Amerika (kontinent): Dallime mes rishikimesh

[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
per ropt e tuj
Refuzoi ndryshimin e fundit të tekstit (nga Fatjon321) dhe riktheu rishikimin 1773527 nga Tytuu
Rreshti 40:
Emri Amerikë vie nga zbuluesi i sajë [[Amerigo Vespucci|Ameriko Vespuçi]] (edhe pse zbulues i parë i kësaj toke ishte [[Cristoforo Colombo|Kristofer Kolombo]], por ai e paraqiti si tokë indiane).
 
Kontinenti i Amerikës shtrihet në Hemisferen Perendimore dhe ka shtrirje meridionale. Shtrihet në të dy gjersitë gjeografike (verior dhe jugore). Shtrihet mes gjersisë veriore gjeografike 83º dhe 56º të gjersisë gjeografike jugore. Kontinenti i Amerikës është i vendosur mes Oqeanit Atlantik në lindje dhe Oqeanit Paqësor në perëndim. Sot këto oqeane shërbejnë “urë” lidhëse natyrore mes Amerikës , Evropës ,Afrikëa , Azisë dhe Australisë. Kontinenti i Amerikës me sipërfaqe prej 42 milion km2 është kontinenti i dytë në botë pas [[Azia|Azisë]] .'''Evropa eshterAjo njeperbëhet ngaprej kontinentetdy mepjesëve te medhamëdha tokësore në atë [[Amerika Veriore|Veriore]] dhe te[[Amerika bukuraJugore|Jugore]].Sepse kaShtrirja pillae saAmerikës temes duash.EEEEEOqeanit djeAtlantik me, maminOqeanit tatPaqesor bom, njioqeanit gangbang ajoNgrirë u knaqVeriut ka bërë që viset bregdetare të jenë të pasura me ishuj shume,edete, bemgjire, perdhe ngushtica nja 9shumta ore.prit ndonjeBregdeti femije pasi 8muajshperthyer oseështë moterai osei vellaOqeanit të Ngrirë të Veriut i cili ka shumë ishuj ,gadishuj, gjire ,dete dhe nguishtica të cilat shtrihen në varg.Por jamIshujt is sigurt semëdhenj dojanë: teGrënlanda ket(ishulli shume baballarei semadh 10i vetabotës ), ishujt e qiven,jaArkipelagut derdhen neArktikut fytyre(Toka e Bafinit dhe neViktoria pill.Ekishe), maminndërsa egjiret mire.Hajt shnet.Ropt pommëdhenj shajte.Roptjanë kuHudsoni ti, kesh.BYEBafini,dhe ngushtica e Devonsit.''' Rëndësi të madhe ka Kanli i Panamasë. Ai gjendet në brigjet perëndimore të Amerikës së Mesme dhe lidh Oqeanin Paqësor me brigjet e detit të Karaibeve , përkatësishtë me Oqeanin Atlantik. [[Kanali i Panamasë]] lidh kotinentin e Amerikës Veriore me atë Jugore. Kontinenti i Amerikës për shumë shekuj ka qenë i panjohur për evropianët . Në kohën e zbulimeve të mëdha gjeografike evropianët njihnin mirë Azinë dhe Afrikën. Ata filluan t'i shpeshtojnë udhëtimet e tyre në drejtim të Azisë dhe Afrikës e sidomos Indisë për zhvillimin e tregtisë . Turqit u perqendruan në bregdetin lindor të Detit Mesdhe , duke paraqitur pengesë të përhershme për tregtarët dhe udhëtaret e [[Evropa|Evropës]]. Ky ishte shkaku kryesor që evropianët filluan të kërkojnë rrugë te reja për Azi , përkatësishtë në Indi. Ndër të parët që vendosi të gjej një rrug te re dhe më shkurtër për në Lindje, përkatësishtë Indi ishte lundërtari, tregtari dhe topografi, [[Cristoforo Colombo|Kristofer Kolombo]]. Ai ka qenë i bindur në formën e rrumbullakt u nis me tri anije nga porti spanjoll Palos ne drejtim te perendimit per te gjetur nje rrug te re per ne Indi por pas nje udhetimi te gjat e te rrezikshem dhe avanturist, më 12 tetor 1492. Ai udhëtoi edhe tri herë me qëllim qëllim që ti njihte ato vise. Më vonë atë rrugë e morën shumë lundërtar dhe hulumtues nga Evropoa, ndër ta ishte [[Amerigo Vespucci|Ameriko Vespuçi]]. Pasiqë Ameriko Vespu[[Amerigo Vespucci|çi]] arriti në përfundim se kjo tokë ishte një kontinent i ri ,përkatësisht “botë e re” , sipas emrit të këtij kontinenti u quajt Amerikë. Evropianët filluan të bënin gara në hulumtimin, pushtimin dhe kolonizimin e tokës së re-Amerikës.Kolonot e para ishin spanjollët dhe portugezët. Garat u zhvilluan shumë shpejt në gjgjysmën e shekullit xix, Amerika Veriore u gjend në duart e kolonëve evropianë.
 
== Veçoritë natyrore ==