Rimishërimi: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Liridon (diskuto | kontribute) No edit summary |
Liridon (diskuto | kontribute) |
||
Rreshti 8:
==Përkufizimet konceptuale==
Fjala "reincarnation" rrjedh nga [[latinishtja]], fjalë për fjalë, "duke hyrë përsëri në mish". Ekuivalenti grek, ''metempsikoza'' (μετεμψύχωσις) rrjedh nga ''meta'' (ndryshim) dhe ''empsykhoun'' (për të vënë një shpirt në të), <ref>[http://www.etymonline.com/index.php?term=metempsychosis metempsychosis], Etymology Dictionary, Douglas Harper (2015)</ref> një term që i atribuohet [[Pitagora|Pitagorës]].<ref>Carl Huffman (2014), [http://plato.stanford.edu/entries/pythagoras/ Pythagoras, 4.1 The Fate of the Soul—Metempsychosis] Stanford Encyclopedia of Philosophy, Stanford University</ref> Një term alternativ është transmigrimi që nënkupton migrimin nga një (trup) në tjetrin.<ref>{{cite web|title=Transmigration|author=Oxford Dictionaries|url=http://www.oxforddictionaries.com/us/definition/american_english/transmigrate|year=2016|publisher=Oxford University Press}}</ref> Rimishërimi i referohet besimit se një aspekt i çdo qenieje njerëzore (ose të gjitha qeniet e gjalla në disa kultura) vazhdon të ekzistojë pas vdekjes, ky aspekt mund të jetë shpirti ose mendja ose ndërgjegjja ose diçka e jashtëzakonshme e cila rilind në një cikël të ndërlidhur ekzistencial; besimi i transmigrimit ndryshon sipas kulturave dhe është parashikuar të jetë në formën e një qenie njerëzore të sapolindur, të kafshës, të bimës ose të shpirtit, ose si një qenie në ndonjë fushë tjetër jo-njerëzore të ekzistencës.<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/topic/reincarnation |title=Encyclopædia Britannica |publisher=Concise.britannica.com |accessdate=2016-06-25}}</ref>{{Sfn|Keown|2013|pp=35-40}}<ref>{{cite book|author=Christopher Key Chapple|title=Jainism and Ecology: Nonviolence in the Web of Life |url=https://books.google.com/books?id=abLZNdYxay8C |year=2006|publisher=Motilal Banarsidass |isbn=978-81-208-2045-6 |pages=39 }}</ref> Termi është përdorur nga filozofë modernë si [[Kurt Gödel]]<ref>{{cite web|author=Karl Sigmund |url=http://www.goedelexhibition.at/goedel/goedel.html |title=Gödel Exhibition: Gödel's Century |publisher=Goedelexhibition.at |accessdate=2011-12-06}}</ref>dhe ka hyrë në gjuhën angleze. Një term tjetër grek që nganjëherë përdoret si sinonim është ''palingenesis'', "të qenit i lindur përsëri".<ref>{{cite web|url=http://hinduism.iskcon.com/concepts/102.htm |title=Heart of Hinduism: Reincarnation and Samsara |publisher=Hinduism.iskcon.com |accessdate=2011-12-06}}</ref>
Rilindja është një koncept kyç i gjetur në fetë e mëdha indiane dhe diskutohet me terma të ndryshëm. ''Punarjanman'' (Sanskrit: पुनर्जन्मन्) do të thotë "rilindje, transmigrim".<ref name="Monier-Williams582">{{cite book|author=Monier Monier-Williams|title=A Sanskrit-English Dictionary|url=https://books.google.com/books?id=_3NWAAAAcAAJ|year=1872|publisher=Oxford University Press|page=582}}</ref><ref>{{cite book|author=Ronald Wesley Neufeldt|title=Karma and Rebirth: Post Classical Developments|url=https://books.google.com/books?id=iaRWtgXjplQC&pg=PA106|year=1986|publisher=State University of New York Press|isbn=978-0-87395-990-2|pages=88–89}}</ref> Rimishërimi diskutohet në tekstet e lashta sanskrite të Budizmit, Hinduizmit dhe Jainizmit, me shumë terma alternative të tilla si ''punarāvṛtti'' (पुनरावृत्ति), ''punarājāti'' (पुनराजाति), ''punarjīvātu'' (पुनर्जीवातु), ''punarbhava'' (पुनर्भव), ''āgati-gati'' (आगति-गति, e zakonshme në tekstet ''Pali'' budiste), ''nibbattin'' (निब्बत्तिन्), ''upapatti'' (उपपत्ति), and ''uppajjana'' (उप्पज्जन).<ref name="Monier-Williams582"/><ref>{{cite book|author1=Thomas William Rhys Davids |author2=William Stede |title=Pali-English Dictionary |url=https://books.google.com/books?id=0Guw2CnxiucC |year=1921|publisher=Motilal Banarsidass |isbn=978-81-208-1144-7 |pages=95, 144, 151, 361, 475 }}</ref> Këto fetë besojnë se ky rimishërim është ciklik dhe një [[Saṃsāra]] e pafundme, përveç kur fiton njohuri shpirtërore që e përfundon këtë cikël që çon në çlirim.{{Sfn|Mark Juergensmeyer|Wade Clark Roof|2011|pp=271-272}}{{sfn|Stephen J. Laumakis|2008|pp=90-99}} Koncepti i rimishërimit konsiderohet në fetë indiane si një hap që fillon çdo "cikël të lëvizjes së pafund, ekzistencës së përhershme ose të zakonshme",{{Sfn|Mark Juergensmeyer|Wade Clark Roof|2011|pp=271-272}} por një mundësi që të kërkojë çlirim shpirtëror nëpërmjet një jetese etike dhe një shumëllojshmërie të meditimeve, ''yogic'' (''marga''), ose praktika të tjera shpirtërore.{{Sfn|John Bowker|2014|pp=84-85}}<ref>Gavin Flood (2010), Brill's Encyclopedia of Hinduism (Editor: Knut Jacobsen), Volume II, Brill, {{ISBN|978-90-04-17893-9}}, pages 881-884</ref> Ata e konsiderojnë lirimin nga cikli i rimishërimit si qëllimin përfundimtar shpirtëror dhe e thërrasin çlirimin nëpërmjet termave të tilla si ''[[moksha]]'', ''[[nirvana]]'', ''mukti'' dhe ''kaivalya''.<ref>Klaus Klostermaier, Mokṣa and Critical Theory, Philosophy East and West, Vol. 35, No. 1 (Jan., 1985), pages 61-71</ref><ref>Norman E. Thomas (April 1988), Liberation for Life: A Hindu Liberation Philosophy, Missiology, Volume 16, Number 2, pp 149-160;<br>Gerhard Oberhammer (1994), La Délivrance dès cette vie: Jivanmukti, Collège de France, Publications de l'Institut de Civilisation Indienne. Série in-8°, Fasc. 61, Édition-Diffusion de Boccard (Paris), {{ISBN|978-2868030610}}, pages 1-9</ref> Megjithatë, traditat budiste, Hindu dhe Jain kanë ndryshuar, që nga kohërat e lashta, në supozimet e tyre dhe në detajet e tyre mbi atë që rimishërohet, si rimishërimi ndodh dhe çka çon në çlirim.{{Sfn|Obeyesekere|2005|p=1-2, 108, 126-128}}{{Sfn|Mark Juergensmeyer|Wade Clark Roof|2011|pp=272-273}}
''Gilgul'', ''Gilgul neshamot'' ose ''Gilgulei Ha Neshamot'' ([[Hebrew language|Heb.]] גלגול הנשמות) i referohet konceptit të rimishërimit në [[Judaizmi|judaizmin]] [[Kabala|kabalistik]], që gjendet në shumë letersi jidish midis hebrenjve Ashkenazi (hebrenjve të diasporës). ''Gilgul'' do të thotë "cikël" dhe ''neshamot'' është "shpirtrat". Rimishërimi kabalist thotë se njerëzit rimishërohen vetëm në njerëz dhe tek e njëjta gjini: burrat në burrat, gratë në gratë.{{citation needed|date=May 2016}}
==Historia==
==Filozofitë bashkëkohore fetare==
| |||