Ethnologue: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Tiimiii (diskuto | kontribute) No edit summary |
Tiimiii (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 1:
{{Infobox website
| name = ''Ethnologue''
Line 14 ⟶ 12:
| alexa = {{increase}} 92,650 (global; 03/2017)
}}
Që nga viti 2017, Ethnologue përmban informacione të bazuara në web në rreth 7,099 gjuhë në edicionin e tij të 20<ref>[http://www.ethnologue.com/ ''Ethnologue''] Faqen e internetit të edicionit 20</ref>, duke përfshirë numrin e folësve, vendndodhjen, dialektet, lidhjet gjuhësore, autonomin, disponueshmërinë e Biblës në çdo gjuhë dhe dialekt të përshkruar, përshkrimi i përpjekjeve të rivitalizimit ku raportohet, dhe një vlerësim i qëndrueshmërisë gjuhësore duke përdorur EGD.<ref>Lewis, M. Paul; Simons, Gary F. (2010). [http://www-01.sil.org/~simonsg/preprint/EGIDS.pdf "Assessing Endangerment: Expanding Fishman’s GIDS"] (PDF).''[[Revue Roumaine de linguistique|Romanian Review of Linguistics]]''. '''55''' (2): 103–120.</ref>
== Përmbledhja ==
Etnologue është botuar nga SIL International (i njohur më parë si Instituti Veror i Gjuhësisë), një organizatë e shërbimit të krishterë gjuhësor me një zyrë ndërkombëtare në [[Dallas]], [[Texas|Teksas]]. Organizata studion disa gjuhë të pakicave për të lehtësuar zhvillimin e gjuhës dhe për të punuar me folës të komuniteteve të tilla gjuhësore në përkthimin e pjesëve të Biblës në gjuhën e tyre.<ref name=":0">Erard, Michael (19 korrik 2005). [https://www.nytimes.com/2005/07/19/science/19lang.html?_r=0 "How Linguists and Missionaries Share a Bible of 6,912 Languages"].''[[The New York Times]]''.</ref>
Përcaktimi i asaj që karakteristikat përcaktojnë një gjuhë të vetme varet nga vlerësimi sociolinguist nga dijetarë të ndryshëm; si parathënie për Ethnologue thotë, "Jo të gjithë studiuesit ndajnë të njëjtat kritere për atë që përbën një 'gjuhë' dhe cilat karakteristika përcaktojnë një 'dialekt'." Etnologue ndjek kriteret e përgjithshme gjuhësore, të cilat bazohen kryesisht në kuptueshmërinë reciproke.<ref>[http://www.sil.org/iso639-3/scope.asp "Scope of denotation for language identifiers"]. [[SIL International]]. Marrë 2013-06-23.</ref>Tiparet e kuptueshmërisë së përbashkët të gjuhës janë komplekse dhe zakonisht përfshijnë dëshmi etimologjike dhe gramatike që janë dakorduar nga ekspertët.<ref>Dixon, R. M. W. (May 24, 2012). [https://books.google.com/books?id=aUxveGrrv-4C&pg=PA464 ''Basic Linguistic Theory Volume 3: Further Grammatical Topics''].Universiteti i Oksfordit shtypi. fq. 464. [[International Standard Book Number|ISBN]] [[Speciale%3ABookSources/9780199571093|9780199571093]]. Marrë 2014-07-13.</ref>
Përveç zgjedhjes së një emri primar për një gjuhë, Ethnologue siguron listë të emrit (surave) për gjuhën dhe çdo dialekte që përdoren nga folësit, qeveria, të huajt dhe fqinjët. Gjithashtu janë përfshirë emrat që janë referuar historikisht, pavarësisht nëse një emër konsiderohet zyrtar, politikisht i saktë ose fyese; kjo lejon hulumtime historike më të plota për t'u bërë. Këto lista të emrave nuk janë domosdoshmërisht të plotë.
== Historia ==
Në vitin 1984, Ethnologue lëshoi një sistem kodimi tre-letre, të quajtur një kod SIL, për të identifikuar çdo gjuhë që ai përshkroi. Ky grup kodesh tejkalonte në mënyrë të konsiderueshme fushën e standardeve të tjera, p.sh. [[ISO 639|ISO 639-1]] dhe [[ISO 639|ISO 639-2]].<ref>[[Ethnologue#CITEREFEveraert2009|Everaert 2009]], p. 204</ref> Edicioni i 14-të, i botuar në vitin 2000, përfshinte 7,148 kodet gjuhësore.
Në vitin 2002, Ethnologu u kërkua të punonte me Organizatën Ndërkombëtare për Standardizim (ISO) për të integruar kodet e saj në një draft standard ndërkombëtar. Edicioni i 15-të i Ethnologue ishte edicioni i parë për të përdorur këtë standard, i quajtur ISO 639-3. Ky standard tani administrohet veçmas nga Ethnologue (megjithëse ende nga SIL sipas rregullave të vendosura nga ISO, dhe që atëherë Ethnologu mbështetet në standardin për të përcaktuar atë që është e shënuar si gjuhë.<ref>Simons, Gary F.; Gordon, Raymond G. (2006). "Ethnologue". In Brown, Edward Kenneth. [http://www-01.sil.org/~simonsg/preprint/ELL2%20Ethnologue.pdf ''Encyclopedia of Language and Linguistics''] (PDF). '''4''' (2nd ed.). Elsevier. pp. 250–253. [[International Standard Book Number|ISBN]] [[Speciale:BookSources/978-0-08-044299-0|978-0-08-044299-0]].</ref>) Në vetëm një rast, Ethnologue dhe ISO standardet i trajtojnë gjuhët paksa ndryshe. ISO 639-3 konsideron Akan të jetë një macrolanguage i përbërë nga dy gjuhë të dallueshme, Twi dhe Fante, ndërsa Ethnologu konsideron Twi dhe Fante të jenë dialekte të një gjuhe të vetme (Akan), pasi ato janë reciprokisht të kuptueshme. Kjo anomali rezultoi sepse standardi ISO 639-2 ka kode të ndara për Twi dhe Fante, të cilat kanë tradita të veçanta letrare dhe të gjitha kodet 639-2 për gjuhët individuale janë automatikisht pjesë e 639-3, edhe pse 639-3 normalisht nuk do të caktojë ata i ndanë kodet.
Në vitin 2014, me edicionin e 17-të, Ethnologue paraqiti një kod numerik për statusin e gjuhës duke përdorur një kornizë të quajtur EGIDS (Shkalla e Zgjerimit Ndërgjeneral të Shkallëzuar të Shkallëzuar), një elaborim i GIDS i Fishman's (Shkalla e Ndërprerjes së Shkallëzuar Ndërgjenerale). Ai rendit një gjuhë prej 0 për një gjuhë ndërkombëtare në 10 për një gjuhë të zhdukur, pra një gjuhë me të cilën askush nuk mban një ndjenjë identiteti etnik.<ref>[http://www.ethnologue.com/about/language-status "Language status"]. Ethnologue. 2014. Marrë 2015-01-24.</ref>
Në Dhjetor 2015, Ethnologue lansoi një Paywall të matur; përdoruesit në vendet me të ardhura të larta, të cilët dëshirojnë t'i referohen më shumë se shtatë faqet e të dhënave në muaj, duhet të blejnë një abonim me pagesë.<ref>M. Paul Lewis, [http://www.ethnologue.com/ethnoblog/m-paul-lewis/ethnologue-launches-subscription-service#.VmSMQL_bFpE "Ethnologue launches subscription service."] ''Ethnologue.'' 6 dhjetor 2015</ref>
Që nga viti 2017, botimi i 20-të i Etnologut përshkroi 237 familje gjuhësore duke përfshirë 86 [[Gjuha e izoluar|gjuhë të izoluara]] dhe gjashtë kategori tipologjike, domethënë [[Gjuha e shenjave|gjuhët e shenjave]], [[Gjuha e Kreoleve|gjuhët e kreoleve]], [[Gjuha Pidgin|pidgins]], [[Gjuha e përzier|gjuhët e përziera]], [[Gjuha artificiale|gjuhët artificiale]], dhe [[Gjuha e Paklasifikuar|gjuhë të paklasifikuara]].<ref>[http://www.ethnologue.com/browse/families "Browse by Language Family"]. Ethnologue. Marrë 2015-03-05.</ref>
== Reputacioni ==
Në vitin 1986, [[William Bright]], redaktor i revistës '''Language''', shkroi për Ethnologue se "është e domosdoshme për çdo raft referimi në gjuhët e botës".<ref>Bright, William. 1986. "Book Notice on''Ethnologue''", ''Language'' 62:698.</ref>Në vitin 2008 në të njëjtën revistë, Lyle Campbell dhe Veronika Grondona thanë: "Etnologu ... është bërë referimi standard dhe dobia e tij është e vështirë të mbivlerësohet."<ref>Campbell, Lyle; Grondona, Verónica (January 1, 2008). "Ethnologue: Languages of the world (review)". Language. 84 (3): 636–641. ISSN 1535-0665. doi:10.1353/lan.0.0054.</ref>
Në vitin 2015, Harald Hammarström, redaktor i [[Glottolog]], kritikoi publikimin për mungesa të shpeshta të citimeve dhe dështimin për të artikuluar parime të qarta të klasifikimit dhe identifikimit të gjuhës. Megjithatë, ai arriti në përfundimin se, në ekuilibër, "Etnologjia është një katalog i mrekullueshëm i gjuhëve botërore dhe është shumë më superior se çdo gjë tjetër e prodhuar para vitit 2009."<ref>Hammarström, Harald (2015). [https://muse.jhu.edu/journals/language/v091/91.3.hammarstrom.html "Ethnologue 16/17/18th editions: A comprehensive review"].''Language''. '''91''' (3): 723–737. [[International Standard Serial Number|ISSN]] [https://www.worldcat.org/issn/1535-0665 1535-0665].[[Digital object identifier|doi]]:[https://doi.org/10.1353%2Flan.2015.0038 10.1353/lan.2015.0038].</ref>
== Botimet ==
Duke filluar me edicionin e 17-të, Ethnologu është botuar çdo vit.<ref>M PaulLewis (Shkurt 21, 2015). [http://www.ethnologue.com/ethnoblog/m-paul-lewis/welcome-18th-edition#.VT78MdKqpBc "Welcome to the 18th edition!"]. Ethnologue. Marrë 2015-04-28.</ref>
{| class="wikitable"
!Edition
!Date
!Editor
!Notes
|-
|1<ref name=":1">[http://www.glottolog.org/resource/reference/id/60071.xhtml <nowiki>"[SIL01] 1951"</nowiki>]. [[Glottolog]]. Marrë 2014-07-13.</ref>
|1951
|Richard S. Pittman
|10 faqe mimographed; 40 gjuhë<ref name=":0" />
|-
|2<ref>[http://www.glottolog.org/resource/reference/id/54356.xhtml <nowiki>"[SIL02] 1951"</nowiki>]. [[Glottolog]]. Marrë 2014-07-13.</ref>
|1951
|Pittman
|
|-
|3<ref>[http://www.glottolog.org/resource/reference/id/22769.xhtml <nowiki>"[SIL03] 1952"</nowiki>]. [[Glottolog]]. Marrë 2014-07-13.</ref>
|1952
|Pittman
|
|-
|4<ref>[http://www.glottolog.org/resource/reference/id/21528.xhtml <nowiki>"[SIL04] 1953"</nowiki>]. [[Glottolog]]. Marrë 2014-07-13.</ref>
|1953
|Pittman
|I pari që përfshiju harta<ref>[http://www.esri.com/news/arcnews/spring06articles/pinpointing.html "Pinpointing the Languages of the World with GIS"].Esri. Spring 2006. Marrë 2014-07-13.</ref>
|-
|5<ref>[http://www.glottolog.org/resource/reference/id/17736.xhtml <nowiki>"[SIL05] 1958"</nowiki>]. [[Glottolog]]. Marrë 2014-07-13.</ref>
|1958
|Pittman
|botimi i parë në formatin e librit
|-
|6<ref>[http://www.glottolog.org/resource/reference/id/161714.xhtml <nowiki>"[SIL06] 1965"</nowiki>]. [[Glottolog]]. Marrë 2014-07-13.</ref>
|1965
|Pittman
|
|-
|7<ref>[http://www.glottolog.org/resource/reference/id/59425.xhtml "Glottolog 2.3"]. Glottolog.org. Marrë 2014-07-13.</ref>
|1969
|Pittman
|4,493 gjuhë
|-
|8<ref>[http://www.glottolog.org/resource/reference/id/76438.xhtml "Glottolog 2.3"]. Glottolog.org. Marrë 2014-07-13.</ref>
|1974
|Barbara Grimes
|<ref>Barbara F. Grimes; Richard Saunders Pittman; Joseph Evans Grimes, eds. (1974). [https://books.google.com/books?id=iyVgAAAAMAAJ ''Ethnologue'']. Wycliffe Bible Translators. Marrë 2014-07-13.</ref>
|-
|9<ref>[http://www.glottolog.org/resource/reference/id/53624.xhtml "Glottolog 2.3"]. Glottolog.org. Marrë 2014-07-13.</ref>
|1978
|Grimes
|
|-
|10<ref>[http://www.glottolog.org/resource/reference/id/81352.xhtml "Glottolog 2.3"]. Glottolog.org. Marrë 2014-07-13.</ref>
|1984
|Grimes
|Kodet e SIL janë përfshirë së pari
|-
|11<ref>[http://www.glottolog.org/resource/reference/id/92772.xhtml "Glottolog 2.3"]. Glottolog.org. Marrë 2014-07-13.</ref>
|1988
|Grimes
|6,253 gjuhë<ref>[https://books.google.com/books?id=UWdiAAAAMAAJ ''Ethnologue volume 11'']. SIL. April 28, 2008. Marrë 2014-07-13.</ref>
|-
|12<ref>[http://www.glottolog.org/resource/reference/id/79725.xhtml "Glottolog 2.3"]. Glottolog.org. Marrë 2014-07-13.</ref>
|1992
|Grimes
|6,662 gjuhë
|-
|13<ref>[http://www.glottolog.org/resource/reference/id/67429.xhtml "Glottolog 2.3"]. Glottolog.org. Marrë 2014-07-13.</ref>
|1996
|Grimes
|6,883 gjuhë
|-
|14<ref>[http://archive.ethnologue.com/14/web.asp "Ethnologue Fourteenth Edition, Web Version"]. Archive.ethnologue.com. Marrë 2014-07-13.</ref>
|2000
|Grimes
|6,809 gjuhë
|-
|15<ref>[http://archive.ethnologue.com/15/web.asp "Ethnologue 15, Web Version"]. Archive.ethnologue.com. Marrë 2014-07-13.</ref>
|2005
|Raymond G. Gordon, Jr.
|6,912 languages; draft standard ISO; botimi i parë për të ofruar harta me ngjyra<ref name=":1" />
|-
|16<ref>[http://archive.ethnologue.com/16/web.asp "Ethnologue, Web Version"]. Archive.ethnologue.com. Marrë 2014-07-13.</ref>
|2009
|M. Paul Lewis
|6,909 gjuhë
|-
|17
|2013, përditësuar 2014<ref>[http://www.ethnologue.com/ethnoblog/mpl/check-out-new-ethnologue#.U2hmnaLRYg8 "Check out the new Ethnologue"]. Ethnologue. Prill 30, 2014. Marrë 2014-07-13.</ref>
|M. Paul Lewis, Gary F. Simons, and Charles D. Fennig
|7,106 gjuhë të gjalla
|-
|18
|2015
|Lewis, Simons, & Fennig
|7,102 gjuhë të gjalla; 7,472 totali
|-
|19
|2016
|Lewis, Simons, & Fennig
|7,097 gjuhë të gjalla; ? totali
|-
|20
|2017
|Simons & Fennig
|7,099gjuhë të gjalla; ? total
|}
[[Kategoria:Libra]]
| |||