Tarikatet e Shi'tëve: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
→‎top: rregullime të tekstit duke përdorur AWB
Udha (diskuto | kontribute)
niveli i drejtshkrimit në këtë artikull është i mjerueshëm. U përpoqa ta shpëtoj nga grisja duke e korrigjuar sadopak.
Rreshti 1:
{{Për përmirësim}}{{Dyshim}}[[File:Names of twelve imams.gif|thumb|12 Imamët e Njerëzimit (Islamit)]]
'''Shia '''
شيعة‎‎ ''shīʻah'' /ˈʃiːʕa/Vjen nga fjala ndjekës; si dhe eshteështë fraza e shkurtuar e frazesfrazës historike ''shīʻatu ʻAlī'' (شيعة علي /ˈʃiːʕatu ˈʕaliː/) qe do te thotethotë NdjekesNdjekës i Imam Ali(A.S)Aliut. Imam AliAliu ishte Prijesi i Besimtareve<ref>The New Encyclopædia Britannica, Jacob E. Safra, Chairman of the Board, 15th Edition, Encyclopædia Britannica, Inc., 1998, ISBN 0-85229-663-0, Vol 10, p. 738</ref>, dhendridhëndrri i Profetit Muhammad(S.A.W.A.S)Muhammed dhe trashegimtaritrashëgimtari politik e shpirterorshpirtëror i ummetitUmmetit Musliman. Kujtojme fjalen e profetit i ciliProfeti thotethotë:"E drejta e Alise mbi ummetin eshte si e drejta e Babait mbi femijen e tij". Shia eshte sekti i dyte me i madh i Islamit me rreth 20-30% te ndjekesve mysliman anembane botes me rreth 50% te ndjekesve ne boten arabe.
 
'''== Terminologjia''' ==
 
Termi perpër hereherë te pareparë u perdorpërdor gjategjatë koheskohës se Muhamedit.<ref>[[Shia Islam#CITEREFTabataba.27i1977|Tabataba'i 1977]], p. 34</ref> Sot, kjo fjalefjalë iu referohet Muslimanevemyslimanëve te ciletcilët besojnebesojnë se lidershipi i komunitetit mysliman pas Muhamedit i takonte me te drejtedrejtë Alisë dhe pasardhësve të tij. Nawbakhti thekson se termi Shia i referohet nje grupi besimtareshbesimtarësh myslimanmyslimanë te ciletcilët ne kohenkohën e profetit dhe pas tij e shikonin Alinë si Imam dhe Kalif.<ref>[[Shia Islam#CITEREFSobhani2001|Sobhani 2001]], p. 97</ref> [[Al-Shahrastani]] shprehet se termi Shia i referohet atyre qe besojnebesojnë se AliaAliu ishte perzgjedhurpërzgjedhur si Pasardhësi, Imami dhe kalifi nga profeti<ref>[[Shia Islam#CITEREFSobhani2001|Sobhani 2001]], p. 98</ref> dhe gjithashtu se Autoriteti i Alisë kurrë nuk del nga dera e pasardhesve te tij<ref>[[Shia Islam#CITEREFVaezi2004|Vaezi 2004]], p. 54</ref>. Sipas Shijave ky besim eshte shprehur ne Kuran si dhe trashegiminetrashëgimine historike te Islamit. Shehlerët dhe dijetaretdijetarët ShiiteShiitë theksojnetheksojnë nocionin e autoritetit te lidhur me familjen e profeteve ashtu siç ajeti kuranor 3:33,34 tregon: ''"Allahu i zgjodhi Ademin, Nuhun, familjen e Ibrahimit dhe familjen e Imranit mbi të gjithë njerëzit (e kohës së tyre).- (33)(Ata ishin) pasardhës të njëri - tjetrit. Allahu dëgjon dhe di çdo gjë. (34)''<ref>[[Shia Islam#CITEREFCornell2007|Cornell 2007]], p. 218</ref>''"'' 
 
'''== Fillesat e skizmesskizmës islame Islame'''==
 
Konflikti rreth skizmesskizmës se madhe ndermjetndërmjet Sunnive dhe Shiiteve i ka fillesat e saj ne ngjarjen e Ghadir Khom. Kjo ngjarje do te behejbëhej mbaspas vdekjes se profetit kyç ne zberthiminzbërthimin e te vertetesvërtetës se cili ishte Khalifa (Imam)i drejtedrejtë qe do e trashegonte ummetin Myslimanmysliman pas themelimit te tij nga vula e profeteve Hz. Muhammad (S.A.W.A.S). Ne perfundim te haxhit te fundit Xhebraili njofton Muhamedin te lajmerojën ummetin perpër lajmin e ardhur nga qiejt. U zbulua ajeti Kuranor:
 
يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ ۖ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّـهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّـهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ
Rreshti 15:
''O i Dërguar! Trego atë që të është shpallur nga Zoti yt! Në qoftë se nuk e bën këtë, atëherë nuk e ke përcjellë Mesazhin e Tij; Allahu të ruan ty prej njerëzve. Natyrisht që Allahu nuk i udhëzon njerëzit që nuk besojnë.(5:67).''<ref name="Esposito, John p. 40">Esposito, John. "What Everyone Needs to Know about Islam." Oxford University Press, 2002 | ISBN 978-0-19-515713-0. p. 40</ref>
 
Profeti yne me te marremarrë lajmin urdheronurdhëron haxhitehaxhinjtë te ciletcilët kishin filluar te largoheshin te rikthehen, pasi duhej te bente nje lajmerim te rendesishëm. Vendi quhej Ghadir Khom, nje oaz i vogel mes Mekës e Medinës. Ai urdheron qe te ndertohet nje fare pirgu i larte, si nje lloj podiumi ku edhe do mbante fjalimin e tij para rreth 120.000 haxhilerëve. Ne kete takim raportohet nga Sahih Muslim, Tabarri, Tirmidhi etj duke thene: " Une po ju le pas dy gjera me vlere (thaqalayn) ne mesin tuaj: Librin e Allahut dhe gjakun tim (`itrah), Ehlibejtin Tim (Ahl al-Bayt), pasi me te vertete, te dy nuk do te ndahen deri sa te vijne prap tek une ne oazin (e al-­Kawthar ne diten e gjykimit)." Ne ate moment thirri Hz. Aline ti afrohej, ai morri doren e e ngriti lart dhe tha:" 'I cilëdo kujt une jam imam(lider), atehëher Ali eshte imami(lideri) i tij. Ai eshte Ali Ibn Abi Talib, vellai im, pasuesi i vullnetit tim (''Wasiyyi''), pasimi i te cilit si gardiani juaj dhe lider është lajmeruar nga Allahu, i madheruar.<ref>[http://www.al-islam.org/ghadir/incident.htm "Event of Ghadir Khumm"]. Al-islam.org. Retrieved 2011-05-04.</ref><ref>[[The Last Sermon of Muhammad by Shia Accounts]]</ref> Ky hadith raportohet ne 6 Sahihet e Ehlu Sunnas si dhe Librat e shkolles Xhaferi (Imamije/Shiite) si Al-Khafi, Bihar un Envar, etj.
 
Shijat e bazojnebazojnë mesazhin e tyre ne Kuran dhe SunenSunën e hadithet e Profetit si dhe hadithet e Imamëve(A.S)<ref name="Esposito, John p. 40"/><ref>[http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e2189?_hi=26&_pos=238 "From the article on Shii Islam in Oxford Islamic Studies Online"]. Oxfordislamicstudies.com. Retrieved 2011-05-04.</ref>. Shijat besojne se Imam Ali ishte emëruar nga Allahu si pasardhës i Muhamedit si Imami i Parë<ref>[http://www.al-islam.org/principles-shiite-creed-ayatullah-ibrahim-amini/lesson-13-imams-traits "Lesson 13: Imam's Traits"]. ''Al-Islam.org''</ref>. Shijat e zgjeroje doktrinen "Imami" edhe ne familjen e pejgameri, ''[[AhlEhli al-BaytBejti]]'' ("njerëzit e Shtëpisë"), te njohur si Imamë, te cilet kane pushtet dhe autoritet special mbi ummetin.
 
'''== Persekutimi''' ==
 
Historia e raporteve Sunni-Shia shpeshshpeshherë hereështë eshtepërfshirë perfshire ganga dhuna, duke pasur fillesat qe ne kohenkohën me te hershem te ndarjes se ketyre sekteve. Ne periudha te ndryshme pergjate historise Shiat kane pesuar persekutim te madh dhe çnjerezor.<ref>''([[Ya'qubi]]; vol. III, pp. 91–96'', and ''[[Tarikh Abul Fida]]', vol. I, p. 212.)''
</ref><ref>[https://books.google.com/?id=PcKBtc8bymoC&pg=PA237&dq=shia+persecution ''The Psychologies in Religion, E. Thomas Dowd and Stevan Lars Nielsen, chapter 14'']. Books.google.com. 2006-02-22. [[International Standard Book Number|ISBN]] [[Speciale:BookSources/978-0-8261-2856-0|978-0-8261-2856-0]]. Retrieved 2011-05-04.</ref><ref>Maddox, Bronwen (2006-12-30). [http://www.timesonline.co.uk/article/0,,30809-2523714,00.html "Hanging will bring only more bloodshed"]. ''The Times''. London. Retrieved 2010-05-23.</ref><ref>[http://www.nmhschool.org/tthornton/mehistorydatabase/shia.php The Shia, Ted Thornton, NMH, Northfield Mount Hermon] [https://web.archive.org/web/20090813160720/http://www.nmhschool.org/tthornton/mehistorydatabase/shia.php Archived] 13 August 2009 at the [[Wayback Machine]].</ref>
 
Rreshti 32:
Nen regjimin e Sadam Huseinit(L.A), nga 1973 deri me 2003, ne Irak, Myslimanet Shiite u persekutuan ne menyre te tmerrshme.<ref>Gritten, David (25 February 2006). [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/middle_east/4750320.stm "Long path to Iraq's sectarian split"]. ''[[BBC News]]''. Retrieved 19 April2015.</ref>
 
'''== Doktrina''' ==
 
Doktrina shiite bazohet ne 5 principe.<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/shiite-doctrine "Shiʿite Doctrine"]. ''iranicaonline.org''.</ref> Kto principe njihen si ''Usul ad-Din'' dhe ato vijojne si me poshte:
Rreshti 42:
Më specifikisht, keto parime jane te njohura si Usul al-Madhhab (principtet e Sektit Shiit) sipas Xhaferive dhe Imamive te cilet dallojne nga Daruriyat al-Din (Bazat e fesë) të cilat janë parimet e te qenit mysliman. Bazat e fesë nuk përfshijnë ''Imamatin'' pasi nuk eshte kusht per myslimanin per tu njohur si i tille. Gjithsesi kjo kategori, sipas dijetareve Shiite si Ayatollah Abu al-Qasim al-Khoei (radiallahu anhu) perfshin besimin ne zot, Profet, në ditën e gjykimit si dhe nevoja te tjera (si besimi ne ëngjuj).Ne kete pikepamje Shiat bejne nje dallim ndermjet besimit ne parimet baze te Islamit ne njeren ane dhe doktrines Shiite nga ana tjeter si Imamati.
 
'''== Burimet''' ==
 
[[Kategoria:Islam]]