Betejat e Plavës dhe Gucisë: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
1l2l3k (diskuto | kontribute) No edit summary |
No edit summary |
||
Rreshti 1:
'''Beteja e Plavës dhe Gucisë''' (1879-1880) ishte një konflikt i armatosur midis forcave shqiptare nën Lidhjen e Prizrenit kundër Mbretërisë së Malit të Zi nën udhëheqjen e Nikolla Petroviçit gjatë viteve 1879-1880. Shqiptarët rezistuan kundër aneksimit të rajoneve të banuara me shqiptarë të Plavës dhe të
== Fillimi ==
Në fillim të vitit 1879 ekzistonte një rezistencë e armatosur shqiptare nga Gjakova e cila i hoqi Porte të drejtën për të folur në emër të shqiptarëve. Përveç kësaj, kryengritja çoi në refuzimin e pranimit të kërkesave të Kongresit të Berlinit që çoi në Lidhjen e Prizrenit që përfshinte veten për të mbrojtur interesat kombëtare të shqiptarëve duke iu kundërvënë vendimit të Portes, i cili ishte në favor të Malit të Zi dhe Greqisë. Liga nuk kishte përmbushur ende planin e saj dhe gjashtë Fuqitë e Mëdha nuk kishin gjasa të ndryshonin vendimet që morën në Kongresin e Berlinit.<ref>{{cite book|last1=Evered|first1=Emine O.|title=Empire and Education under the Ottomans: Politics, Reform and Resistance from the Tanzimat to the Young Turks|date=2012|publisher=I.B.Tauris|isbn=9780857721860|url=https://books.google.se/books?id=7WgBAwAAQBAJ&pg=PA48&dq=Congress+of+Berlin+league+of+prizren&hl=sv&sa=X&ved=0ahUKEwjq6If6utzKAhWFs3IKHUHgAs8Q6AEINDAD#v=onepage&q=Congress%20of%20Berlin%20league%20of%20prizren&f=false|language=en}}</ref> Mali i Zi nuk kishte ndër mend të hiqte dorë nga territoret të cilat ishin premtuar nga Fuqitë e Mëdha. Pas vrasjes së Marshallit Otomane Mehmet Ali Pasha në Gjakovë, Porti kuptoi se kërkesat e Fuqive të Mëdha ishin shumë të vështira për t'u kryer. Princi Nikola megjithatë nuk donte asnjë justifikim dhe kërkoi regjionet. Duke u frikësuar se vendimet e Fuqive të Mëdha do të ndryshonin për shkak të rrethanave ndërkombëtare,
== Tensionet ==
Presioni i fortë kundër Perandorisë Osmane, i praktikuar nga Car i Rusisë, i cili kërcënoi të marshonte në Stamboll, detyroi osmanët, në vitin 1878, të zbatojnë detyrimet territoriale ndaj Malit të Zi. Për të shqyrtuar situatën e re në vitin 1879, Komiteti Kombëtar i Lidhjes vendosi që aneksimi të mos rezistohej sepse rajonet dhe një popullsi të përzier sllavo-shqiptare, por jo çështja e armë e shqiptarëve. (Mbledhja e armëve). Vendimi i Komitetit Kombëtar miratoi komisionin ndër-rajonal të Shkodrës dhe të Kosovës, të mbajtur në janar të vitit 1879, i cili vendosi për një rezistencë ushtarake me Ali Pashën e Gusinjës në krye. Mbledhur në fshatin Virpazar, pranë Liqenit të Shkodrës, në Komisionin turko-osman, të mbajtur më 2 shkurt 1879, ata nënshkruan një marrëveshje dypalëshe për formalitetet.<ref>{{cite book|last1=Fishta|first1=Gjergj|last2=Elsie|first2=Robert|title=The Highland Lute|date=2005|publisher=I.B.Tauris|isbn=9781845111182|url=https://books.google.se/books?id=j7tLgANw8hAC&pg=PA401&dq=Ali+Pasha+of+Gucia+Marko+Miljanov&hl=sv&sa=X&ved=0ahUKEwj_hoj21dzKAhUBJSwKHZW4DzkQ6AEIKTAA#v=onepage&q=Ali%20Pasha%20of%20Gucia%20Marko%20Miljanov&f=false|language=en}}</ref> Frika e kryengritjes shqiptare bëri që Porti të refuzojë kërkesat shqiptare në marrëveshje, duke e lënë rastin të zgjidhet më vonë. Sipas marrëveshjes, dorëzimi i Podgoricës, Shpuzes dhe Zhabjak nga autoritetet osmane u krye pa vështirësi. Në kthim, Ulqini u kthye në Perandorinë Osmane. Princi Nikola menjëherë iu drejtua Fuqive të Mëdha për të detyruar Perandorinë Osmane të dorëzonin Plavën dhe
Duke përfituar nga kjo rrethanë, forcat shqiptare, të listuara në sektorin e Plave, shpërthyen më 8 janar në një sulm të furishëm kundër pozicioneve të armikut që ishin në Velika në Pepaj të Arzhanicës. Luftëtarët Niksic, të komanduar nga Kurt Aslan dhe Nure Kurti, filluan sulme. Bastisja ishte e zemëruar pas luftimeve të rënda nga krah për krah me forcat malazeze, të përbërë nga 4000 luftëtarë dhe ata u detyruan të tërhiqeshin. Nikoqirët e Lidhjes, pas thyerjes së njësive malazeze të komanduara nga Marko Miljanov, hynë në tokën malazeze, duke zënë posedimin e Arzhanicën, Velikën e Pepaj dhe u drejtuan në Murino. Luftimet më të përgjakshme u zhvilluan në Velika në Pepaj, Ushtria malazeze u tërhoq në Sutjeska dhe stafi shqiptar nuk kishte ndërmend të vazhdonte përparimin në brendësi të Malit të Zi. Më 9 janar, Shtabi i urdhëroi forcat shqiptare, nuk hasën asnjë kundërshtim nga ushtritë malazeze, të tërhiqeshin në kufirin e vjetër. Gjatë betejës së Velika dhe Pepaj, të dyja palët pësuan viktima të rënda, por, sipas të dhënave të ndryshme, ato të forcave malazeze ishin më të shumta. Shqiptarët në këto luftime humbën dy kapitenë të guximshëm, Nure Asllani Kurt Kurti. Lufta patriotike që u zhvillua në Velika në Pepaj lënë një përshtypje të thellë mbi opinionin ndërkombëtar. Disa ditë më vonë kreu i këshillit të ambasadës austro-hungareze në Shkodër, z. Shmuker, ndoqi nga afër zhvillimin e betejës dhe i raportoi qeverisë së tij se "Malazezët thanë hapur se në betejën e Velikës së Pepajt shqiptarët luftuan me guxim Me të vërtetë, forca e Lidhjes shkatërroi forcat e Malit të Zi që gjithmonë i dhanë gratë e tyre turqve otomanë për të mbetur të pavarur. Shqiptarët luftuan me një shpirt të vërtetë kombëtar ".<ref>{{cite book|last1=Despot|first1=Igor|title=The Balkan Wars in the Eyes of the Warring Parties: Perceptions and Interpretations|date=2012|publisher=iUniverse|isbn=9781475947038|url=https://books.google.se/books?id=ZIbtG7w_rSUC&pg=PA18&dq=Plava+gusinje+albanians+league+of+prizren&hl=sv&sa=X&ved=0ahUKEwjzoJD1uNzKAhXC3CwKHWOTBjoQ6AEIMTAD#v=onepage&q=Plava%20gusinje%20albanians%20league%20of%20prizren&f=false|language=en}}</ref> Më pas, opinioni publik evropian u interesua për historinë e popullit shqiptar dhe të drejtat e tij kombëtare. Përveç kësaj, disa publicistë e kritikuan Kongresin e Berlinit se i kishin shpërfillur të drejtat e një kombi aq trim dhe aq të dashuruar për lirinë. Me fitoren e korrur ne Nikshiq ne Pepaj ne Shqiperine e Madhe e detyruan diplomacine evropiane dhe Perandorine Osmane te kuptonin, megjithese ata e mbanin Shqiperine per pese shekuj, toka e Shqiperise ishte qe t'u takonte shqiptareve. Disfata e pësuar para qeverisë malazeze e bindur veten se nuk ishte në gjendje të thyejë rezistencën e palës shqiptare të luftës së armatosur. Prindi Nikola prandaj menjëherë njoftoi se ai kishte pezulluar armiqësitë në kufi dhe zbatimin e Traktatit të Berlinit në këtë pikë, nëse ai u largua përsëri nga Fuqitë e Mëdha. Princi Nikola madje i kërkoi konsullit britanik në Shkodër të ndërhynte para autoriteteve qeveritare të Vilajetit, që shqiptarët të pezullonin më tej veprimet ushtarake.<ref>{{cite book|last1=Vickers|first1=Miranda|last2=Pettifer|first2=James|title=Albania: From Anarchy to a Balkan Identity|date=1997|publisher=Hurst|isbn=9781850652793|url=https://books.google.se/books?id=9IbgsDdeVxsC&pg=PA181&dq=Plava+gusinje+albanians&hl=sv&sa=X&ved=0ahUKEwjF-pjxttzKAhXIkSwKHbm2CEcQ6AEINTAC#v=onepage&q=Plava%20gusinje%20albanians&f=false|language=en}}</ref><ref>{{cite book|last1=Turku|first1=Dr Helga|title=Isolationist States in an Interdependent World|date=2013|publisher=Ashgate Publishing, Ltd.|isbn=9781409499282|url=https://books.google.se/books?id=lnRneRWXT44C&pg=PA63&dq=Congress+of+Berlin+league+of+prizren&hl=sv&sa=X&ved=0ahUKEwjq6If6utzKAhWFs3IKHUHgAs8Q6AEIHjAA#v=onepage&q=Congress%20of%20Berlin%20league%20of%20prizren&f=false|language=en}}</ref><ref>{{cite book|last1=Durham|first1=M. E.|title=Through the Lands of the Serb|publisher=Рипол Классик|isbn=9781145474741|url=https://books.google.se/books?id=r-_vAgAAQBAJ&pg=PA283&dq=Plava+Gusinje+Albanians&hl=sv&sa=X&ved=0ahUKEwiNyJKN3NzKAhWKDywKHXS-C0cQ6AEIWDAG#v=onepage&q=Plava%20Gusinje%20Albanians&f=false|language=en}}</ref>
|