Ali Pashë Tepelena: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
1l2l3k (diskuto | kontribute) Refuzoi 2 ndryshimet e fundit të tekstit (nga ZINKEVINZIN dhe 217.21.150.200) dhe riktheu rishikimin 1760527 nga Tytuu |
|||
Rreshti 53:
==Historia==
Lindi në Beçisht,[[Tepelena|Tepelenë]] ([[Labëria|Labëri]]) në një familje feudalësh ushtarakë dhe u dallua shumë shpejt për aftësitë e tij dhe për energjinë me të cilën ndoqi planet e veta ambicioze për t'u bërë sundimtar i vetëm i vendit duke përdorur gjithë mjetet, dhunën, dinakërinë, po aq sa edhe lidhjet familjare me feudalët e tjerë vendas. Moktar, gjyshi i tij vdiq, me shpatën në dorë, gjatë ekspeditës së osmanëve kundër Korfuzit në 1716. Vdekja e babait të tij, Veli, ka shkatërruar shumë familje. Aliu do të bashkonte një grup grabitësish në rininë e tij. Ai ishte përgjegjës për bastisje të ndryshme, deri në arrestimin e tij nga Pashai i Beratit. Ai arriti megjithatë të shpëtojë dënimit nga hyrja në shërbim të tij. Ai pastaj kaloi në shërbim të një armiku të Pashës së Beratit, Pashait i Delvinës. Aliu u martua me një vajzë të këtij të fundit. Ajo i dha dy djem që u quajtën : Moktar dhe Veli. Nuk ishte e gjatë për të intriga kundër vjehrrit të tij. Ai shpreson, pas ekzekutimit të tij, të trashëgonte pashallëkun tij
=== 1784-1812===
Më [[1784]] fitoi gradën e Pashait si komandant ushtarak pranë [[Valiu]]t të [[Rumeli]]së në [[Sofja|Sofje]]. Po këtë vit siguroi me luftë qeverisjen e [[Sanxhaku i Delvinës|sanxhakut të Delvinës]].
Rreshti 62:
Si pronar i madh tokash, sipërmarrës i taksave shtetërore, si pjesëmarrës aktiv në veprimtari tregtare dhe duke mbrojtur interesat e [[çifligarë]]ve të rinj po dhe të [[borgjezi]]së tregtare, të cilën e bëri për vete me një politikë tolerance të gjere fetare, Ali Pashë Tepelena mënjanoi përkrahësit e pushtetit qendror osman dhe «tiranët e vegjël» si shkaktarë të [[anarkia|anarkisë]] [[feudale]] në vend. Ai i shndërroi kështu trevat e përfshira nën sundimin e tij në një formacion shtetëror në fakt autonom, që dallonte nga viset e tjera të perandorisë për nga rregulli, qetësia dhe zhvillimi ekonomik e kulturor. [[Janina]] u bë një qytet nga më të rëndësishmit dhe më të begatë në viset Perëndimore të Ballkanit, qendër e tregut ndërkrahinor të [[Rumelia|Rumelisë]] Jugore, qe përfshinte edhe një varg krahinash të [[Shqipëria|Shqipërisë]], një vatër arsimore dhe kulturore ku filloi të përdorej përveç [[gjuha greke|greqishtes]] si gjuhë shkrimi dhe [[gjuha shqipe|shqipja]]. Në vitet [[1798]]-[[1812]], duke nënshtruar me luftë qeveritarët rivalë të sanxhaqeve fqinjë si dhe krahinat e vetëqeverisura të Sulit, Himarës, etj. dhe duke shfrytëzuar situatën e vështirë të [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]] në periudhën e luftërave të [[Napoleon Bonaparte|Napoleon Bonapartit]], Ali Pashë Tepelena arriti të zgjeronte e përforconte pushtetin e vet duke përfshirë trevat që nga gjiri i [[Preveza|Prevezës]] deri afërsisht në [[shkumbini|lumin Shkumbin]]. [[Pashallëku i Janinës]] u bë një faktor me rëndësi ndërkombëtare në kushtet kur forcat franceze e ruse që ishin vendosur në Ishujt Jonianë si dhe [[Anglia]], drejtuan vëmendjen e tyre ndaj sundimtarit të fuqishëm shqiptar dhe krijuan lidhje direkte diplomatike me të, duke kapërcyer [[Porta e Lartë|Portën]]. Ali Pashë Tepelena ishte bërë kështu një sundimtar faktikisht i pavarur, por gjithmonë i kujdesshëm, për të mos krijuar konflikte të parakohshme me pushtetin qendror, duke pritur një moment të volitshëm për t'u shkëputur prej këtij.
===1812-1822===
| |||