|
== FetareOrtodoksia Orthodoxyfetare ==
=== OrthodoxyOrtodoksia në Krishterim ===
[[Skeda:OrthodoxCross.png|djathtas|parapamje|E Kryqi Ortodoks, i rrethuar nga shkronjat grekë "ICXC NIKA" që do të thotë "JEZU KRISHTI PUSHTON".]]
Në perkudhën klasike të Krishtërimit termi ''ortodoks'' i referohej doktrinave të cilave u besonin të Krishterët e hershëm. Një seri këshillash ekumenike, të njohura Shtatë Këshillat e Para Ekumenike u mbajtën për një periudhë prej disa shekujsh për të formalizuar këto doktrina. Vendimi më i rëndësishëm nga këto ishte ai mes Doktrinës Homoousiane të [[Athanasi i Aleksandrisë|Shën Thanasit]] dhe Eustathius-it (që u bë [[Trinia|Trinitarianizmi]]) dhe doktrinës Heteroousian-e të Arius-it dhe Eusebius-it (të quajtur [[Arianizmi|Arianizëm]]). Doktrina Homoousian-e doktrina përcaktonte Jezusin edhe si Perëndi edhe si njeri me bashkimin hipostatik sipas vendimit të Këshillit të Chalcedonisë ne 451, i cili fitoi në Kishë dhe të cilit i referohemi si ''ortodoksi'' në shumicën e konteksteve të krishtërimit, pasi kjo ishte pikëpamja e shumicës. (Të krishterët nontrinitarianë e kundërshtojnë këtë terminologji).
Pas vitit 1054, kur ndoxhi Skizma e Madhe, të dy Kishat (Perëndimore dhe Lindore) vazhduan ta konsiderojë veten e tyre ''kisha ortodokse'' dhe [[Kisha Katolike|katolike]]. Me kalimin e kohës, Kisha Perëndimore gradualisht u identifikua me etiketën "katolike", dhe njerëzit e Evropës Perëndimore gradualisht e lidhen fjalen "Ortodoks" me besimtarët e Kishës Lindore (në disa gjuhë etiketa "Katolike" nuk është domosdoshmërisht e identifikuar me Kishën Perëndimore).
=== Orthodoxy në Islam ===
Termi Ortodokse Islam në përgjithësi i referohet doktrinore mësimet dhe praktikat fetare e tradicionale të [[Synitët|Islamit sunit]], që është një degë kryesore të [[Islami|Islamit]].
=== Orthodoxy në Hinduizëm ===
Termi Ortodokse të Hinduizmit zakonisht i referohet fetare mësimet dhe praktikat e Sanātanī, një nga traditionalist degët e [[Hinduizmi|Hinduizmit]].
=== Sllave Amtare Besimit ===
Sllave Amtare Besimit (Rodnovery) pretendon të jetë Orthodoxy (rusisht: ''Pravoslavie''), që do të thotë se feja e vërtetë në përputhje me universale të rendit (Sllave ''Prav''; greke ''Orthotes''; Sanskritisht ''Rta'').
== Jo-fetare kontekste të ==
Jashtë kontekstit të fesë, termi "orthodoxy" shpesh është përdorur për t'iu referuar çdo zakonisht mbahet besimi apo grup të besimeve në disa fusha, në veçanti kur këto tenets, ndoshta i referohet si "[[Dogmatizmi|dogmat]]", janë duke u sfiduar. Në këtë kuptim, termi ka një të butë pejorative konotacion.
* Politike orthodoxy,
* Sociale orthodoxy,
* Ekonomike orthodoxy,
* Shkencore orthodoxy,
* Artistike orthodoxy.
== Koncepte të ngjashme ==
Orthodoxy, është në kundërshtim me ''heterodoxy'' ("të tjera mësimore") ose ''[[Herezia|herezi]]''. Njerëzit që devijojnë nga orthodoxy duke e deklaruar nga një doktrinë të konsiderohet të jetë i rremë janë quajtur heretikë, ndërsa ata që, ndoshta pa pohojnë besimet heretike, të thyer nga e perceptuar kryesore të trupit e, besimtarë të vërtetë janë quajtur schismatics. Termi punësuar ndonjëherë varet nga aspekti më parë: në qoftë se dikush është adresimin e korporatave unitetit, theksi mund të jetë në schism; në qoftë se dikush është adresuar doktrinore koherencës, theksi mund të jetë në herezi. Një devijim të lehta se herezi është quajtur zakonisht gabim, në kuptimin për të mos qenë të rënda e mjaftueshme për të shkaktuar total ftohje, ndërsa ende seriozisht që ndikojnë në bashkësi. Ndonjëherë gabimi është përdorur edhe për të mbuluar dy plotë të herezive dhe të vogla gabime.
Koncepti i orthodoxy është e përhapur në shumë forma të organizuar [[monoteizmi]]. Megjithatë, ortodokse besimi zakonisht nuk është e tepër e theksuar në [[Politeizmi|polytheistic]] ose [[Animizmi|animist]] feve, në të cilat nuk është shpesh pak ose aspak konceptin e [[Dogmatizmi|dogma]], dhe të ndryshme, interpretimet e doktrinës dhe [[teologjia]] janë toleruar dhe nganjëherë madje edhe inkurajuar në kontekste të caktuara. Syncretism, për shembull, luan një rol shumë më të gjerë në jo-monotheistic (dhe veçanërisht, jo të shkrimeve të shenjta) të fesë. Ekzistuese që rregullojnë norma brenda shirk është shpesh orthopraxy ("e drejta praktikë") dhe jo "e drejtë të besimit" të orthodoxy.
== Shih edhe ==
| 