Wikipedia

Kërpudhat: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
(View all pending changes)
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
No edit summary
No edit summary
Rreshti 1:
[[Skeda:Amanita_muscaria_(fly_agaric).JPG|link=https://sq.wikipedia.org/wiki/Skeda:Amanita_muscaria_(fly_agaric).JPG|right|thumb|Kërpudha ''[[Amanita muscaria]]'']]
'''Kërpudhat''' janë organizma të klasifikuar në mbretërinë "Kërpudha". Në mbretërinë e kërpudhave përfshihen si organizma njëqelizorë dhe organizma shumëqelizorëshumëqelizore. Kërpudhat nuk janë bimë. Nuk kanë klorofil. Kanë një mur qelizor të përbërë prej kitine. Kërpudhat shumëqelizore, zakonisht kanë formën e një ombrelle të vogël, që nuk bën lule e fara, por shumëzohet me spore, rriten në livadhe e në pyje, në vende me hije e me lagështirë. Gjithashtu kërpudha është organizëm ose mikroorganizëm zakonisht parazit, që shumëzohet me spore dhe zhvillohet në trupin e një bime ose në ushqime. Ato sipas menyresmënyrës se te ushqyerit ndahen ne saprofite dhe parazite perfaqsuespërfaqësues kryesor i kerpudhavekërpudhave saprofite eshteështë myku i bardhe.
Kërpudha ushqehet ne mënyre heterotrofe, ato jetojne afër likeneve në [[Simbioza|simbiozë]], miceli,ose hifet e këpurdhave ndihmojnë në thithjen e ujit dhe kripërave minerale dhe këto ua japin likeneve ne mënyrë që ato të prodhojnë ushqimin dhe një pjesë të këtij ushqimi ia transmetojnë këpurdhës.▼
 
▲Kërpudha ushqehet ne mënyre heterotrofe, ato jetojne afër likeneve në [[Simbioza|simbiozë]], miceli,ose hifet e këpurdhave ndihmojnë në thithjen e ujit dhe kripërave minerale dhe këto ua japin likeneve ne mënyrë që ato të prodhojnë ushqimin dhe një pjesë të këtij ushqimi ia transmetojnë këpurdhëskërpudhës.
 
KërpurdhatKërpudhat përfshijnë një grup – botë të vecantëveçantë organizmash që dallohen me disa vecoriveçori si nga bimët , ashtu edhe nga shtazeët . Muri qelizor Ii tyre ndërtohet nga hitini ( sit e pakurrizorët ) rrallë nga celuloza ( sit e bimët ) . Këerpurdhat Kërpudhat ndahen në mbretëri të vecantëveçantë – MBRETËRIA E KËRPURDHAVE (FUNGI). ▼
KËRPURDHAT-(MYCOPHYTA)  
 
Trupi Ii tyre mund të jetë njëqelizor ose shumëqelizor , që kanë një apo shumë bërthama . Shumica e kërpurdhave kanë trup penjzor dhe ai quhet micel . Miceli mund të jetë I degëzuar ose Ii padegëzuar , një fije e vecantë e micelit quhet hife . Ajo paraqet njësinë strukturore të micelit . Ajo nuk mund të kryej fotosintezën . Ushqimin e marrin nga organizmat e gjallë bimorë ose shtazorë ose nga materiet organike të vdekura . Ushqimi me materie të gatshme organike quhet ushqim heterotrof . Kërpurdhat shpesh shoqërohen me orgnizma të tjerë (me alga) ku kanë dobi reciproke dhe ndërtojnë marrëdhenie simbiotike .  ▼
▲Kërpurdhat përfshijnë një grup – botë të vecantë organizmash që dallohen me disa vecori si nga bimët , ashtu edhe nga shtazeët . Muri qelizor I tyre ndërtohet nga hitini ( sit e pakurrizorët ) rrallë nga celuloza ( sit e bimët ) . Këerpurdhat ndahen në mbretëri të vecantë – MBRETËRIA E KËRPURDHAVE (FUNGI).
 
Shumëzimi – Shumëzohen në menyrë vegjetative , joseksuale dhe seksuale . ▼
▲Trupi I tyre mund të jetë njëqelizor ose shumëqelizor , që kanë një apo shumë bërthama . Shumica e kërpurdhave kanë trup penjzor dhe ai quhet micel . Miceli mund të jetë I degëzuar ose I padegëzuar , një fije e vecantë e micelit quhet hife . Ajo paraqet njësinë strukturore të micelit . Ajo nuk mund të kryej fotosintezën . Ushqimin e marrin nga organizmat e gjallë bimorë ose shtazorë ose nga materiet organike të vdekura . Ushqimi me materie të gatshme organike quhet ushqim heterotrof . Kërpurdhat shpesh shoqërohen me orgnizma të tjerë(me alga)ku kanë dobi reciproke dhe ndërtojnë marrëdhenie simbiotike . 
 
Shumëzimi vegjetativ te format njëqelizore bëhet me ndarjen e qelizës dhe me bulëzim . Kërpurdhat shpesh shumëzohen me spore , kurse ato që jetojnë në ujë me zoospore. Kërpurdhat në kushte të caktuara krijojnë spore të qëndrueshme si sklerocie , klamidospore , teleutospore etj . ▼
▲Shumëzimi – Shumëzohen në menyrë vegjetative , joseksuale dhe seksuale .
 
Shumëzimi seksual bëhet me bashkimin e gameteve , me bashkimin e gametangjeve ose me bashkimin e dy qelizave të padiferencuara në gamete .  ▼
▲Shumëzimi vegjetativ te format njëqelizore bëhet me ndarjen e qelizës dhe me bulëzim . Kërpurdhat shpesh shumëzohen me spore , kurse ato që jetojnë në ujë me zoospore. Kërpurdhat në kushte të caktuara krijojnë spore të qëndrueshme si sklerocie , klamidospore , teleutospore etj .
 
Kërpurdhat janë shumë të përhapura në natyrë . Jetojnë në ujëra të ëmbla dhe të njelmëta por numri më Ii madh është përshtatur jetës në tokë , në kushte të ndryshme të lagështisë , temperaturës , dritës etj. . Shumica e kërpurdhave jeton në temperaturë 20-300C300 °C. Një numër I vogël jeton në tëmperature deri 600C600 °C Mykofita përfshin më se 100 mijë lloje , e në bazë të strukturës së tyre të gjitha këto ndahen në dy nënndarje ; kërpurdhat jargore (Myxomycotina) dhe kërpurdhat e vërteta (Eumycotina). ▼
▲Shumëzimi seksual bëhet me bashkimin e gameteve , me bashkimin e gametangjeve ose me bashkimin e dy qelizave të padiferencuara në gamete . 
 
▲Kërpurdhat janë shumë të përhapura në natyrë . Jetojnë në ujëra të ëmbla dhe të njelmëta por numri më I madh është përshtatur jetës në tokë , në kushte të ndryshme të lagështisë , temperaturës , dritës etj . Shumica e kërpurdhave jeton në temperaturë 20-300C . Një numër I vogël jeton në tëmperature deri 600C Mykofita përfshin më se 100 mijë lloje , e në bazë të strukturës së tyre të gjitha këto ndahen në dy nënndarje ; kërpurdhat jargore (Myxomycotina) dhe kërpurdhat e vërteta (Eumycotina).
 
KËRPURDHAT JARGORE (MYXOMYCOTINA)
 
Kërpurdhat jargore janë primitive dhe mjaft të lashta . Trupi I tyre përbëhet nga një masë protoplazmatike ameboidale , e cila quhet plasmodium e që ndërtohet me bashkimin e shumë qelizave . Qelizat e bashkuara në plazmodi mund të ruajnë individualitetin e tyre dhe kështu ndërtojnë palzmodin agregat – pseudoplazmodin , ose kur bashkohen e humbin individualitetin dhe ndërtojnë plazmodin e vërtet – fuzione shumëbërthamshe .
 
Kërpurdhat jargore kanë aftësi të levizin dhe këtë e bëjnë në saje të proteinës specifike miksomiozinit , e cila gjendet në citoplazmën e plazmodiumit . Lëvizjet bëhen në formë valësh , duke lënë pas vetes gjurmë jargore. . Rriten kryesisht në toka pyjore , mbi gjetet e rëna dhe mbi drurë të kalbur , plasa të cungave etj. . Ushqehen në mënyre saprofite dhe parazite . Plazmodi mund të ketë ngjyra të ndryshme , si : të bardhë , të verdhë , të kuqe ejt . Njëra prej kërpurdhave jargore është edhe Plasmodiofora brasike . Kjo kërpurdhë më së shpeshti paraziton në rrënjët e lakrës . 
 
KËRPURDHAT E VËRTETA (EUMYCOTINA)
 
Kwrpurdhat e vwrteta mund ta kenw trupin njwqelizor dhe shumwqelior megjithatw shumica trupin e kanw tw zhvilluar mirw e penjzor , tw ndertuar prej hifeve , tw cilat gwrshtetohen midis tyre dhe krijojnw micelin . Hifet mund tw jenw tw paseptuara , atwherw hifa paraqet njw qelizw tw degwzuar shumwbwrthamwshe ose janw tw septuara , sic ndodh me kwrpurdhat e zhvilluara dhe kanw njw ose me shumw bwrthama .
 
Nw kuadwr tw nenndarjes EUmycotina dallojmw klaswt : fikomicete , askomicete dhe bazidiomicete , por kemi edhe klasifikime tw tjera tw kwrpurdhave . ▼
 
 
▲Nw kuadwr tw nenndarjes EUmycotina dallojmw klaswt : fikomicete , askomicete dhe bazidiomicete , por kemi edhe klasifikime tw tjera tw kwrpurdhave . 
 
[[Kategoria:Bimë]]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Kërpudhat"