Perandoria Bizantine: Dallime mes rishikimesh

[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
xcbxcb
v U kthyen ndryshimet e 146.0.16.188 (diskutimet) në versionin e fundit nga Mr Robot.
Rreshti 1:
{{Shtet historik/livadhi
ishte gjysma lindore e Perandorisë romake, që mbijetoi për një mijë vjet pas copëtimit të gjysmës perëndimore në mbretëri feudale të ndryshme dhe që ra përfundimisht pas sulmeve të vazhdueshme të turqve osmanë në 1453.
| emri_amtar = {{lang|grc|Βασιλεία Ῥωμαίων}}, {{lang|grc|Ῥωμανία}}<br />''{{lang|grc-Latn|Basileia Rhōmaiōn}}'', ''{{lang|grc-Latn|Rhōmanía}}''<br />''{{lang|la|Imperium Romanum}}'', ''{{lang|la|Romania}}''
| emri_plotë = Perandoria romake e lindjes {{smallsup|0}}
| emri_dhanore = Perandorisë Bizantine
|
| flamuri_figura = Byzantine imperial flag, 14th century.svg
| flamuri = Flamujt dhe simbolet bizantine
| flamuri_lloji = Flamuri i dinastisë<br />së Paleologëve
| flamuri_korniza = no
| stema_figura = Palaiologos-Dynasty-Eagle.svg
| simboli_lloji = Stemat e Paleologëve
| simboli = Flamujt dhe simbolet bizantine
| harta_figura = Justinian555AD.png
| harta_figura_përshkrimi = Perandoria në zgjerimin më të madh nën [[Justiniani I|Justinianin I]] në [[555|555 e.s.]]
|
| kontinenti = Afroeuroazia
| rajoni = Mesdheu
| era = Antikiteti i vonë–Mesjeta
| statusi = Perandori
| qeverisja_lloji = Autokraci absolute
|
| viti_krijimit = 330
| viti_shpërbërja = 1453
|
| ngjarja_para_themelimit = [[Diokleciani]] ndan administratën perandorake mes lindjes dhe perëndimit
| data_ngjarja_para_themelimit = 285
| ngjarja_themelimi = Bizanti riemërohet Konstandinopojë
| ngjarja1 = Vdekja e Teodosit I
| data_ngjarja1 = 395
| ngjarja2 = Rënia nga froni e Romul Augustit, perandor nominal i perëndimit, sjell fundin e ndarjes formale të Perandorisë romake
| data_ngjarja2 = 476
| ngjarja3 = Papa Leo III, i armiqësuar ndaj sundimit të perandoreshës Irenë, përpiqet t'ia vendosë autoritetin perandorak mbretit frank Karlit të Madh
| data_ngjarja3 = 800
| ngjarja4 = Shizma Lindje-Perëndim
| data_ngjarja4 = 1054
| ngjarja5 = Kryqëzata e katërt
| data_ngjarja5 = 1204
| ngjarja6 = Rimarrja e Konstandinopojës
| data_ngjarja6 = 1261
| ngjarja_shpërbërja = Rënia e Konstandinopojës{{smallsup|3}}
| data_shpërbërja = 29 maj
| ngjarja_pas_shpërbërjes = Rënia e Trebizondit
| data_ngjarja_pas_shpërbërjes = 1461
|
| mp1 = Perandoria romake
| flamuri_mp1 = Vexilloid of the Roman Empire.svg
| ps1 = Perandoria Osmane
| flamuri_ps1 = Ottoman flag alternative 2.svg
| ps2 = Despotati i Moresë
| flamuri_ps2 = Flag of Palaeologus Emperor.svg
| ps3 = Perandoria e Trebizondit
| flamuri_ps3 = Komnenos-Trebizond-Arms.svg
|
| kryeqëndra = [[Stambolli|Konstandinopoja]]{{smallsup|1}}
| gjuhë_të_folura = {{plainlist}}
* [[Gjuha latine|Latinishtja]] <small>(zyrtare deri në 620)</small>
* [[Greqishtja e lashtë|Greqishtja]] <small>(zyrtare pas 620)</small>
| besimi = Krishtërimi ortodoks <small>(toleruar pas Ediktit të Milanos në 313 dhe fe e shtetit pas 380)</small>
| valuta = [[Solidus]], [[Hiperpiron]]
| qeverisja_lloji = Monarki absolute
| kryetari_titulli = [[Basileus]]
| kryetari1 = [[Konstandini i Madh|Konstantini I]]
| viti_kryetari1 = 330–337
| kryetari2 = [[Kostandini XI Paleologu|Kostandini XI]]
| viti_kryetari2 = 1449–1453
|
| legjislatura = Senati bizantin
|
| statistika_viti1 = 565 e.s.{{smallsup|4}}
| sipërfaqja1 =
| popullsia1 = 26.000.000
| statistika_viti2 = 780 e.s.
| sipërfaqja2 =
| popullsia2 = 7.000.000
| statistika_viti3 = 1025 e.s.{{smallsup|4}}
| sipërfaqja3 =
| popullsia3 = 12.000.000
| statistika_viti4 = 1143 e.s.{{smallsup|4}}
| sipërfaqja4 =
| popullsia4 = 10,000,000
| statistika_viti5 = 1204 e.s.
| sipërfaqja5 =
| popullsia5 = 9.000.000
| statistika_viti5 = 1282 e.s.
| sipërfaqja5 =
| popullsia5 = 5.000.000
|
| sot= {{Collapsible list|title=Vende sot|
{{ALB}}|{{ALG}}|{{ARM}}|{{BIH}}|{{flag|Bullgaria}}|{{flag|Kroacia}}|{{flag|Qipro}}|{{flag|Egjipti}}|{{flag|Franca}}|{{flag|Gjeorgjia}}|{{flag|Greqia}}|{{flag|Italia}}|{{flag|Iraku}}|{{flag|Izraeli}}|{{flag|Jordania}}|{{flag|Kosova}}{{smallsup|5}}|{{flag|Libani}}|{{flag|Libia}}|{{flag|Maqedonia}}|{{flag|Malta}}|{{flag|Moldavia}}|{{flag|Mali i Zi}}|{{flag|Maroku}}|{{flagicon|Palestina}} [[Palestina]]|{{flag|Portugalia}}|{{flag|Rumania}}|{{flag|San Marino}}|{{flag|Arabia Saudite}}|{{flag|Serbia}}|{{flag|Sllovenia}}|{{flag|Spanja}}|{{flag|Sudani}}|{{flag|Siria}}|{{flag|Tunizia}}|{{flag|Turqia}}|{{flag|Gjibraltari}}|{{flag|Ukraina}}|{{flag|Vatikani}}
}}
| shënim = {{Collapsible list|title=Shënime
|0: Ky entitet ishte "pjesa lindore" derisa ra "Perandoria romake perëndimore"; kur Odoakri i dha skeptrin perandorak Konstandinopojës ishte thjesht Perandoria romake.
|1: [[Konstandinopoja]] (330–1204 dhe 1261–1453). Kryeqyteti i Perandorisë së Nikesë, perandoria pas Kryqëzatës së 4-të, ishte në Nike, Izniku i sotëm, Turqi.
|2: Data e themelimit tradicionalisht konsiderohet rithemelimi i Konstandinopojës si kryeqytet i Perandorisë romake (324/330), ndonëse data të tjera përdoren shpesh.<ref name="ODBdates">{{harvnb|Kazhdan|1991|p=344}}.</ref>
|3: Data e rënies njihet universalisht si 1453, ndonëse pati disa mbetje të përkohshme në More dhe Trebizond.<ref name="ODBdates"/>
}}
}}
 
'''Perandoria bizantine''' ishte gjysma lindore e Perandorisë romake, që mbijetoi për një mijë vjet pas copëtimit të gjysmës perëndimore në mbretëri feudale të ndryshme dhe që ra përfundimisht pas sulmeve të vazhdueshme të turqve osmanë në 1453.
 
Vetë emri ''Bizantin'' shfaq keqkuptimet me të cilat është rënduar historia e perandorisë, duke ditur që banorët e saj nuk do ta konsideronin aspak të përshtatshëm. Sipas tyre, ata nuk i përkisnin askujt tjetër përveç Perandorisë romake, të themeluar pak përpara fillimit të Periudhës së krishterë me aprovimin e Zotit për të bashkuar popullin në pregatitje për ardhjen e të birit. Krenarë për prejardhjen e krishterë dhe romake, ata e quanin veten ''Romaioi'' ose romakë. Historianët modernë bien dakord me ta vetëm pjesërisht. Termi ''Roma Lindore'' përshkruan saktësisht njësitin politik që përfshinte provincat lindore të Perandorisë së vjetër romake deri në 476, kur akoma kishte dy perandorë. I njëjti term mund të përdoret deri në fund të pjesës së dytë të shekullit të 6-të, sa kohë që njerëzit vazhdonin të vepronin e të mendonin jo ndryshe nga ata të Perandorisë së hershme romake. Në po këtë kohë, megjithatë, pati ndryshime aq të shumta saqë pas shekullit të 7-të, shteti dhe shoqëria në Lindje ndryshonin dukshëm me format më të hershme. Për të shfaqur këtë ndryshim, historianët tradicionalisht e kanë përshkruar perandorinë mesjetare si ''Bizantine''.<ref>{{harvnb|Kazhdan|Epstein|1985|p=1}}.</ref>
Line 321 ⟶ 419:
<references/>
{{commons|Byzantine Empire}}
 
[[Kategoria:Perandoria Bizantine]]