Lufta e Vlorës: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
→‎Skema e luftës së Vlorës: Shtova permbajtje dhe permiresova drejtshkrimin
Etiketat: Redaktim nga celulari Redaktim në versionin web nga celulari
përmirësime teknike, zëvendësova: Shkurt → shkurt (2), Maj → maj, Qershor → qershor, Shtator → shtator, Nëntor → nëntor duke përdorur AWB
Rreshti 6:
| image = [[Skeda:Vlora war combined.jpg|250px]]
| caption =
| date = 4 Qershorqershor- 3 Shtatorshtator 1920
| place = Nga jugut e Shqiperise
| coordinates =
Rreshti 41:
== Lufta e Vlorës 1920 ==
[[Skeda:Vlora zur Zeit der italienischen Besatzung 1916-1920.jpg|thumb|Bazë italianë]]
Në [[Baçalla]],Dukat në 29 maj 1920, u mblodhën rreth 200 burra të krahinës së Vlorës, për t’i dhënë përgjigje aneksimit të Vlorës nga Italia imperialiste. Ata vendosën t’u përgjigjen edhe fyerjeve të ushtarëve italianë që në 28 Nëntornëntor 1919 e lidhën Flamurin Kombëtar në bisht të qenit. Ata donin t’u përgjigjeshin edhe atyre ushtarëve italianë të ndodhur në postë-komandat italiane, në shumicën e fshatrave të Vlorës, që u kërkonin labëve vajzat për të bërë dashuri, e pa pranueshme për mentalitetin e kohës dhe të labit. Ata i jepnin përgjigje edhe konspiracive që u ngritën ne Konferencën e Paqes; sipas këtyre konspiratorëve Vlora i jepej Italisë.
 
Në Vlorë ishin përqëndruar rreth 20.000 trupa, të shpërndarë në këtë mënyrë:
* Në Vlorë-Kaninë qëndra e komandës së lartë, nënkomanda e divizionit të 36, komanda artileri-xhenjo dhe të gjitha drejtorive të shërbimit llogjistik e administrativ. Komandant-Tenente General Settimo Piacentini. Komandant Divizioni-- MajorDivizioni—major General Emanuele Pugliese, ndimës i tij General De Luca. Pugliese kish ndërtuar vijën e fortifikimeve rreth qytetit ku u mobilizuan 1200-1500 ardit,nen komanden e kolonel Messe.
* Quota 115- qendër spitalore, automobilistike dhe ushqimore. Komanda e 4 e artilerisë së përzier, komanda e 157-tës bateri malore, batalioni alpin, batalioni 72 i infanterisë, qëndra e karabinjerisë. Kom. General Enriko Gotti, Kom. Garnizoni Cavallo Michele. Në Kotë ndodheshin 4-5 depo me ushqime, ilaçe dhe armatim.
* Gjormi-qëndër e kompanisë mitraliere. Kom. Kapiten Bergamachi
Rreshti 56:
* Magazinat në Panaja. Post-komanda kishte në Vajzë që shërbente për kurim. Brataj, Drashovicë, Penkovë, Treblovë, Rexhepaj Sevaster, Tragjas, Dukat, Ramicë, Kuç, Bolenë, Progonat etj. Italianët kishin edhe komandantin e trasportit detar Eugenio Bizio, që e përdorën si ndërmjetës si dhe arbreshin Xhiovani Valencia, i cili në Panaja ndihmoi shqiptarët.
Kjo ishte pak a shumë gjëndja në kampin italian. Përballë këtyre forcave, këtyre gjeneralëve të sprovuar, u renditën gjeneralët pa dipllomë, të fshatrave të Vlorës, por që në zemrat e tyre kishin dipllomën e së drejtës, së mbrojtjes dhe të patriotizmit.
Në Baçardha u morën një seri vendimesh të rëndësishme. U vendos t’u shpallej luftë forcave italiane në Vlorë, dhe krahina e Vlorës të bashkohej me pjesën tjetër të Shqiprisë. U zgjodh një këshill ushtarak prej 35 vetësh, i cili emëroi një komandant të luftës dhe zgjodhi një shtab prej 12 vetësh. Komandanti nuk duhej të bënte pjesë në këtë shtab i cili u quajt ”Komiteti Mbrojtja Kombëtare” ose si thirrej në popull “Komisjoni”. Vendimet e “Komitetit” ishin të detyrueshme për komandantin. Komandant u zgjodh major [[Ahmet Lepenica]].
Këshilli zgjodhi anëtarë të “Komitetit” 1)[[Osman Haxhiu]] 2) [[Qazim Kokoshi]]- Vlorë 3) Alem Mehmeti-Tragjas 4) Beqir Sulo Agalliu-Vlorë 5) Ali Beqiri- Velçë 6) Murat Miftari-Tërbaç 7) Hamit Selmani-Dukat 8) Hysni Shehu-Sevaster 9)Myqerem Hamzarai-Kaninë 10) Sali Bedini-Armen [[Qazim Koculi]]-Kocul . Këta të dymbëdhjet zgjodhën njëzëri kryetar të “ Komitetit” Osman Haxhiun .
 
Ahmet Lepenica - Lepenicë-- ushtarakLepenicë—ushtarak i vjetër i Perandorisë Osmane, i qetë dhe serioz, kërkonte garanci për çdo veprim. Në Baçardha u emërua Komandant i përgjithshëm i luftës, pas një jave, në Kotë dha dorë-heqjen dhe u caktua në policinë e luftës, së bashku me Shero Eminin. Vdiq në 1942.
 
Osman Haxhiu --Armen--njëHaxhiu—Armen—një nga mbështetësit e Ismail Qemalit, ish prefekt i Vlorës, një nga njerzit më të pasur në Vlorës, që e vuri pasurin e tij në shërbim të Atdheut. Kryetar i “Komitetit Mbrojtja Kombtare” Pas luftës deputet në Parlamentin e parë Shqiptar. Djali i tij Myhedin
Haxhiu, Kryetarë i Bashkisë së Vlorës. Pas “çlirimit” u arratis jashtë shtetit së bashku me vëllanë e tij Galip Haxhiun.
 
Qazim Koculi-Kocul--mbaroiKocul—mbaroi shkollën e lartë të marinës në Stamboll, shërbeu tre vjet në marinën turke, mbështeti Ismail Qemalin, në Beun u zgjodh antar i “ Komitetit Mbrojtja Kombtare“. Me dorheqjen e Ahmet Lepenicës në Kotë u emrua Komandant i Luftës së Vlorës, të cilën e udhhoqi gjatë gjithë luftës deri në fitoren e saj. Pas luftës prefekt në Vlorë, senator në Lushnje, deputet në Parlament, Kryeministër në 1921. Mbështeti fuqishëm Fan Nolin, ministër në qeverrin e tij. U arratis si kundërshta i Zogut, u këthye në qershor 1939, pas 15 vjetësh. Në dhjetor antar i këshillit të lart. Në 25 nëndor 1942 emrohet nga qeveria e Mustafa Krujës komisar i lart në Vlorë. Pas 40 ditësh pushkatohet nga italianët si hakmarje për 1920-tën
Myqerem Hamzaraj-Kaninë--anëtariKaninë—anëtari më i ri në moshë i “Komitetit Mbrojtja Kombëtare”. Në aktin e shpalljes së Pamvarsisë është edhe firma e Zini Hamzaraj-it, i së njëjtës familje. Senator në Kongresin e Lushnjes.Antar i shoqëris Bashkimi. Ishte njëri nga kryesorët e 1932 në “Lëvizjen e fshehtë të Vlorës” në 1932. Në vitet e luftës antifashiste u angazhua familjarisht. Vdiq në 1946.
Qazim Kokoshi-Vlorë--DelegatVlorë—Delegat në Kuvendin e Vlorës firmosi dokumentin e Pamvarsisë. U zgjodh antar i “[[Komitetit Mbrojtja Kombtare]]” Mbështeti Fan Nolin në 1924. Një nga kryesorët e lëvizjes së fshehtë të Vlorës në 1932. Kryetar Bashkie Në Vlorë, deputet i Vlorës, me bindje social-demokrate. Mbas Çlirimit u burgos dhe vdiq në burg,në 1948 një nga familjet më të persekutuara të Vlorës.
 
Murat Miftari-Tërbaç--nënpunësTërbaç—nënpunës, i aktivizuar në te gjitha lëvizjet kombëtare. U zgjodh anëtar i ”Komitetit të Mbrojtjes Kombëtare”, një nga kryesorët në lëvizjen e Vlorës. Familja e tij gjatë luftës antifashiste ishte në krye të Nacional Çlirimtares. Në gjyqet e 1946, si dëshmitar kërkoi maturi dhe mosteprime.
 
Alem Mehmeti-Tragjas- mori pjesë në të gjitha lëvizjet Kombtare kundër Turqisë. Një nga njerëzit më të afërt të Ismail Qemalit. Komandant i xhandarmërisë (pa rrogë) në qeverinë e përkohshme të 1912. U zgjodh antar i ”Komitetit
Rreshti 83:
Hamit Selmani-Dukat -u zgjodh anëtar i Komitetit Mbrojtja Kombëtare në moshën 76 vjeç. I hipte kalit dhe gjëndej në Baçardha, në Beun, në mal të Shashicës e kudo ishin shokët. Vdiq në vitin 1923.
 
Sali Bedini-Armen-dy herë mori pjesë në aktivitetet kombtare, në shpalljen e Pamvarsisë dhe në Luftën e Vlorës, në Baçardha u zgjoth antar i Komitetit Mbrojtja Kombtare. Vdiq në 1925. Familja e tij përkrahu luftën Na-Çl
 
Azbi Cano - Mavrovë - Kur Ahmet Lepenica dha dorëheqjen në Kotë, u zëvendësua nga Qazim Koculi si komandant i përgjithshëm i luftës, sipas vendimeve të Baçardhas, nuk ishte më antarë i Komitetit. Në vend të tij në
Rreshti 98:
Beqir Sulo Agalliu - Vlorë Myqerem Hamzarai - Kaninë
Qazim Koculi - Kocul Sali Bedini - Armen
Ali Beqiri - Velçë
 
Komandant i Përgjithshëm i Luftës Ahmet Lepenica-(dha dorheqjen pas 6 ditëve Qazim Koculi. Pesë Çetat e mëdha dhe Komandantët e fshatrave (Komandantët e vrarë u zëvendësuan menjëherë0,
 
1)'''Çeta-Shullërit''' Komandant Kalo Telhai(dha dorëheqjen pas 6 ditëve) - Barjam Qamili,
Ramica-Caush Tafili, Elmas Ademi,
Bashaj-- ZigurBashaj—Zigur Lelo, Zyber Musai, Dushan Qamili,
[[Matogjin]]-Demir Mystehaku,
Velçë-Caush Mehmeti, Hasan Hyso,
Vajzë-Çoban Nuredini,
 
2) '''Çeta-Kudhës''' Komandant Rrapo Çelo,
Rreshti 113:
Shkoza-Kanan Maze, Mane Aliu
Rexhepaj-Halim Rakipi,
Mërtiraj-Salo Islami,
 
3) '''Çeta-Dukat''' Komandant Sheme Sadiku,
Dukat-Hodo Zeqiri, Muhamet Maze,
Tragjas-Yzeir Muço, Sinan Mete,
Radhima-Bilbil Sinani, Xhafer Asllani, Imer Radhima,
 
4) '''Çeta-Lumi Vlorës''' Komandant Sali Vranishti,
Rreshti 132:
Vërmik-Neim Braka,
Brataj- Memo Meto,
Kuç-Xhafer Aliko,
 
5)'''Çeta e Fëngut''', Komandant Muço Aliu,
Rreshti 142:
Armen-Fejzo Islami,
Karbunar- Muhamet Cenaj,
Gërnec- Dushan Kaçi,
 
Të pa inkuadruara në këto pesë çeta ishin:
 
'''Kanina'''-Komandant Beqir Velo, Muhamet Bedini, Mustafa Bimo
Rreshti 154:
Në Vlorë erdhën shumë çeta nga të gjitha anët e vendit:
 
'''Çeta e Salaris''' me Komandant Selam Musai
 
'''Kurveleshi'''- Kom. Riza Runa me tre çeta qe komandoheshin nga Cano Duka, Muslin Kaçupi dhe Shaqo Llapi ndersa Selam Muai me 5 luftetare nga Salaria u inkuadrua ne Forcat e kurveleshit.
'''[[Fterra]]''' Xhaferr Shehu me 48 vetë([[Xhafer Mato]], [[Jaho Mato|Jashar Mato]], Adem Lona, Xhevdet Braho, Mustafa Mehmeti, [[Ismail Bezhani]], Tahsin Elezi, Asllan Brinja, Huso Zhupa, [[Esheref Mita]], [[Nimet Mita]], [[Shaqo Mita]], Neirn Zani, [[Ago Dusha]], [[Mato Dusha]], Kamber Brinja e të tjere. Dhe në ndihmë të tyre [[Jahja Mato]], Shefqet Shkurtishkurti, Dervish Shkurtishkurti, Ismail Haxhiu, Zilfo Malo, Kadri Gjoni, Xhafo Brinja, Mustehak Çallo, Xhemil Mehmeti, Avdul Mita etj.)
 
'''Mallakastra'''- Kom. Bektash Cakrani, Telo Zace Behaj, Kamber Belishova, Hysni Toska
 
'''Mallakastra e egër'''- Kom. Halim Hamiti, N/kom.BABA HASAN KREMENARI, Mylslym Jonuzaj- Fratar
 
'''Skrapari'''- Kom. Riza Kodheli
 
'''Berati'''-Komandantë [[Seit Bej Toptani]], [[Izedin Bej Vrioni]]
 
'''Peqini'''-Kom. Adem Gjinishi
 
'''Gjirokastra'''- Javer Hurshiti, Xhevdet Picari
 
'''Çamëri'''-Alush Seit Taka, Muharem Rushiti
 
'''Korça''' Kom. Kapiten Ferit Frashëri Sami Koprencka, Tosun Selenica
 
'''Tirana'''-Ismail Haki Kuçi, Ismail Haki Bej Libohova
 
erdhi edhe një çetë nga '''Amerika''' me në krye [[Aqif Përmeti]]n dhe [[Kareiman Tatzati]]n, me Luftën e Vlorës u bashkuan edhe çetat e Shaqo Llapit, Duro Durmishit dhe Myslym Çorrit.
 
Kishte edhe një grup artilierësh me Kom. [[Azis Çami]]n dhe zëvendës Elmas Ademi, me artilier Xhafer Xhuveli dhe Avduraman Çiraku.
 
'''Policia''' e luftës komandohej nga [[Shero Emini]] e [[Ahmet Lepenica]].
 
Të gjitha këto çeta dhe komandantët e tyre komandoheshin nga 12 antarët e “Komitetit të Mbroitjes Kombëtare” dhe Komandanti i përgjithshëm Qazim Koculi.
 
Në organizimin e luftës ishte edhe gjykata, me Kryetar Neki Xhenetin, prokuror Rasim Babameto dhe Avdul Kuçi antarë gjyqi Sif Kedhi e Agjah Bej Libohova. Sekretar ishin Meçan Selami (Kallarat) e [[Halim Xhelo]] (Tërbaç).
 
Pas luftrave të ashpra u çlirua Kota dhe Drashovica, komanda dhe qëndra u vendos në Drashovicë. Pas disa polemikave u caktua Qazim Kokoshi prefekt. Një nga problemet më të rëndësishme të luftës ishte furnizimi me ushqime dhe municion. Xhafer Bej Ypi, Prefekti i Beratit, vendosi t'i sjellë deri në lumë pranë Selenicës të gjitha ndihmat e qeverisë.
Kryeministri Sulejman Delvina dhe ministri i brendshëm Ahmet Zogu ishin dy njerëzit më të fuqishëm, që përkrahën pa rezerva Luftën e Vlorës. Sali Bedini bëri organizimin e Vllehëve të zonës, të cilët me në krye Kol Kitën, me karvanet e kuajve e shpinin furnizimin në magazinat e Llakatundit, Picarit, Lubonjës dhe prej andej në Kotë ku merrej në dorzim nga Ali Gjiriti dhe Izet Borshi.
 
Përfaqësue i luftës pranë qeverisë ishte ministri fuqiplotë Spiro Jorgo Koleka dhe përfaqësues në shtetin grek me qendër në Korfuz, Hamza Isai. [[Himara]] kishte përfaqësues të saj Naqe Konomin. Spitali në Kotë drejtohej nga Dr. Sezai Çomo dhe për mjekimet pëdoreshin mjekët italianë të zënë robër dhe dy amerikanë që kishin ardhur për ndihmë. Me ilaçe furnizonin farmacitë e Rexhep Hitos, Syrja Bej Libohovës, Fadil Kotonit, Nazif Halites dhe [[Kryqi i Kuq Amerikan]]. Në Vajzë u grumbulluan robërit dhe komandant i kampit të robërve ishte vendosur Rexhep Sulejmani. U vendos që Piaçentinit t’i dërgohej ultimatumi; tekstin e përgatiti Avdul Kuçi; u dorëzua nga Mehmet Selimi (Mallkeq) i shoqëruar nga Halim Laze (Kaninë) dhe Adem Aliko (Vranisht). Përkthimin e bëri Ulise Bozo i cili shërbeu si ndërlidhës ndërmjet shqiptarëve dhe italianëve.
 
Shtypi- ngjarjet e Vlorës u pasqyruan në gazetën “[[Drita]]” të Veli Harshovës Gjirokastër, “[[Kuvendi]]” “[[Dielli]]” të Bostonit etj.
 
Shoqëria “[[Vatra]]” e Amerikës dërgoi “Bandën” e shoqërisë së bashku me trupat vullnetare. Bandën e drejtonte muzikanti Thoma Nasi. Nuk mbetën pas as fetarët në këtë luftë, ku spikasin Babai Teqes Tepelenës Ahmet Turhani Baba Xhaferi Përmet, Don Marku, At Shtjefën Gjeçovi, myftiu Osman Muka, etj. Një rrol të veçant pati edhe [[Xhovani Valencia]], arbresh magazinier në Panaja, i cili u dorzoi magazinat shqiptarëve.
 
{{his-cung}}
 
[[Kategoria:Vlorë]]
[[Kategoria:Luftëra]]
[[Kategoria:Luftëra per mbrojtjen e trojeve]]
 
 
{{his-cung}}