Luksemburgu: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
No edit summary |
1l2l3k (diskuto | kontribute) Refuzoi 4 ndryshimet e fundit të tekstit (nga 109.11.191.38, Marbott dhe 79.94.201.139) dhe riktheu rishikimin 1367740 nga Lerriklo |
||
Rreshti 11:
| HIMNI_KOMBETARE = [[Ons Heemecht]]<br>në gjuhën shqipe: Atdheu tonë
| HIMNI_KOMBETARE_KENGA = .ogg
| KRYEQYTETI = [[Luksemburgu (
| KRYEQYTETI_LOCACIONI =
| QYTETI ME I MADH = [[Luksemburgu (
| GJUHAZYRTARE = [[Gjuha franceze|frëngjishtja]], [[Gjuha gjermane|gjermanishtja]], [[Gjuha luksembugeze|luksemburgishtja]]
| QEVERIA = Monarki parlamentare
Rreshti 51:
Luksenburgu ka një popullsi prej 524.853 (që nga tetori 2012) dhe një sipërfaqe prej 2586 kilometra katrorë.
Si një demokraci përfaqësuese me një monark kushtetues, ai drejtohet nga një Dukë i Madh dhe është Dukata e Madhe e vetme e mbetur në botë. Luksemburgu është një vend i zhvilluar, me një ekonomi të përparuar dhe
Luksemburgu është një anëtar i [[Bashkimi Evropian|Bashkimit Evropian]], [[NATO]]-s, [[OECD]], [[OKB|Kombeve e Bashkuara]], dhe [[Beneluksi]]t, duke reflektuar konsensusin politik në favor të integrimit ekonomik, politik dhe ushtarak. Qyteti i Luksemburgut, që është kryeqyteti dhe qyteti më i madh, është selia e disa institucioneve dhe agjencive të BE-së. Më 18 tetor 2012, Luksemburgu u zgjodh si anëtar i përkohshëm në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, për herë të parë në historinë e tij. Ai do të shërbejnë në Këshillin e Sigurimit nga 1 janar 2013 deri më 31 dhjetor 2014 dhe do të jetë, të paktën deri në fund të vitit 2013, i vetmi anëtar i [[Bashkimi Europian|BE]]-së jo i përhershëm.
Rreshti 59:
== Historia ==
{{Kryesor|Historia e Luksemburgut}}
Historia e regjistruar e Luksemburgut fillon me blerjen e Lucilinburhuc (sot Kështjella e Luksemburgut) e ndodhur në shkëmbin Bock nga Siegfried, Kont i Ardennes në 963, nëpërmjet një akti të këmbimit me Abacinë e Shën Maksimit në Trier. Rreth kësaj fortese, u zhvillua gradualisht një qytet, i cili u bë qendra e një shteti me një vlerë të madhe strategjike. Në shekullin e 14-të dhe në fillim të shekullit të 15-të, tre anëtarë të Dhomës së Luksemburgut mbretëruan si Perandorë romakë. Në vitin 1437, Dhoma e Luksemburgut pësoi një krizë trashëgimie, e shkaktuar nga mungesa e një trashëgimtari mashkull për të marrë fronin, gjë që çoi në shitjen e territorit e nga Dukesha Elisabeth tek Filipi i Mirë i Burgundisë
== Politika ==
Rreshti 67:
{{Kryesor|Njësitë administrative të Luksemburgut}}
Luksemburgu ndahet në tri njësi administrative të quajtura Distrikte të cilët ndahen më tutje më 12 njësi të quajtura [[kantone]] e që këto ndahen në 116 njësi më të vogla të quajtura komuna. Dymbëdhjetë nga komunat kanë statusin e qytetit, nga të cilët qyteti i [[Luksemburgu (qyteti)|Luksemburgut]] është më i madhi.
Kantonet u krijuan më 24 shkurt 1843. Në vitin 1857, u krijua Distrikti Mersch nga kantonet Mersch dhe Redange por, ky distrikt i katërt u shkri në vitin 1867, kur riorganizimi i dhjetë vjetëve më parë u anullua.
Rreshti 95:
*** 1.[[Dippach]], 2.[[Garnich]], 3.[[Hobscheid]], 4.[[Käerjeng]], 5.[[Kehlen]], 6.[[Koerich]], 7.[[Kopstal]], 8.[[Mamer]], 9.[[Septfontaines]], 10.[[Steinfort]]
**[[Esch-sur-Alzette (Kanton)|Esch-sur-Alzette]]
**[[Luksemburg (Kanton)|Luksemburg]]
**[[Mersch (Kanton)|Mersch]]
Line 101 ⟶ 102:
[[Skeda:Lux topo en.jpg|right|thumb|250px|Harta topografike e Luksemburgut]]
{{Kryesor|Gjeografia e Luksemburgut}}
Sipërfaqja e përgjithshme e Luksemburgut është 65,200
Vija kufitare e Luksemburgut është 359
[[Klima]] e Luksemburgut është klimë kontinentale me dimër të butë dhe verë të ftohtë.
Pjesa më e madhe e relievit të Luksemburgut është terren me rrafshnalta të gjëra e të buta, me male të cekëta që në veri shendohen në bjeshkë . Pika më e ultë e relievit gjendet përgjatë bregut të lumit Mosele (133m;[[Gjuha Angleze|ang.]]:Moselle River) dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare prej 559 metrave në vendin e quajtur "Vendi i kalas" ([[Gjuha Angleze|ang.]]:Buurgplaatz).
Line 113 ⟶ 114:
Para një shekulli ka qenë në një shkallë të ulët të zhvillimit. Në daljen prej kësaj prapambeturie nuk kanë ndihmuar as rezervat e konsiderueshme të mineralit të hekurit, me që ato në përmbajtjen e tyre kanë pasur fosfor. Mënyra e defosforizimit me metodën e Tomasit në vititn 1877 ka mundësuar rritjen e prodhimtarisë. Prej asaj kohe prodhimtaria e gizës, e cila ka qenë 100 000 tonë, është rritur më se katër herë. Në vitin 1997 janë prodhuar 440 000 ton gizë, dhe 2,6 milion ton çelik. Sasia prej më se 6 ton të çelikut për kokë të banorit paraqet rekordin botërorë dhe paraqet një shtet karakteristik. Përveç përpunimit të mineralit të hekurit të eksploatuar në vend, 90% të këtij minerali importohet nga krahina Loren e Francës, nga Suedia dhe Brazizli. Me koksin e qymyrgurit e importua nga gjermania punojnë 30 uzina metalurgjike, 9 çelnikore dhe 6 derstile. Qendrat më të njohura janë Diferdanzh me 20 000 banorë, Esh 30.000 banorë dhe Belvare , që janë koncentruar në jug të shtetit. Në kuadër të prodhimtarisë së gjithëmbarshme metalurgjia me 75% përcakton edhe njëanshmërinë themelore në ekonomi. Prodhimet e saj më se 95% eksportohen jashtë, duke i sjellë Luksemburgut të ardhura të mëdha.
Fitimet që sjell metalurgjia janë bazë e mirë e përparimit të degëve të tjera të ekonomisë, si bujqësisë, industrisë përpunuese dhe transporti. Bujqësia, edhe pse është intensive, prodhimtaria është e vogël për shkak të tokës joproduktive. Në vlerën e prodhimtarisë bujqësore 80% merr pjesë blegtoria. Për ndryshim nga shtetet tjera të Beneluksit, në Luksemburg dominojnë pronat me madhësi mesatare(10-50ha0 me 60%.
Luksemburgu eksporton prodhimet e metalurgjisë, të cilat në tregun botëror janë mjaft të kërkuara. Importon lëndët e para për metalurgji, mandej drithërat. Tregtinë e ka të orientuar me shtetet e Bashkësisë Evropiane
== Demografia ==
| |||