[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
→‎Historianet dhe zbuluesit e tyre: Fixed grammar, Added links
Etiketat: Redaktim nga celulari Redaktim nga aplikacioni për celular
vNo edit summary
Rreshti 1:
* Ylli ështe një masë gazrash.
[[Skeda:Starsinthesky.jpg|300px|right|thumb|Mjegullnaja Yjore [[Reja e Madhe Magelanike]]. Pamje të mara nga [[NASA]]/[[Agjencia Hapësinore Evropiane|ESA]].]]
 
'''Ylli''' është nje trup qiellor i cili zoteron nxehtesi dhe drite i mbajtur në formë nga graviteti. Ylli më i afërt me Tokën është [[Dielli]], i cili është burimi i energjisë në [[Toka|Tokë]]. Yjet e tjera janë të dukshme nga toka gjatë natës, kur ata nuk janë në drejtim nga Dielli apo të bllokuar nga fenomenet atmosferike. Historikisht, yjet më të shquar në sferën qiellore janë grupuar së bashku, dhe yjeve tendritshmetë ndritshëm u janë venevënë emra të perveçempërveçëm. Katalogë të shumteshumtë të mundshëm janë mbledhur nga [[Astronomi|astronomët]], të cilat japin emërtime të standardizuar për yjet.
 
Për të paktën një pjesë të jetës së tij, një yll shkëlqen për shkak të ciklit termobërthamor, duke djegur hidrogjenin, dhe duke liruar energji që përshkojnë bërthamën e Yllit, dhe pastaj jep rrezatim në hapësirën e jashtme. Pothuajse te gjitha elementet natyrale më të renda se heliumi janë krijuar nga Yjet vete, ose nëpërmjet Mjegullnajave Yjore, dhe Supernova kur yjet shpërthejnë. Astronomët mund të përcaktoje në mase, moshën, përbërjen kimike dhe shumë faktorë tjerë te një Yll, duke matur shkëlqimin e dritës, spektrin e tij dhe lëvizjet neper hapësire. Në masën kryesore te një Yll duket evolucioni, gjithashtu dhe fati i tije. Karakteristikat tjera te një Yll janë të përcaktuara me historinë e tije evolucionare, duke përfshire, diametrin, rrotullimin e lëvizjes, dhe temperaturën.
Line 10 ⟶ 9:
== Historianet dhe zbuluesit e tyre ==
Historikisht, yjet kanë qenë të rëndësishëm për të qytetërimeve në të gjithë botën. Ata kanë qenë pjesë e praktikave [[Feja|fetare]] dhe përdorime për navigacion qiellor dhe orientim. Shumë astronomë të lashtë besonin se yjet ishin të vena në një [[Sfera qiellore|sferë qiellore]], dhe se ata ishin të pandryshueshëm. Lëvizjet e Diellit në Horizont ndaj yjeve, është përdorur për të krijuar kalendarë, të cilat mund të përdoren për të rregulluar praktikat, që sot dihen që janë ditët muajt etj. Kalendarit Gregorian, që përdoret aktualisht pothuajse kudo në botë, është një kalendar Diellor bazuar në kënd të boshtit të rrotullimit të Tokës në lidhje me yllin e saj lokal, Diellin.
 
 
 
Grafiku i vjetër i datave të sakta të yjeve u shfaq në astronominë antike egjiptiane në 1534 p.e.s. Katalogët e njohura të yjeve janë krijuar nga astronomët babilonas dhe Mesopotamisë së lashte në fund të mijëvjeçarit të II p.e.s., gjate periudhës se Kassite ca 1531-1155 p.e.s. Katalogu i parë i yjeve në astronominë Greke ishte krijuar nga Aristillus në vitet [[300 p.e.s.]], me ndihmen e Timocharis. Katalogu yjeve i Hipparchus (2 p.e.s) duke përfshire 1020 yje është përdorur për të mbledhur katalogun e yjeve të Ptolemeut. Hipparchus është i njohur për zbulimin yllit të ri të regjistruar si Nova. Shume nga yjet dhe emrat e tyre në përdorim sot, rrjedhin nga astronomia Greke.
Line 77 ⟶ 74:
<p>Tipi-B 10,500–30,000 K Rigel</P>
<p>Tipi-A 7,500–10,000 K Altair</P>
''<p>Tipi-F 6,000–7,200 K Procyon A</pP>''
<b><p>Tipi-G 5,500–6,000 K Dielli</p>
<p>Tipi-K 4,000–5,250 K Epsilon Indi</p>
Tipi-M 2,600–3,850 K Proxima Centauri</b>