkin me dizajn të&nbsp;Sergey Malyutin, i cili ishte piktor i zanateve popullore në&nbsp;Abramtsevo. Tradicionalisht shtresa e jashtme është një grua, e veshur në '''sarafan''', një fustan- bluzë tradicionale e fshatarëve rusë, e gjatë dhe pa formë. Figura përbrenda mund të jetë e gjinisë tjetër; më e vogla, kukulla e fundit është tipikisht një foshnjë nga një copë e vetme druri. Shumica e mjeshtërisë është në pikturimin e secilë kukull, e cila mund të jetë mjaft e përpunuar. Kukullat shpesh përcjellin një temë, e cila mund të ndryshojë nga karakteret e<span style="background-color: rgb(254, 252, 224);">&nbsp;</span>[[Përralla|përrallavepërralla]]ve&nbsp;e udhëheqësit sovjetik. Kukullat matrioshka shpesh janë quajtur gabimisht babushka që do të thotë "gjyshe" ose "grua e vjetër".

Fjala "matrioshka" (матрёшка), në kuptimin e plotë të fjalës "matroni i vogël", është një formë e zvogëluar e emrit rus për femra&nbsp;"Matryona" (Матрёна) ose "Matriosha".<ref>[http://www.oed.com/ Oxford English Dictionary Online]. </ref>

[[Skeda:First_matryoshka_museum_doll_open.jpg|thumb|Seti origjinal i matrioshkave nga&nbsp;Zvyozdochkin&nbsp;dhe&nbsp;Malyutin, 1892]]Folja e parë e kukullave ruse u gdhend në 1890 nga&nbsp;Vasily Zvyozdochkin, projektuar nga&nbsp;Sergey Malyutin, i cili ishte piktor i zanateve popullore në Abramtsevo, pronë e&nbsp;Savva Mamontov, një industrialisti rus dhe mbrojtës i arteve.<ref name="russianlife">{{cite web|url=http://www.russianlife.com/article.cfm?Number=196 |title=Matryoshka - Soul of Russia |publisher=Russian Life |date= |accessdate=2011-10-23}}</ref><ref name="Billington">{{cite book |title=Russia in search of itself |first=James H. |last=Billington |publisher=Woodrow Wilson Center Press |year=2004 |ISBN=978-0-8018-7976-0 |page=148,208 |url=http://books.google.com/books?id=zRVi2XpqJuIC&pg=PA148&dq=Japanese+Matryoshka&hl=en&ei=xHL8TcyYA9HFtAbb-LTxDQ&sa=X&oi=book_result&ct=book-preview-link&resnum=6&ved=0CEUQuwUwBQ#v=onepage&q=Japanese%20Matryoshka&f=false}}</ref>&nbsp;Kukulla u pikturua nga Malyutini. Seti i tij përbëhej nga tetë kukulla - më e madhja ishte një vajzë e veshur në fustan tradicional që mbante një [[Pula (shpend)|pulë]].&nbsp;Kukullat brenda ishin vajza dhe një djalë, dhe më i fundit ishte bebe.<ref name="russianlife">{{cite web|url=http://www.russianlife.com/article.cfm?Number=196 |title=Matryoshka - Soul of Russia |publisher=Russian Life |date= |accessdate=2011-10-23}}</ref>

Zvyozdochkin dhe Malyutin u frymëzuan nga një kukull nga&nbsp;[[Honshū|Honshu]], ishulli kryesor i&nbsp;[[Japonia|Japonisë]]. Burimet ndryshojnë nga përshkrimi i kukullës, duke e përshkruar atë si një rreth bosh, kukulla drauma, ose fole kukullash fukuruma, që&nbsp;portretizon një murg&nbsp;[[Budizmi|budist]]&nbsp;të vjetër e tullac.<ref name="russianlife">{{cite web|url=http://www.russianlife.com/article.cfm?Number=196 |title=Matryoshka - Soul of Russia |publisher=Russian Life |date= |accessdate=2011-10-23}}</ref><ref name="Billington">{{cite book |title=Russia in search of itself |first=James H. |last=Billington |publisher=Woodrow Wilson Center Press |year=2004 |ISBN=978-0-8018-7976-0 |page=148,208 |url=http://books.google.com/books?id=zRVi2XpqJuIC&pg=PA148&dq=Japanese+Matryoshka&hl=en&ei=xHL8TcyYA9HFtAbb-LTxDQ&sa=X&oi=book_result&ct=book-preview-link&resnum=6&ved=0CEUQuwUwBQ#v=onepage&q=Japanese%20Matryoshka&f=false}}</ref><ref>"[http://www.vokrugsveta.ru/vs/article/1660/ Три матрешки]" (Three Matryoshkas), ''Vokrug sveta'', July 1980.</ref><ref>{{cite web |title=Eastern roots of the most famous Russian toy |date=2011-03-24 |publisher=Russian Geographical Society |url=http://int.rgo.ru/news/eastern-roots-of-the-most-famous-russian-toy/}}</ref>

[[Skeda:Matryoshka_Russian_politicians.jpg|thumb|Disa politikanë rusë përshkruar në formë të matrioshkave]][[Skeda:Poupées_russes.JPG|thumb|Kukullat matrioshka [[Alsasa|alsakiane]] ]]Kukullat matrioshka janë projektuar shpesh si përcjellje e një teme të veçantë, për shembull, vajza fshatare me fustane tradicionale. Temat origjinale të vizatuara nga tradita ose karakteret e&nbsp;[[Përralla|përrallavepërralla]]ve&nbsp;në mbajtjen e traditës artizanale, por që nga shekulli i 20-të, ata kanë një shkallë më të madhe të përdorimit, përfshirë udhëheqësit [[Bashkimi Sovjetik|sovjetik]].

Artistët modern krijojnë shumë stile të reja të foleve të kukullave. Temat e zakonshme përfshijnë [[Flora|Florën]],&nbsp;[[Krishtlindja|Krishtilindjet]], [[Pashkët]], religjinin, koleksione kafshësh, portrete dhe [[karikatura]]&nbsp;të politikanëve të famshëm, muzikantë, atletë, astronatuë, "robotë", dhe yjeve televizive. Kukullat matrioshka u bënë shumë të famshme ndër rusë në fillimin e viteve të 1990-ta, pas shembjes së [[Bashkimi Sovjetik|Bashkimit Sovjetik]]. Sot, disa artistë rusë specializohen në pikturimin e temave të kukullave matrioshka që përshkruajnë kategori specifikime të subjekteve, njerëzve dhe natyrës. Zonat më të njohura përfshijnë&nbsp;Sergiyev Posad, Semionovo (tani qyteti i&nbsp;Semyonovit),<ref>"[http://indrus.in/articles/2011/07/18/the_hardworking_women_behind_the_matryoshkas_hope_for_an_olympic_boo_12760.html The hardworking women behind the matryoshkas hope for an Olympic boost]". </ref> Polkhovsky Maidan, dhe&nbsp;Kirov.

Gjatë&nbsp;Perestroikas, udhëheqësit e [[Bashkimi Sovjetik|Bashkimit Sovjeti]]<nowiki/>k&nbsp;u bënë temë e zakonshme e matrioshkave. Më e madhja, figura e jashtme ishte ajo e [[Mikhail Gorbachev|Mikhail Gorbachevit]]it, përcjell nga ajo e [[Leonid Brezhnev|Leonid Brezhnevi]]i&nbsp;([[Yuri Andropov]]&nbsp;dhe&nbsp;Konstantin Chernenko&nbsp;nuk u shfaqën pothuajse asnjëherë për shkak të gjatësisë së vogël të termat përkatës të tyre),&nbsp;[[Nikita Hrushçov|Nikita Khrushchev]]<nowiki/>it, [[Stalini|Joseph Stalin]]<nowiki/>it&nbsp;dhe në fund më i vogli,&nbsp;[[Lenini|Vladimir Lenin]]<nowiki/>i. Verzionet e reja fillojnë me&nbsp;[[Vladimir Putin]]<nowiki/>in&nbsp;përcjell nga [[Dmitry Medvedev]]<nowiki/>i, Boris Yeltsini, [[Mikhail Gorbachev]]<nowiki/>i, [[Stalini|Joseph Stalin]]<nowiki/>i&nbsp;dhe&nbsp;[[Lenini|Vladimir Lenin]]<nowiki/>i. Disa përfshijnë Putinin, Medvedevin, Yeltsinin, Gorbachevin, Brezhnevin, Khrushchevin, Stalinin, Leninin, dhe në fund Carin Nicholas II, total prej 9 kukullash.

[[KategoriKategoria:Lodra]]