Arsyeja: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
v robot Adding: es, ia, simple, sr Removing: gl |
vNo edit summary |
||
Rreshti 1:
'''Arsyeja''' ([[Greqishtja|greq]]. ''λογική'', logiki dhe [[Latinishtja|lat]]. ''ratio'') në [[Filozofia|filozofi]] është aftësia ose [[ecuria]] nëpërmjet së cilës vetëm qëniet [[Njeriu|njerzore]] ushtrojnë [[mendimi]]n, kryesisht atë [[Abstraksioni|abstrakt]] (të nxjerrë) në lidhje me botën dhe kuptimin e saj, të njohjes dhe veprimit në jetën tonë të përditshme. Arsyeja është pasuria më e madhe e [[njohuria|njohurisë]], që mbikqyr [[kuptimi]]n "përzgjedhës" dhe vendos apo njeh kufizimet e tij.
==Përkufizime të tjera për arsyen==
Nganjëherë arsyeja i kundërvihet [[ndijimi]]t, [[perceptimi]]t (përkapshmërisë), [[shqisimi]]t dhe [[Dëshira|dëshirës]]. Sipas [[David Hume]]s arsyeja është në shërbim të dëshirave (d.m.th. mjeti për të mbajtur atë që do).
Për [[Racionalizmi|racionalistët]] arsyeja është aftësi me të cilën fitohen [[Intuita|intuitivisht]] të vërtetat themelore. Këto të vërteta themelore jane shkaku (ose më saktë "arsyeja") për të cilën çdo gjë është ashtu siç është dhe ndodh gjithçka që ndodh.
Për [[Emanuel Kanti]]n, arsyeja (gjermanisht ''Vernunft'') është fuqia e mbledhjes së [[Koncepti|koncepteve]] të dhëna nga [[mendimi]]. Arsyeja që është në gjëndje të japë parime [[a priori]] quhet nga Kanti "e pastër, e kulluar" (emërtim që i dha titullin veprës së tij kryesore, "[[Kritika e arsyes së kulluar]]), për ta dalluar nga "arsyeja praktike" që lidhet me [[morali]]n e sjelljes.
==Arsyeja dhe teologjia==
==Shiko edhe ==
* [[Gjykimi]]
* [[Mendimi]]
* [[Teoria e njohurisë]]
==Lidhje të jashtme==
* ([[Anglishtja|ANG]]) [http://www.sense-think-act.org/index.php/Main_Page, Ushtrime arsyetore], projekt i Mediawiki-s.
[[Category:Virtyt]]
[[Category:Filozofi]]
[[Category:Psikologji]]
| |||